عقل
عقل در لغت به معنای امساک و نگاهداری ، بند کردن ، باز ایستادن ، و منع چیزی است .
آیا اسلام یک دین منطقی است؟ و عقل از دیدگاه اسلام در کجاها ارزش دارد؟
از ویژگی های بارز دین مبین اسلام این است که اصول تعالیم آن یعنی اعتقاد به توحید، نبوت و معاد، علاوه بر فطری بودن مورد پذیرش عقل سلیم انسانی نیز می باشد؛ و در آیات و روایات فراوانی به این جنبه از تعالیم اسلامی تأکید شده است، و البته این، هیچ منافاتی با قصور عقل از درک حقیقت و فلسفه بعضی از معارف و احکام اسلام، ندارد. بدین معنا که مسلمین در استدلال بر بخش اساسی اعتقادات خود یعنی اصول دین بیشترین بهاء را به عقل سلیم می دهند، اما در بخش احکام، عقل تنها یکی از منابع معتبر است، علاوه بر آن و حتی مقدم بر آن، آیات الهی و روایات معتبر دینی است که از پیشوایان دین به آنها رسیده است. توضیح این که: در بخش بنیادین اصول دین که عقل قدرت جولان و بررسی دارد، اگر روایتی رسیده باشد که با حکم صریح عقل منافات داشته باشد و قابل توجیه نباشد، از درجه اعتبار ساقط می گردد، اما در بخش احکام مثلاً چنانچه روایت معتبری وارد شده باشد ولو با حکم عقل همخوانی نداشته باشد، آن روایت ترجیح داده می شود. www.shamimm.ir
از ویژگی های بارز دین مبین اسلام این است که اصول تعالیم آن یعنی اعتقاد به توحید، نبوت و معاد، علاوه بر فطری بودن مورد پذیرش عقل سلیم انسانی نیز می باشد؛ و در آیات و روایات فراوانی به این جنبه از تعالیم اسلامی تأکید شده است، و البته این، هیچ منافاتی با قصور عقل از درک حقیقت و فلسفه بعضی از معارف و احکام اسلام، ندارد. بدین معنا که مسلمین در استدلال بر بخش اساسی اعتقادات خود یعنی اصول دین بیشترین بهاء را به عقل سلیم می دهند، اما در بخش احکام، عقل تنها یکی از منابع معتبر است، علاوه بر آن و حتی مقدم بر آن، آیات الهی و روایات معتبر دینی است که از پیشوایان دین به آنها رسیده است. توضیح این که: در بخش بنیادین اصول دین که عقل قدرت جولان و بررسی دارد، اگر روایتی رسیده باشد که با حکم صریح عقل منافات داشته باشد و قابل توجیه نباشد، از درجه اعتبار ساقط می گردد، اما در بخش احکام مثلاً چنانچه روایت معتبری وارد شده باشد ولو با حکم عقل همخوانی نداشته باشد، آن روایت ترجیح داده می شود. www.shamimm.ir
پاسخ:
از ویژگی های بارز دین مبین اسلام این است که اصول تعالیم آن یعنی اعتقاد به توحید، نبوت و معاد، علاوه بر فطری بودن مورد پذیرش عقل سلیم انسانی نیز می باشد؛ و در آیات و روایات فراوانی به این جنبه از تعالیم اسلامی تأکید شده است، و البته این، هیچ منافاتی با قصور عقل از درک حقیقت و فلسفه بعضی از معارف و احکام اسلام، ندارد. بدین معنا که مسلمین در استدلال بر بخش اساسی اعتقادات خود یعنی اصول دین بیشترین بهاء را به عقل سلیم می دهند، اما در بخش احکام، عقل تنها یکی از منابع معتبر است، علاوه بر آن و حتی مقدم بر آن، آیات الهی و روایات معتبر دینی است که از پیشوایان دین به آنها رسیده است.
