گاهی سؤال می شود که کودک چگونه می تواند امام و رهبر باشد در حالی که تکلیف ندارد زیرا به حد بلوغ نرسیده است ، و چون بر اعمالش عقوبت مترتب نیست ممکن است لغزش هایی از او سر زند که با مقام و شان امامت سازگاری ندارد. بلوغ - در حقیقت - رسیدن به حد رشد عقلانی است ، و علت اینکه برای نوجوانان سن بلوغ را پانزده سال قرار داده اند برای این است که غالبا در این سن آنها به رشد عقلانی می رسند. ولی اگر افرادی در کودکی به طور یقین و قطع به حد اعلای کمال و رشد رسیدند - که باید هم رسیده باشند و گرنه امامت آنها بی معنا خواهد بود - قطعا مورد تکلیف هستند و از آنجا که عقل کاملی داشته و از مقام عصمت بهره مندند هرگز کار ناشایست انجام نخواهند داد. از اینجا پاسخ اشکال برخی از علمای اهل سنت درباره ایمان و اسلام حضرت علی علیه السلام قبل از بلوغ نیز داده می شود ، آنان می گویند: علی بن ابی طالب علیه السلام به حد بلوغ نرسیده بود و لذا اسلامش ارزشی نداشت . اسلامی که بدون تعقل و فهم و شعور عقلانی باشد چه فایده ای دارد؟ در حالی که اسلام ابوبکر در سنین بالا بوده است و اسلام در این سن با تعقل و فکر همراه است و از این رو دارای ارزش خاصی است . اگر چه امام علی علیه السلام قبل از بلوغ اسلام آورد ولی او از همان کودکی از کمال و عقلانیَّت کافی برخوردار بود. دوره کودکی حضرت همراه با رسول خدا صلی الله علیه و آله سپری شد. او اسلام را با بصیرت کامل پذیرفت لذا حقیقتا حضرت علی علیه السلام اولین مومن و مسلم است . چه کسی می تواند به طور عموم و کلی ادعا کند که هرکس سنش بیشتر است عقلش نیز بیشتر است ؟ چه بسیار افراد بزرگسال که یک دهم عقل و رشد یک کودک را ندارند. و لذا پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله خطاب به حضرت زهرا علیها السلام فرمود:انه لاول اصحابی اسلاما(1) ؛((همانا او - علی علیه السلام - اول کسی است از اصحابم که به من ایمان آورده است .)) انس بن مالک می گوید:((اول کسی که به پیامبر صلی الله علیه و آله اسلام آورد علی بن ابی طالب علیه السلام بود)). (2) ابن اثیر می گوید:((پیامبر صلی الله علیه و آله روز دوشنبه مبعوث شد و علی در روز سه شنبه اسلام آورد)). (3) شیخ محمد خضری می گوید:((علی علیه السلام اول کسی است که دعوت اسلام را پذیرفت)). (4) ابن ابی الحدید می گوید:((چه بگویم در حق کسی که از دیگران به هدایت سبقت گرفت ، به خدا ایمان آورده و او را عبادت نمود در حالی که تمام افراد روی زمین سنگ را عبادت می کرده و منکر خالق بودند)). (5) و به همین خاطر بود که پیامبر صلی الله علیه و آله در سال سوم بعثت بعد از نزول آیه شریفهو انذر عشیرتک الاقربینحضرت علی علیه السلام را که نوجوان بود به خلافت و وصایت برگزید و به قوم خود دستور داد که سخنان او را گوش فرا داده و از او اطاعت کنند. (6) پی نوشتها: 1- مسند احمد ، ج 5 ، ص 662 ، ح 19796. 2- صواعق المحرقه ، ص 118. 3- اسدالغابه ، ج 4 ، ص 17. 4- تاریخ الامم الاسلامیه ، ج 1 ، ص 400. 5- شرح ابن ابی الحدید ، ج 3 ، ص 260. 6- تاریخ طبری ، ج 2 ، ص 62 و 63 ، کامل ابن اثیر ، ج 2 ، ص 40 و 41. منبع : موعود شناسی وپاسخ به شبهات، علی اصغر رضوانی ، انتشارات مسجد مقدس جمکران
گاهی سؤال می شود که کودک چگونه می تواند امام و رهبر باشد در حالی که تکلیف ندارد زیرا به حد بلوغ نرسیده است ، و چون بر اعمالش عقوبت مترتب نیست ممکن است لغزش هایی از او سر زند که با مقام و شان امامت سازگاری ندارد.
