بی شک پیامبر گرامی اسلام (ص) قبل از بعثت، از یکتاپرستی دور نشد، از هر نوع شرک پاک بود و هرگز بر بت سجده نکرد. تاریخ زندگی او نیز به خوبی این معنی را منعکس می کند، بدان گونه که در نوجوانی وقتی بحیرا او را به لات و عزّی قسم داد، پیامبر اکرم(ص) آن دو را مبغوض‌ترین چیز برای خود برشمرد(1).
از امیرمؤمنان (ع) درباره رسول خدا (ص) سوال شد که :
آیا بتی را - حتی برای یک بار - عبادت کرده است؟ حضرت فرمود: نه . سوال شد: آیا خمر نوشیده است؟ فرمود: نه (2).
ابن اسحاق می گوید:
(رسول خدا(ص)در حالی به جوانی رسید که خداوند او را مراقبت کرده و از پلیدی های جاهلی حفاظت می کرد زیرا اراده آن داشت تاکرامت رسالت به او دهد).(3)
اما درباره آیین او پیش از نبوت چند نظر وجود دارد :
1. برخی او را پیرو آئین مسیح(ع) می دانند، چرا که قبل از بعثت پیامبر(ص) آئین رسمی و غیر منسوخ آئین او بوده است.
2. برخی او را پیرو آئین ابراهیم(ع) می‌دانند، چرا که او (شیخ الانبیاء) و پدر پیامبران است و در بعضی از آیات قرآن، آئین اسلام به عنوان آئین ابراهیم معرفی شده است(4). گرایش حنیفی از گرایش های شناخته شده در مکه بود و به ویژه در میان بنی هاشم و دیگر تیره های قریش افرادی خود را ابراهیمی مذهب می دانسته اند و گفته ابن اسحاق که پیامبر پیش از بعثت بر دین قومش بود را می‌توان در این‌راستا تفسیر کرد.(5)
3. بعضی نیز گفته اند می دانیم آئینی داشته است اما آیین او بر ما روشن نیست!
4. اینکه پیامبر(ص)شخصاً برنامه خاصی از سوی خداوند داشته که بر طبق آن عمل می کرده است و در حقیقت این آئین مخصوص خودش بوده است، و این آیین تا زمانی که اسلام بر او نازل گشت، ادامه داشت. شاهد این سخن حدیثی است که در نهج البلاغه آمده‌است که می گوید: ( و لقد قرن الله به صلی الله علیه و آله من لدن ان کان فطیما اعظم ملک من ملائکته یسلک به طریق المکارم ومحاسن اخلاق العالم لیله و نهاره...) ؛(6) خداوند از آن زمان که رسول خدا از شیر بازگرفته شد بزرگترین فرشته اش را قرین وی‌ساخت، تا شب و روز او را به راه های مکارم، و طرق اخلاق نیک سوق دهد).
مأموریت چنین فرشته ای دلیل بر وجود یک برنامه اختصاصی است. شاهد دیگر اینکه در هیچ تاریخی نقل نشده است که پیغمبر اسلام(ص) در معابد یهود و یا نصاری یا مذهب دیگر مشغول عبادت شده باشد، نه در کنار کفار در بتخانه بود، و نه در کنار اهل‌کتاب در معابد آنان، در عین حال پیوسته خط و طریق توحید را ادامه می داد، و به اصول اخلاق و عبادت الهی سخت پای بند بود.روایات متعددی نیز در منابع اسلامی آمده است که پیامبر(ص) از آغاز عمرش مؤید به روح القدس بود و با چنین تأیید مسلماً براساس الهام روح القدس عمل می‌کرد. علامه مجلسی معتقد است از آن زمانی که حضرت محمد به رشد عقلی رسید پیامبر بود. به‌اعتقاد او، پیامبر اسلام قبل از مقام رسالت دارای مقام نبوت بوده، گاه فرشتگان با او سخن می گفتند، و صدای آنها را می شنید، و گاه دررؤیای صادقه به او الهام الهی می شد، و بعد از چهل سال به مقام رسالت رسید و قرآن و اسلام رسماً بر او نازل شد.(7)
