اسلام به مشاوره و مشورت عنایت خاصی نموده است. حدیث معروف علی(ع)
لا ظهیر کالمشاورة؛ هیچ پشتیبانی مانند مشاوره نیست، (نهج‌البلاغه، ج 3 - ص 164). دلیلی بر این مدعاست و خود رأی را موجب هلاکت آدمی دانسته است آنجا که علی(ع) می‌فرماید:
من استبدّ برأیه هلک، (غررالحکم، ج 6، ص 296). مشاوره از دیدگاه اسلام شرکت در اندیشه دیگران و تبادل افکار است علی(ع) فرموده‌اند:
من شاور الرجال شارکها فی عقولها؛ هر کسی که با افراد دارای کمالات مشورت کند در عقل آنان شریک شده است، (نهج البلاغه، ج 3، ص 193). البته مشاوره در اسلام محدود به تبادل نظر با دیگران نیست و دامنه وسیعی دارد که عبارت است از: 1- مشاوره به معنای مشورت در امور شخصی. مثلاً فردی از پیامبر اکرم(ص) پرسید:
ما الزم؟ محکم کاری چیست؟ فرمودند:
تشاور امرءً ذارأی ثم تطیعه؛ محکم کاری عبارت است از اینکه با شخصی صاحب رأی و با نظر مشورت نمایی و از او اطاعت کنی، (وسائل‌الشیعه، ج 8، ص 424). 2- مشاوره به معنی نظرخواهی از دیگران برای تصمیم‌گیریهای مهم اجتماعی و سیاسی. آیه 159 شریفه سوره آل عمران خطاب به پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید:
Bوَ شاوِرْهُمْ فِی اَلْأَمْرِ21-24w}{I3:159I}/}؛ در کار مهم با مؤمنین مشورت نما، از پیامبر اکرم(ص) نیز در زمینه عزم و تصمیم‌گیری سؤال شده فرمودند:
مشاورة اهل الرأی ثم اتباعهم؛ تصمیم‌گیری عبارت است از مشاوره با صاحبان اندیشه و پیروی از آنان است)، (تفسیر ابن کثیر، ج 1، ص 420). و یا حضرت علی(ع) می‌فرماید:
اضربوا بعض الرأی ببعض یتولد منه الصواب؛ برخی آراء را با دیگری جمع کنید تا از جمع آنها خیر و صواب به دست آید، (غرر و دررالحکم، ج 2، ص 266). 3- مشاوره به معنای کمک به حل مشکلات. حضرت علی(ع) می‌فرماید:
لا ظهیر کالمشاورة و لا یستغنی العاقل عن المشاور؛ هیچ پشتیبانی چون مشاوره نیست و عاقل و خردمند بی نیاز از مشاوره نیست، (غرر، ج 6، ص 389). بنابراین با توجه به آنچه ذکر شد و با توجه به این که اسلام دینی است فطری و منطبق و پاسخ‌گو و تأمین‌کننده نیازهای فطری انسان، و انسان نیز بدنبال کمال و رشد یافتگی و پیشرفت است، و برای رسیدن به این مهم نیازمند همفکری و عقل و خرد و راهنمایی و مشورت با دیگران است و در سایه مشورت و شریک شدن در عقل سایرین این هدف دست یافتنی است. مشکلات و مسائل مطرح شده در زندگی انسان نیز مختلف است گاهی مشکلات شخصی است و گاهی اجتماعی خانوادگی و فرهنگی و یا در دیگر زمینه‌هاست و با مراجعه به دو آیه شریفه قرآن (یکی آیه 37 سوره شوری و دیگری آیه 158 سوره آل عمران) می‌توان به میزان اهمیت مشاوره در اسلام و نقش مشورت در زندگی مسلمانان پی برد. درباره مشورت در حل مسائل خانوادگی نیز به طور خاص می‌توان به آیه 232 سوره بقره توجه کرد که می‌فرماید: پس هرگاه زن و شوهر با رضایت یکدیگر و مشورت و صلاحدید هم خواستند فرزندشان را از شیر بگیرند اشکال ندارد. و یا در آیه 35 سوره نساء وقتی سخن از اختلاف بین زن و شوهر و احتمال جدایی بین آنها مطرح می‌شود توصیه می‌کند که فردی از جانب زن و فردی از جانب شوهر بنشیند و به قصد اصلاح و خیرخواهی موضوع را پی‌گیری و حل و فصل نمایند. بنابراین برای آگاهی بیشتر و دسترسی به منابع این مسأله علاوه بر مراجعه به آیاتی که در همین مقدمه کوتاه ذکر شد و یا روایاتی که از معصومین(ع) آمده است. می‌توان با مراجعه به کتب روایی و تفسیر آیاتی که درباره مشاوره است و یا سیره ائمه معصومین و یا پیامبر اکرم(ص) در یک جستجوی رایانه‌ای با دادن کلید واژه‌های مناسب اطلاعات زیادی گردآوری کنید (البته مقداری مایه علمی برای تحقیق لازم است). بهترین منبعی که شما می‌توانید در این زمینه از آن استفاده کنید عبارت است از: (مجموعه مقالات اولین همایش مشاوره از دیدگاه اسلام) به کوشش حجةالاسلام دکتر علی نقی فقیهی از انتشارات معارف 1379. کتاب دیگر: 1. (مشاوره در آینه علم و دین) نوشته علی نقی فقیهی، انتشارات اسلامی، قم. 2. (شوری در قرآن و نهج‌البلاغه) جعفر سبحانی، نشر قدر، 1362. 3. (مشاوره و راهنمایی در تعلیم و تربیت اسلامی) سید مهدی حسینی بیرجندی، انتشارات امیر کبیر، 1375.
منبع: www.payambarazam.ir
