قرآن غیر از دو بهشت خائفان که در سوره رحمن ذکر آن شده است از دو بهشت دیگری که در مرحله پایین تری قرار دارد سخن به میان می آورد و می فرماید : ( و من دونهما جنتّان مدهامتان فیهما عینان نضّاختان فیهما فاکهه و نخل و رمّان و فیهن خیرات حسان حور مقصورات فی الخیام )(1). غیر از دو بهشت اصلی است که برای خائفان ذکر شد دو بهشت دیگری برای همان مؤمنان است که به عنوان تنوع در میان این باغها در گردشند و در بعضی ویژگیها هم مانند هم می باشند چنانچه می فرماید پایین تر از آنها، دو بهشت دیگر است هر دو کاملاً خرم و سرسبزند و در آنها دو چشمه در حال فوران است و میوه های فراوان و درختان نخل و انار است و در آن باغهای بهشتی زنانی هستند نیکو خلق و زیبا، حوریانی که در خیمه های بهشتی مستورند و هیچ انس و جنی قبلاً با آنها تماس نگرفته اند.
و درحدیثی از پیامبر اکرم (ص) منقول است که در تفسیر این آیه ( و من دونهما جنتان ) فرمودند : ( جنتان من فضه، آنیتهما و ما فیهما و جنتان من ذهب آنیتهما و ما فیهما )(2) : دو بهشت که بنای آنها و هرچه در آنهاست از نقره است و دو بهشت است که بنای آنها و هرچه در آنهاست از طلاست. و البته تعبیر به طلا و نقره ممکن است اشاره به تفاوت ارزش مواهب آنها باشد. و در روایت دیگری از امام صادق (ع) می خوانیم که در ذیل تفسیر همین آیه فرمودند : نگویید بهشت یکی است چراکه خداوند می فرماید : غیر از آن دو بهشت، دو بهشت دیگر است، و نگویید درجه واحدی است چرا که خداوند می فرماید درجاتی است که بعضی بالاتر از بعض دیگر است و این تفاوت به خاطر اعمال می باشد (3).
پی نوشت:
1- رحمن / 72 - 62.
2- مجمع البیان ذیل آیات مورد بحث.
3- مجمع البیان ذیل تفسیر همین آیه.
منبع: تصویر بهشت و بهشتیان در قرآن کریم، فاطمه کریمی، انتشارات جامعه القرآن الکریم