میرزای قمی می گوید: حق این است که پیامبر اسلام پیش از بعثت بر اساس دین خودش عبادت می کرد چون آن حضرت از همه پیامبران برتر است و اگر پیامبراسلام تا چهل سالگی پیامبر نباشد در این صورت حضرت عیسی، و حضرت یحیی از آن حضرت برتر خواهند بود. چون حضرت عیسی و حضرت یحیی در بچگی پیامبر بودند.(8)
ابن ابی الحدید روایتی را از حضرت امام باقر علیه السلام نقل می کند که فرمود:
خداوند بر همه پیامبران خود فرشتگان را گماشته است. مأموریت این فرشته ها محافظت از اعمال آنها و تبلیغ رسالت می باشد. خداوند از آن زمان که حضرت محمد(ص) از شیر گرفته شد، فرشته بزرگی را بر آن حضرت گماشت. این فرشته آن جناب را به سوی خیرات و اخلاق خوب هدایت می کرد و از بدیها و اخلاق بد باز می داشت و همین فرشته بود که پیش از آنکه آن حضرت به‌درجه رسالت برسد او را با (السلام علیک یا رسول الله) صدا می کرد و پیامبر هنوز جوان بود که با این جمله صدا زده می شد.(9)
همچنین همه شرایع آسمانی بعد از حضرت ابراهیم(ع) را به یک معنا آیین ابراهیمی می خوانند الان مسلمانان، مسیحیان و یهودیان ، پیرو دین حنیف ابراهیمی نیز شمرده می شوند. این مسأله نافی پیروی از پیامبران بعد از حضرت ابراهیم(ع)نیست؛ بلکه مقصود از (آیین ابراهیم) همان آیین توحید و یکتاپرستی است و شاید اشتهار آن به جهت بروز و جلوه بسیار نیرومند توحیدی آیین حضرت ابراهیم(ع) و نقش برجسته آن در مبارزه با مظاهر شرک باشد؛ هرچند انبیای پیشین و پسین نیز موحد بوده اند. در عین حال گاه شرایط اجتماعی، یکی از جلوه های اولیای دین و یا تعالیم آن رابارزتر و آشکارتر می کند. همین مسأله در مورد یکتاپرستی صادق است ؛ یعنی ، تأثیر تاریخی حضرت ابراهیم(ع) دراین مسأله ، بسیار گسترده و شفاف است و همین باعث شده که همه یکتاپرستان پس از آن حضرت را ، ابراهیمی می خوانند.
لازم به ذکر است اگر پیروی پیامبر از حضرت ابراهیم را بپذیریم، این پیروی به معنای التزام پیامبر به شریعت ابراهیم نیست بلکه به معنای هم سویی در عقاید یعنی توحیدی بودن است و این مساله وصف دین حضرت موسی(ع) و حضرت عیسی(ع) نیز بوده است که همه به ادیان ابراهیمی اشتهار داشته اند.
با توجه به برگزیدگی پاسخ چهارم، این نکته را می توان یادآور شد که با جزم نمی توان آیینی را برای پیش از دوران بعثت پیامبر برشمرد و لیکن محمد(ص) مومن موحدی بود که خدا را می پرستید و نسبت به آنچه که برایش شریعت الهی و دین حنیف ابراهیمی بود رهنمون می ساخت، پایبند بود. همانا که او برترین و کاملترین خلق در خلقت، رفتار وخرد بود و برترین فرشته نیز او را تعلیم می داد و به محاسن اخلاق راهنمایش می کرد.(10).
پی نوشتها:
1. دلائل النبوه، بیهقی، ج2، ص35
2. سبل الهدی و الرشاد، ج2، ص 200
3. سیره ابن اسحاق، ص 78 ؛ السیره النبویه، ابن هشام، ج 1، ص 183
4. سوره حج، آیه 78
5. سیره رسول خدا، رسول جعفریان، ص 253
6. نهج البلاغه فیض الاسلام، جز 4، خطبه 234، بند 61 ص 811 چاپ وزیری ؛ نهج البلاغه صبحی صالح، خطبه 192 ص 300
7. بحارالانوار، ج 18، ص 271
8. قوانین الاصول، ج1، ص 255 ،چاپ رحلی سنگی قدیمی
9. شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج 13، ص 207 .
10. الصحیح من سیره النبی الاعظم، ج2، ص 197
منبع:سایت انوار طاها