بلوغ - در حقیقت - رسیدن به حد رشد عقلانی است ، و علت اینکه برای نوجوانان سن بلوغ را پانزده سال قرار داده اند برای این است که غالبا در این سن آنها به رشد عقلانی می رسند. ولی اگر افرادی در کودکی به طور یقین و قطع به حد اعلای کمال و رشد رسیدند - که باید هم رسیده باشند و گرنه امامت آنها بی معنا خواهد بود - قطعا مورد تکلیف هستند و از آنجا که عقل کاملی داشته و از مقام عصمت بهره مندند هرگز کار ناشایست انجام نخواهند داد.
از اینجا پاسخ اشکال برخی از علمای اهل سنت درباره ایمان و اسلام حضرت علی علیه السلام قبل از بلوغ نیز داده می شود ، آنان می گویند: علی بن ابی طالب علیه السلام به حد بلوغ نرسیده بود و لذا اسلامش ارزشی نداشت . اسلامی که بدون تعقل و فهم و شعور عقلانی باشد چه فایده ای دارد؟ در حالی که اسلام ابوبکر در سنین بالا بوده است و اسلام در این سن با تعقل و فکر همراه است و از این رو دارای ارزش خاصی است .
اگر چه امام علی علیه السلام قبل از بلوغ اسلام آورد ولی او از همان کودکی از کمال و عقلانیَّت کافی برخوردار بود. دوره کودکی حضرت همراه با رسول خدا صلی الله علیه و آله سپری شد. او اسلام را با بصیرت کامل پذیرفت لذا حقیقتا حضرت علی علیه السلام اولین مومن و مسلم است .
چه کسی می تواند به طور عموم و کلی ادعا کند که هرکس سنش بیشتر است عقلش نیز بیشتر است ؟ چه بسیار افراد بزرگسال که یک دهم عقل و رشد یک کودک را ندارند.
و لذا پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله خطاب به حضرت زهرا علیها السلام فرمود:انه لاول اصحابی اسلاما(1) ؛((همانا او - علی علیه السلام - اول کسی است از اصحابم که به من ایمان آورده است .))
انس بن مالک می گوید:((اول کسی که به پیامبر صلی الله علیه و آله اسلام آورد علی بن ابی طالب علیه السلام بود)). (2)
ابن اثیر می گوید:((پیامبر صلی الله علیه و آله روز دوشنبه مبعوث شد و علی در روز سه شنبه اسلام آورد)). (3)
شیخ محمد خضری می گوید:((علی علیه السلام اول کسی است که دعوت اسلام را پذیرفت)). (4)
ابن ابی الحدید می گوید:((چه بگویم در حق کسی که از دیگران به هدایت سبقت گرفت ، به خدا ایمان آورده و او را عبادت نمود در حالی که تمام افراد روی زمین سنگ را عبادت می کرده و منکر خالق بودند)). (5)
و به همین خاطر بود که پیامبر صلی الله علیه و آله در سال سوم بعثت بعد از نزول آیه شریفهو انذر عشیرتک الاقربینحضرت علی علیه السلام را که نوجوان بود به خلافت و وصایت برگزید و به قوم خود دستور داد که سخنان او را گوش فرا داده و از او اطاعت کنند. (6)
پی نوشتها:
1- مسند احمد ، ج 5 ، ص 662 ، ح 19796.
2- صواعق المحرقه ، ص 118.
3- اسدالغابه ، ج 4 ، ص 17.
4- تاریخ الامم الاسلامیه ، ج 1 ، ص 400.
5- شرح ابن ابی الحدید ، ج 3 ، ص 260.
6- تاریخ طبری ، ج 2 ، ص 62 و 63 ، کامل ابن اثیر ، ج 2 ، ص 40 و 41.
منبع : موعود شناسی وپاسخ به شبهات، علی اصغر رضوانی ، انتشارات مسجد مقدس جمکران
- [سایر] آیا عقل، امامت کودک را تأیید میکند؟
- [سایر] چگونه کودک پنج ساله امام میشود؟
- [سایر] آیا از منظر تاریخ، امامت در کودک تجسم یافته است؟
- [سایر] چگونه ممکن است یک کودک به مقام امامت برسد؟
- [سایر] آیا قرآن مؤید امامت و نبوت کودک است ؟
- [سایر] چرا خداوند امامت را در کودک قرار داد؟
- [سایر] آیا امامت کودک با قاعده لطف سازگاری دارد؟
- [سایر] آیا عقل ، امامت کودک را تایید می کند؟
- [سایر] چگونه ممکن است یک کودک پنج ساله، امام شود؟
- [سایر] آیا از امامان قبل نصی بر امامت امامان کودک بوده است ؟
- [آیت الله جوادی آملی] .درمان کودک باید با اذن ولیّ او باشد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هر کودک نابالغی مالی را پیدا کند احتیاط واجب آن است که ولی او اعلان نماید و چنانچه تا یک سال صاحب آن پیدا نشد مطابق یکی از دستورهای چهارگانه گذشته، آنچه مطابق مصلحت کودک است عمل می نماید.