توضیح این که: در بخش بنیادین اصول دین که عقل قدرت جولان و بررسی دارد، اگر روایتی رسیده باشد که با حکم صریح عقل منافات داشته باشد و قابل توجیه نباشد، از درجه اعتبار ساقط می گردد، اما در بخش احکام مثلاً چنانچه روایت معتبری وارد شده باشد ولو با حکم عقل همخوانی نداشته باشد، آن روایت ترجیح داده می شود.
www.shamimm.ir
- [سایر] نسبت دین و دنیا از دیدگاه اسلام چیست؟
- [سایر] چرا وقتی عقل دین را نقض می‌کند، ما باید باز مسلمان باشیم؟
- [سایر] با توجه به معیار ارزش از دیدگاه اسلام؛ یعنی قرب الاهی، مکتب قدرت گرایی نیچه را نقد کنید؟
- [سایر] سن اصلی یا سن مناسب برای ازدواج از دیدگاه دین مقدس اسلام کدام سن است؟
- [سایر] دیدگاه اهل حدیث درباره عقل چیست؟
- [سایر] جایگاه عقل و عقلانیت حقیقتاً در اسلام کجاست؟ به نظر میرسد اسلام عقل را تا جایی مشروع میداند که احکام او را تأیید کند. وقتی احکامی همچون مباح دانستن خون فرزند توسط پدر یا حرام دانستن بهره که امروزه دلایل منطقی همچون ترجیح زمانی پول، انتظارات تورمی را دارد و یا دادن حضانت دختر 8 ساله به پدر را اگر عقل تأیید نکند، آن عقل متهم به عدم اعتقاد به توحید و یا عدم ارتباط با وحی می‌شود!
- [سایر] نسبت دین و دنیا از دیدگاه اسلام چیست؟ آیا هر یک از دین یا دنیا می توانند به طور مستقل از دیگری به هدفشان برسند؟
- [سایر] نسبت دین و دنیا از دیدگاه اسلام چیست؟ آیا هر یک از دین یا دنیا می توانند به طور مستقل از دیگری به هدفشان برسند؟
- [سایر] ویژگیهای عالم آخرت را از دیدگاه عقل , شرح دهید ؟
- [سایر] دیدگاه فلاسفه در باب عقل چیست؟ اتحاد عقل، عاقل و معقول را از دیدگاه فلسفی و اینکه آیا آیات و روایات ما این مبنا را می پذیرد؟ به چه دلیل؟
- [آیت الله علوی گرگانی] مسلمانی که منکر خدا یا پیغمبر شود یا حکم ضروری دین یعنیحکمی را که مسلمانان جز دین اسلام میدانند مثل واجب بودن نماز وروزه را انکار کند در صورتی که بداند آن حکم ضروری دین است مرتدّ می‌شود.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مسلمانی که منکر خدا یا پیغمبر شود، یا حکم ضروری دین، یعنی حکمی را که مسلمانان جزء دین اسلام میدانند، مثلاً واجببودن نماز و روزه را انکار کند، در صورتی که بداند آن حکم ضروری دین است مرتد می‌شود.
- [آیت الله بروجردی] مسلمانی که منکر خدا یا پیغمبر شود، یا حکم ضروری دین یعنی حکمی را که مسلمانان جزء دین اسلام میدانند مثل واجب بودن نماز و روزه انکار کند، در صورتی که بداند آن حکم ضروری دین است مرتد می‌شود.
- [آیت الله وحید خراسانی] مستحب است در دادن زکات فطره خویشان فقیر خود را بر دیگران مقدم بدارد و بعد همسایگان فقیر را و مستحب است کسی را که در دین و فقه و عقل مقدم است در دادن فطره مقدم بدارد
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه بدعتی در اسلام واقع شود (مانند منکراتی که دولتهای ناصالح به نام اسلام انجام می دهند) بر همه، مخصوصاً علمای دین واجب است حق را اظهار و باطل را انکار کنند و اگر سکوت علمای دین موجب هتک مقام علم، یا سوء ظن به علمای اسلام شود، اظهار حق به هر نحوی که ممکن باشد واجب است، هرچند بدانند تاثیر نمی کند.
