پاسخ از حضرت آیت اللّه العظمی مکارم شیرازی (دامت برکاته):
بسیاری از خانواده ها برای ازدواج پسر و دختر استخاره می کنند. اگر خواستگاری برای دخترشان آمد یا برای پسرشان به خواستگاری رفتند استخاره می نمایند. ازاین رو، مناسب است اندکی هم درباره استخاره بحث کنیم.
قبلاً باید این مطلب را یادآور شوم که جای استخاره بعد از مرحله تحقیق و بعد از مشاوره است. دختر و پسر و خانواده آنها برای شناخت همسر باید به تحقیق و کنجکاوی بپردازند و اگر باز هم تردید دارند با یک یا چند نفر افراد مطلع و مورد اعتماد مشورت نمایند. اگر به نتیجه رسیدند اقدام نمایند. استخاره جایی است که از راه تحقیق و مشورت به جایی نرسند و کاملاً متحیرند، در چنین موردی می توانند به استخاره متوسل شوند.
در احادیث به دو نوع استخاره اشاره شده است: نوع اول این که انسان در هنگام تصمیم گیری درباره کارهای مهم دو رکعت نماز بخواند، بعد از نماز دست به دعا بردارد و از خداوند متعال بخواهد که آن چه خیر و مصلحت اوست پیش بیاورد و وسیله اش را فراهم سازد. این نوع استخاره در واقع نوعی دعاست و در همه حال حتی بعد از تحقیق و مشورت هم مطلوب می باشد. مخصوصاً در امر ازدواج که امری مهم و سرنوشت ساز است در هر حال خوب است انسان از خداوند متعال طلب خیر کند.
در احادیث چنین آمده که امیرالمؤمنین علیه السلام برای استخاره دو رکعت نماز می خواند و در تعقیب نماز صد مرتبه می گفت: أَسْتَخیرُ اللّه . بعد از آن این دعا را می خواند: (أَللّهمَّ اِنّی قَدْ هَمَمْتُ بأَمْرٍ قَدْ عَلِمْتَهُ فَأِنْ کُنْتَ تَعْلَمُ أَنَّهُ خیرٌ لی فی دینی و دُنْیایَ و آخِرَتی فَیَسِّرْه لی وَ اِنْ کُنْتَ تعلم أنّهُ شَرٌّ لی فی دینی و دُنْیایَ و آخِرَتی فَاصْرِفْهُ عَنّی، کَرِهَتْ نَفْسی ذلِکَ اَمْ أَحَبَّتْ، فَاِنَّکَ تَعْلَمُ و لا أَعْلَمُ و َ انْتَ عَلاّمُ الْغُیوُب). بعد از آن تصمیم می گرفت و وارد عمل می شد.(1)
خدایا می خواهم فلان کار را انجام دهم که تو می دانی، اگر صلاح دین و دنیا و آخرت مرا در این کار می دانی وسیله اش را برایم فراهم ساز و اگر می دانی که برای دین و دنیا و آخرت من بد است مرا از آن باز بدار، چه کراهت داشته باشم چه علاقه، زیرا تو مصالح واقعی را می دانی ولی من نمی دانم و تو علام الغیوب هستی.
نوع دوم استخاره ای است که تعیین تکلیف می کند. در این جا به دو نوع آن اشاره می شود:
نوع اول استخاره ذات الرقاع: حضرت صادق علیه السلام فرمود: وقتی خواستی کاری انجام دهی شش قطعه کاغذ تهیه کن، در سه عدد آنها بنویس: بِسْمِ اللّه الرَّحْمنِ الرّحیم خِیَرَةٌ مِنَ اللّه الْعَزیزِ الْحَکیم لفلان بن فلانة. (و به جای فلان بن فلانه نام استخاره کننده و مادرش را بنویس) و بعد از آن بنویس: افعل. و در سه عدد دیگر بنویس: بِسْمِ اللّه الرَّحْمنِ الرّحیم خِیَرَةٌ مِنَ اللّه الْعَزیزِ الْحَکیم لفلان بن فلانة.(و به جای فلان بن فلانه نام استخاره کننده و نام مادرش را بنویس) و روی همان کاغذها بنویس: لاتفعل. آن گاه این شش قطعه کاغذ را زیر سجاده ات بگذار. بعد از آن دو رکعت نماز بخوان. بعد از فراغ به سجده برو و در حال سجده صد مرتبه بگو: أَسْتَخیرُ اللّه بِرَحْمَتِهِ خِیرة فی عافِیَةٍ بعد از آن بنشین و بگو: اَللّهُمّ خِرلی فی جَمیعِ أُموری فی یُسْرٍ مِنْکَ و عافِیَةٍ آن گاه کاغذها را بر هم بزن و یکی یکی بیرون بیاور پس اگر سه کاغذ پشت سر هم (إِفْعَلْ) آمد آن کار را انجام بده که خوب است. و اگر سه کاغذ پشت سر هم (لا تَفْعَلْ) آمد، آن کار را ترک کن. و اگر یکی از کاغذها افعل بود و کاغذ دیگر لاتفعل، تا پنج کاغذ بیرون بیاور اگر إفعل بیشتر بود آن را انجام بده و اگر لاتفعل بیشتر بود آن را ترک کن. دیگر احتیاجی به کاغذ ششم نداری.(2)
نوع دوم استخاره با قرآن: راوی می گوید: به حضرت صادق علیه السلام عرض کردم گاهی قصد دارم کاری انجام دهم و از خدا هم طلب خیر نموده ام ولی چیزی به نظرم نمی رسد، در این صورت آیا آن کار را انجام دهم یا ترک نمایم؟ فرمود: شیطان در حال نماز از همه حالات به انسان دورتر می باشد، هنگامی که در حال نماز هستی هرچه به ذهنت آمد انجام بده. قرآن را بگشای و در اولین آیه ای که چشمت به آن رسید توجه کن و آن چه را به قلبت الهام شد انجام بده.(1)
به هرحال استخاره چنان که از نامش پیداست یک نوع دعا و طلب خیر است. انسان در حال تحیّر و بلاتکلیفی دست به دعا برمی دارد و از قادر متعال مسئلت می کند که آن چه را که به صلاح دین و دنیا و آخرت اوست پیش بیاورد و وسیله اش را فراهم سازد. آن گاه با توکل به خدا و امید استجابت دعا خودش را از بلاتکلیفی نجات می دهد و وارد عمل می شود. در چنین حالی باید مطمئن باشد که آن چه به صلاح واقعی دنیا و آخرت اوست پیش خواهد آمد.
در خاتمه باز هم یادآور می شوم که تحقیق و مشورت طبعاً بر استخاره تقدم دارد، اگر نتیجه تحقیقات شما خوب بود وارد عمل شوید و لازم نیست استخاره کنید. بعضی مردم عادت دارند در هر کاری به استخاره توسل جویند، در صورتی که گاهی استخاره های بی مورد باعث سرگردانی و مانع عمل می شود.
پی‌نوشت‌ها:
1. مکارم الاخلاق ، ص 369.
2. همان ، ص 371.
3. همان ، ص 374.
منبع: makarem.ir
