فدک یکی از دهکده‌های آباد و حاصلخیز نزدیک خیبر است و تا مدینه 140 کیلومتر فاصله دارد. درسال هفتم هجرت، قلعه‌های خیبر یکی پس از دیگری فتح شد و قدرت مرکزی یهود در هم شکست. ساکنان فدک تسلیم گردیدند و در برابر پیامبر متعهد شدند نیمی از زمین‌ها و باغ‌های خودرا به آن حضرت واگذار کنند و نیمی دیگر را برای خود نگهدارند. افزون بر این، آنها کشاورزی سهم پیامبر را هم به عهده گرفتند تا در برابرش مزدی دریافت کنند.
سرزمین‌هایی که بدون هجوم نظامی به دست مسلمانان می‌افتد، به شخص رسول خدا( صلّی الله علیه و آله و سلّم ) تعلق دارد و هر گونه بخواهد می‌تواند عمل کند. وقتی آیه (و آتِ ذَالقربی حقّه و المسکین و ابن السبیل و لاتبذّر تبذیراً) (اسرا (17)، آیه 26.) نازل شد، پیامبر اسلام دخترش فاطمه(سلام الله علیها) را خواست و فدک را به او داد. (طبرسی، مجمع البیان، ج 3، ص 411.)
سرگذشت فدک پس از پیامبر( صلّی الله علیه و آله و سلّم )
پس از پیامبر اسلام، حضرت فاطمه(سلام الله علیها) از فدک محروم گردید و کارگرانش را از فدک بیرون کردند. آن حضرت برای پس گرفتن فدک بسیار کوشید؛ ولی دستگاه خلافت از این کار سرباز زد. ممنوعیت حضرت فاطمه(سلام الله علیها) از فدک در زمان خلافت ابوبکر بن ابی قحافه پی‌ریزی شد. پس از آنکه معاویه به قدرت رسید، فدک را میان مروان، عمروبن عثمان و پسرش یزید تقسیم کرد. در دوران خلافت مروان، همه فدک در اختیار وی قرار گرفت و او آن را به پسرش عبدالعزیز داد. عبدالعزیز نیز فدک را به پسرش عمر داد. عمربن عبدالعزیز فدک را به فرزندان حضرت فاطمه(سلام الله علیها) برگردانید. پس از درگذشت عمربن عبدالعزیز، فدک در اختیار خلفای بعدی قرار گرفت وتا روزی که حکومت امویان ادامه داشت، در اختیار آنان ماند. وقتی حکومت به بنی عباس رسید، سفّاح آن را به عبدالله بن حسن برگرداند. پس از سفاح، منصور دوانقی فدک را از فرزندان زهرا(سلام الله علیها) گرفت. فرزند منصور (مهدی) فدک را به فرزندان زهرا(سلام الله علیها) بازگردانید. پس از مهدی، موسی و هارون دوباره فدک را از فرزندان حضرت فاطمه(سلام الله علیها) پس گرفتند. وقتی خلافت به مأمون عباسی رسید، به طور رسمی فدک را به فرزندان حضرت زهرا(سلام الله علیها) بازگردانید. پس از مأمون نیز وضعیت فدک چنین بود، گاه بر می‌گرداندند و گاه پس می‌گرفتند. در عصر آنها، فدک مسأله‌ای سیاسی به شمار می‌آمد نه انتفاعی و اقتصادی. خلفای عباسی و اموی به درآمد فدک نیاز نداشتند. برای همین وقتی عمربن عبدالعزیز فدک را به فرزندان فاطمه(سلام الله علیها) باز گرداند، بنی‌امیه او را سرزنش کردند و گفتند: تو بااین کار ابوبکر و عمربن خطاب را تخطئه کردی. (سبحانی، جعفر، فروغ ابدیت، ج 2، ص 669.)
مسلم بن حجّاج نیشابوری، در کتاب معروفش (صحیح مسلم)، داستان مطالبه فدک از سوی حضرت فاطمه(سلام الله علیها) را به طور مشروح آورده و از عایشه چنان نقل کرده است که، حضرت فاطمه(سلام الله علیها) پس از امتناع خلیفه از بازگرداندن فدک، با او قهر کرد و تا هنگام وفاتش حتی یک کلمه با ابوبکر سخن نگفت. (صحیح مسلم، ج 3، ص 1380.) در نهج‌البلاغه درباره فدک چنین آمده است: (از میان آنچه آسمان بر آن سایه افکنده، تنها فدک در دست ما بود که گروهی بر آن بخل ورزیدند و گروهی هم از آن چشم پوشیدند؛ و خداوند بهترین داور است.) (نهج البلاغه (فیض‌الاسلام)، نامه 45.)
سرانجام در دوران متوکل عباسی فدک از فاطمیان پس گرفته شد؛ درختانش به دستور شخصی به نام (عبدالله بن عمر بازیار) قطع گردید و روسیاهی آن برای بدخواهان باقی ماند. ناگفته نماند قطع درختان در حالی انجام گرفت که یازده درخت خرمایی که به دست مبارک پیامبر( صلّی الله علیه و آله و سلّم ) در آن کاشته شده بود، هنوز باقی بود. شخصی که آن درختان را قطع کرد، (بشران بن ابی امیة ثقفی) نام داشت که پس از بازگشت به بصره - آن گونه که در تاریخ آمده است - فلج شد. خ. احمدی میانجی، مکاتیب الرسول.)
منبع: نرم افزار معمای هستی
