مقصود از اولی الامر در قرآن مجید چه کسانی هستند؟

از نظر شیعه مصداق اولی الامر بعد از پیامبر صلی الله علیه و آله حضرت علی علیه السلام و پس از آن حضرت دیگر امامان اهل بیت علیهم السلام می باشند. دلیل این مدّعا آن است که:
1. چنانکه گذشت آیه دلالت بر عصمت اولی الامر دارد.
2. بعد از پیامبر تنها مصداق ثابت شده معصومان اهل بیت علیهم السلام هستند که هم آیاتی از قرآن مانند آیه تطهیر بر عصمت ایشان دلالت دارد و هم روایات متعدّدی در عصمت آنان وارد شده است.1 سرسلسله و اولین پیشوا از میان آنان، براساس جمیع ادلّه حضرت علی علیه السلام بوده است.
3. کسی غیر از اهل بیت علیهم السلام نه ادعای عصمت دارد و نه دلیلی بر عصمتش موجود است. بنابراین با انحصار عصمت در اهل بیت، آنان مصداق بدیل ناپذیر اولی الامرند. لاجرم آیه اطاعت بر ولایت و لزوم پیروی کامل و همه جانبه از امامان معصوم اهل بیت علیهم السلام دلالت می کند. نیز با توجّه به این که اولین آنان حضرت علی علیه السلام است؛ آیه شریفه به طور ضمنی بر امامت و ولایت بلافصل آن حضرت، پس از پیامبر دلالت دارد. روایات وارد شده در تفسیر این آیه نیز انطباق آن بر حضرت علی علیه السلام را به نحو صریح و روشن دلالت دارند.2
4. احادیث فراوانی از طرق شیعه و اهل سنّت در معرفی اولوا الامر وارد شده است، به گونه ای جایی برای انکار نمی ماند. از جمله آنها حدیث زیر است:
جابر بن عبداللّه انصاری می گوید: وقتی که خداوند آیه (یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللّهَ...) را بر پیامبر نازل کرد، پرسیدم: ای رسول خدا! خدا و رسولش را می شناسیم. امّا (اولوا الامر) - که خدا اطاعتشان را قرین اطاعت شما کرده - کیانند؟
فرمود: (ای جابر! آنان جانشینان من و پیشوایان مسلمانان پس از من می باشند. اوّلین فرد از آنان علی بن ابیطالب است. سپس حسن، بعد حسین، بعد علی بن حسین و پس از آن محمد بن علی - که در تورات به نام (باقر) معروف است - ای جابر! تو به زودی او را درک خواهی کرد. پس هرگاه ملاقاتش نمودی، سلام مرا به او برسان. پس از آن [امام بعدی ]جعفر بن محمّد صادق است. بعد موسی بن جعفر، سپس علی بن موسی، آن گاه محمد بن علی، بعد علی بن محمد، پس از آن حسن بن علی و سپس همنام و هم کنیه من، حجّت خدا بر روی زمین...)3.
پی نوشت:
1. شمس الاخبار المنتقاة من کلام النبی المختار، علی بن حمید قریشی، بیروت: مؤسه الاعلمی للمطبوعات.
2. شمیم ولایت، جوادی آملی، قم: اسراء.
3. اثبات الهداة، ج 1، ص 501 ب 9، ف 6، ح 212 ؛ ر.ک: ینابیع المودة، صص 494 - 495.
منبع: www.porseman.org