- [آیت الله اردبیلی] بر مادر واجب نیست که به نحو رایگان یا با دریافت مزد کودک را شیر دهد، ولی در صورتی که راه تغذیه منحصر به شیر مادر باشد و امکان استفاده از شیر غیر مادر وجود نداشته باشد و یا موجب ضرر و زیان برای کودک شود، بر خود مادر واجب است کودک را شیر بدهد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر زنی بچهای را با شرایطی که در مسأله (2483) و بعد از آن، گفته خواهد شد شیر دهد، رابطههای رضاعی زیر پدید میآید، این روابط که نسبی آنها موجب محرمیت میشود رضاعی آنها نیز سبب محرمیت میگردد: 1 - آن زن مادر رضاعی کودک میشود. 2 - شوهر آن زن که شیر از اوست، پدر رضاعی کودک میشود. 3 - پدر و مادر آن مرد و اجداد او - اگر چه رضاعی باشند - جدّ و جدّه پدری رضاعی آن کودک میشوند. 4 - پدر و مادر آن زن و اجداد او - اگر چه رضاعی باشند - جدّ و جدّه مادری رضاعی آن کودک میشوند. 5 - پسران - نسبی و رضاعی - آن مرد یا زن، برادران رضاعی کودک و دختران - نسبی و رضاعی - آنها خواهران رضاعی او میشوند. 6 - نوادگان - نسبی و رضاعی - آن مرد یا زن، برادرزادگان و خواهر زادگان رضاعی کودک میشوند. 7 - برادر - نسبی و رضاعی - آن مرد عموی رضاعی و خواهر - نسبی و رضاعی - او عمه رضاعی کودک میشوند. 8 - برادر - نسبی و رضاعی - آن زن دایی رضاعی و خواهر - نسبی و رضاعی - او خاله رضاعی کودک میشوند. 9 - عمو و عمه و دایی و خاله آن مرد - هر چند با واسطه باشند - به ترتیب عمو و عمه و دایی و خاله پدر رضاعی کودک میشوند. 10 - عمو و عمه و دایی و خاله آن زن - هر چند با واسطه باشند - به ترتیب عمو و عمه و دایی و خاله مادر رضاعی کودک میشوند.
- [آیت الله اردبیلی] در صورتی که مادر از حقّ حضانت خود بگذرد و به گونهای باشد که حقّ کودک از بین نرود و در تربیت و نگهداری کودک اهمال نشود، پدر نمیتواند او را به حضانت مجبور نماید.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر کودکی از زنا متولد شود. الف: اگر زن و مرد هر دو زنا کار باشند نه آنهااز کودک ارث میبرند ونه کودک از آنهاارث میبرد ب: اگر یکی از آن دو زنا کار باشند ولی دیگری فکر میکرده که حلال است کودک و زانی از همدیگر ارث نمیبرند ولی کودک نسبت به فردی که فکر میکرده حلال است ولد شبهه محسوب میشود و ازیکدیگر ارث میبرند. ج: اگر ولد الزنا ازدواج کند زن و فرزندان او طبق احکام ارث از او ارث میبرند.
- [آیت الله اردبیلی] در ولایت و سرپرستی پدر و جدّ پدری، عدالت آنان شرط نیست، ولی هرگاه برای حاکم شرع ثابت شود که سرپرستی آنان به ضرر کودک یا سفیه و یا دیوانه میباشد، باید آنان را از تصرّف در اموال کودک یا سفیه و یا دیوانه منع کند و شخص دیگری را که امین باشد منصوب نماید، مگر این که با ضمیمه کردن امین به پدر و جدّ پدری، بتوان سرپرستی آنان را در جهت مصلحت کودک، سفیه یا دیوانه اصلاح نمود.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه طبیب به هنگام جراحی بیمار یا ختنه کردن کودک بر اثر سهل انگاری ضرری به بیمار یا کودک برساند، یا سبب مرگ او گردد ضامن است و همچنین اگر خطا کند و سبب زیانی شود، ولی اگر کوتاهی نکرده و مرتکب خطا نشده است، بلکه بر اثر عوامل دیگری، بیمار معیوب گردد یا بمیرد ضامن نیست به شرط این که در مورد کودک با اجازه ولی اقدام کرده باشد.
- [آیت الله اردبیلی] حقّ حضانت مادر با طلاق یا نعوذ باللّه زنا از بین نمیرود، مگر این که صلاحیّت نگهداری کودک را نداشته باشد.
- [آیت الله جوادی آملی] .گوش دادن به قرائتِ نابالغ و نامحرم سجده دارد؛ ولی گوش دادن به خواندن کودک غیرممیز و انسان خوابیده یا دیوانه, سجده ندارد.