- [آیت الله وحید خراسانی] مسلمانی که از اسلام برگردد و کافر شود مرتد نامیده می شود معنی کفر در مساله گذشت و مرتد دو قسم است فطری وملی مرتد فطری کسی است که از پدر و مادری متولد شده باشد که هردو یا یکی از ان دو مسلمان باشند و بعد از بلوغ و کمال عقل با اختیار از اسلام برگردد و مرتد ملی کسی است که از پدر و مادر کافر متولد شده باشد و بعد از مسلمان شدن از اسلام برگردد
- [آیت الله خوئی] مسلمانی که منکر خدا یا پیغمبر یا معاد یا از فرقههائی بوده باشد که در مسألة (2406) گفته شد و یا حکم ضروری دین یعنی حکمی را که مسلمانان جزء دین اسلام میدانند مثل واجب بودن نماز و روزه درصورتی که بداند آن حکم ضروری دین است انکار کند مرتد می‌شود، و احکامی که در مسائل آینده ذکر می‌شود بر او مترتب است.
- [آیت الله نوری همدانی] مسلمانی که منکر خدا یا معاد یا پیغمبر شود ، یا حکم ضروری دین ، یعنی حکمی را که مسلمانان جزء دین اسلام می دانند ، مثل واجب بودن نماز و روزه انکار کند ، در صورتی که بداند آن حکم ضروری دین است و انکار آن ، انکار نبوّت پیغمبر ( صلّی الله علیه وآله ) است ، مرتّد است .
- [آیت الله مظاهری] یکی از گناهان بزرگ در اسلام کوچک شمردن اوامر و نواهی الهی است که به آن استخفاف و بیاعتنایی به دین نیز گفته می‌شود، و آن اقسامی دارد: الف) واجبی از واجبات را ضدّ ارزش بداند، نظیر کسی که حجاب اسلام را ضدّ ارزش بداند و یا نماز و مانند آن را بیارزش و برای عوام مردم بداند، و این قسم از استخفاف اگر ملتزم به لوازم آن باشد کفر است، ولی اگر توجّه به لوازم آن نداشته باشد، گرچه کفر نیست، ولی گناهش خیلی بزرگ است، علاوه بر عذابی که در اصل گناه است. ب) واجبی از واجبات و یا حرامی از محرّمات را گرچه ضدّ ارزش نمیداند، ولی در عمل به آن اهمیّت نمیدهد، نظیر کسی که با عذر غیر موجّهی نماز را ترک می‌کند، مثلاً در مسافرت چون وضو و نماز برای او مشکل است آن را ترک مینماید، و نظیر زنی که در میان مردم موی سرش را نمیپوشاند و یا- العیاذ باللَّه- با زینت و آرایش در میان مردم ظاهر می‌شود، و این قسم نیز از گناهان بزرگ است، یعنی علاوه بر گناه اصل عمل، گناه بیاعتنایی به اوامر و نواهی الهی را هم دارد. ج) تبلیغ علیه واجبی از واجبات یا تبلیغ برای حرامی از محرّمات، نظیر کسی که علیه نماز یا روزه و یا حجّ و مانند اینها تبلیغ کند و آنها را کوچک و بیارزش قلمداد نماید، و نظیر کسی که علیه حجاب تبلیغ و بیحجابی را تمدّن و ارزش وانمود کند و یا بانک منهای ربا را بیارزش و بانک ربوی را از نظر اقتصادی باارزش بداند، و معلوم است این قسم، گناهش از قسم اوّل بالاتر، بلکه اگر ملتزم به لوازم آن باشد کفر، و در بعضی موارد مفسد فی الارض است، و اگر ملتزم به لوازم آن نباشد گرچه کفر نیست، ولی گناهش خیلی بزرگ، بلکه در بعضی موارد حکم مفسد فی الارض را دارد.
- [آیت الله مظاهری] اگر بعضی از مسؤولین ممالک اسلامی موجب بسط نفوذ سیاسی یا اقتصادی یا نظامی اجانب شود که مخالف مصالح اسلام و مسلمانان است، یا موجب بسط اشاعه فحشا و گناهان بزرگ یا ترک واجبات شود خود به خود عزل می‌شود و بر مسلمانان لازم است با او مخالفت کنند و از اسلام و مصالح مسلمین دفاع کنند.