امام زمان (عج) درباره اهل‌بیت (ع) چه فرموده‌اند؟

شرح پرسش:
لطفا این حدیث را شرح دهید. امام زمان(علیه السلام) می فرمایند: (الْحَقُّ مَعَنا فَلَنْ یُوحِشَنا مَنْ قَعَدَ عَنّا، وَنَحْنُ صَنائِعُ رَبِّنا، وَالْخَلْقُ بَعْدُ صَنائِعُنا؛ حق با ما اهل بیت است و کناره گیری عده ای از ما هرگز سبب وحشتمان نمی شود؛ چرا که ما دست پرورده های پروردگاریم، و دیگر مخلوقین خداوند، دست پرورده های ما هستند.)[1]

شرح حدیث:
این حدیث شریف را شیخ طوسی(رحمه الله)، با سند معتبر، از ابوعمرو عمری، از امام زمان(علیه السلام) نقل کرده است.حضرت(علیه السلام) در این فقره از حدیث، به سه نکته اشاره می فرماید:

1. تمام حقّ و حقیقت، با اهل بیت(علیهم السلام) و همراه با آنان است.
باید توجه داشت که جمله ی (الحقّ معنا) با جمله ی (اهل البیت مع الحق) فرق می کند؛ زیرا مفهوم جمله ی نخست آن است که اهل بیت(علیهم السلام) محور اساسی برای تشخیص حقّ از باطل اند و برای شناخت این دو از هم دیگر باید به سنّت و رفتار و کردار آنان رجوع کرد؛ بر خلاف مفهوم جمله ی دوم. همین معنا، از حدیث (علیّ مع الحقّ والحقّ مع علیّ)[2] نیز استفاده می شود.

2. کسی که حقّ با اوست نباید از اِعراض دیگران از او و تنها ماندنش، به وحشت بیفتد و به کمی یا زیادی طرف داران خود نگاه کند.
حضرت موسی بن جعفر(علیه السلام) به هشام می فرماید:
ای هشام! اگر در دست تو گردویی است و همه ی مردم می گویند که آن دُرّ است، برای تو نفعی ندارد؛ زیرا تو می دانی که در دستت گردو است؛ و نیز اگر در دست تو دُرّ است، و مردم می گویند گردو است، به تو ضرری نمی رسد؛ زیرا تو می دانی که آن چه در دست توست دُرّ است[3].
هم چنین امام علی(علیه السلام) می فرماید:
در راه هدایت، از کمی اهل آن وحشت نکنید[4].

3. درباره ی جمله ی سومی که در این حدیث آمده است، دو تفسیر متفاوت وجود دارد که مانعی در جمع این دو نیست. در ذیل به آن ها اشاره می کنیم:

الف) همانا اهل بیت(علیهم السلام)، در عقاید و اعمال دینی، محتاج به مردم نیستند، و آن چه از جانب خداوند به واسطه ی پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم)به آنان رسیده است، آنها را کفایت می کند؛ در حالی که امّت، در این امور، محتاج به اهل بیت اند، و تنها رجوع به کتاب و سنّت، آنان را کفایت نمی کند، و بدون مراجعه به اهل بیت(علیهم السلام) قطعاً گمراه و هلاک می شوند.

ب) نعمت های خداوند بر اهل بیت(علیهم السلام)، مباشرتاً و بدون واسطه ی کسی نازل می گردد، در صورتی که نعمت هایی که خداوند بر مردم نازل می کند، بدون واسطه ی اهل بیت(علیهم السلام)نخواهد بود.

پی نوشتها:
[1]. الغیبة، شیخ طوسی، ص285، ح245 ؛ احتجاج، ج2، ص278 ؛ بحارالأنوار، ج53، ص178، ح9.
[2]. احتجاج، ج1، ص97 ؛ بحارالأنوار، ج29، ص243، ح11.
[3]. تحف العقول، ص386 ؛ بحارالأنوار، ج75، ص300، ح1.
[4]. نهج البلاغه، حکمت201 ؛ بحارالأنوار، ج64، ص158، ح1.

منبع: شرح چهل حدیث از حضرت مهدی(علیه السلام)، علی اصغر رضوانی، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم (1382).