از نظر اسلام، همان طوری که فرزندان به دلیل عدم رعایت حقوق والدین، عاق آن ها می شوند، والدین نیز در اثر بی توجهی به حقوق فرزندان عاق آنان می گردند، چون همیشه حق طرفینی است. رسول اکرم(ص) در روایتی به عاق فرزند شدن تصریح کرده است.(1) حضرت در جای دیگر می فرماید: "خداوند رحمت کند پدری را که به فرزندش در راه خیر کمک کند، به این که به او احسان کند و رفیق وی باشد و او را بیاموزاند و مؤدب نماید".(2) امام علی(ع) حق فرزند بر پدر را سه چیز می داند: "نام نیک گذاردن و ادب آموزی و آموزش قرآن".(3) پیامبر اکرم(ص) در روایتی حق فرزند بر پدر را نام نیک نهادن و علم آموزی و فراهم کردن زمینة ازدواج دانسته اند.(4) در روایت دیگر شغل و کار مناسب نیز از حقوق فرزندان یاد شده است.(5) البته تربیت عنوان کلی است که شیوه های خاصی را می طلبد و حق سنگینی است که متوجه والدین است. در این راستا مهر ورزی، وفای به عهد، رعایت عدالت بین فرزندان، احترام به فرزند، تشویق و تنبیه، کنترل دوستان، آموزش دین و احکام و قرآن دارای اهمیت است. تربیت قبل از تولّد فرزند شروع می شود و بدون هیچ وقفه ای باید از سوی والدین دنبال گردد. در این باره کتاب هایی چاپ شده که بعضی از آن ها را معرفی می کنیم: 1 آیین تربیت، ابراهیم امینی. 2 حقوق فرزندان در مکتب اهل بیت(ع)، محمد جواد طبسی. 3 راهنمای پدران و مادران، محمد علی سادات. 4 اولیا و مربیان مسئول رضا فرهادیان. پی نوشت ها: 1. بحارالانوار، ج 101، ص 93. 2. مستدرک الوسایل، ج 15، ص 169. 3. نهج البلاغه، قصار 391، فیض الاسلام. 4. میزان الحکمه، ج 4، ص 3679. 5. بحارالانوار، ج 71، ص 85. www.eporsesh.com
منظور از عاق فرزندان چیست؟ فرزندان چه حقوقی دارند؟
از نظر اسلام، همان طوری که فرزندان به دلیل عدم رعایت حقوق والدین، عاق آن ها می شوند، والدین نیز در اثر بی توجهی به حقوق فرزندان عاق آنان می گردند، چون همیشه حق طرفینی است. رسول اکرم(ص) در روایتی به عاق فرزند شدن تصریح کرده است.(1) حضرت در جای دیگر می فرماید: "خداوند رحمت کند پدری را که به فرزندش در راه خیر کمک کند، به این که به او احسان کند و رفیق وی باشد و او را بیاموزاند و مؤدب نماید".(2)
امام علی(ع) حق فرزند بر پدر را سه چیز می داند: "نام نیک گذاردن و ادب آموزی و آموزش قرآن".(3) پیامبر اکرم(ص) در روایتی حق فرزند بر پدر را نام نیک نهادن و علم آموزی و فراهم کردن زمینة ازدواج دانسته اند.(4) در روایت دیگر شغل و کار مناسب نیز از حقوق فرزندان یاد شده است.(5)
البته تربیت عنوان کلی است که شیوه های خاصی را می طلبد و حق سنگینی است که متوجه والدین است. در این راستا مهر ورزی، وفای به عهد، رعایت عدالت بین فرزندان، احترام به فرزند، تشویق و تنبیه، کنترل دوستان، آموزش دین و احکام و قرآن دارای اهمیت است. تربیت قبل از تولّد فرزند شروع می شود و بدون هیچ وقفه ای باید از سوی والدین دنبال گردد.
در این باره کتاب هایی چاپ شده که بعضی از آن ها را معرفی می کنیم:
1 آیین تربیت، ابراهیم امینی.
2 حقوق فرزندان در مکتب اهل بیت(ع)، محمد جواد طبسی.
3 راهنمای پدران و مادران، محمد علی سادات.
4 اولیا و مربیان مسئول رضا فرهادیان.
پی نوشت ها:
1. بحارالانوار، ج 101، ص 93.
2. مستدرک الوسایل، ج 15، ص 169.
3. نهج البلاغه، قصار 391، فیض الاسلام.
4. میزان الحکمه، ج 4، ص 3679.
5. بحارالانوار، ج 71، ص 85.
www.eporsesh.com
- [سایر] راجع به عاق والدین نسبت به فرزندان شنیدهایم، ولی آیا عاق فرزندان نسبت به والدین هم داریم یا خیر؟ اگر مواردی وجود دارد ذکر نمائید.
- [سایر] منظور از مفاهیم حقوقی چیست؟
- [سایر] عاق فرزند چیست و چه رفتارهایی از سوی والدین موجب عاق فرزند می شود؟ پیامدهای عاق فرزند چیست؟
- [سایر] کیفر عاق والدین چیست؟
- [سایر] آیا فرزند عاق شده ارث می برد؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا اگر کسی با همسر شهیدی ازدواج کند و عهده دار سرپرستی او شود، برای او و فرزندان و همسرش (مادر فرزندان شهید) استفاده از اشیای خریداری شده با پول بنیاد شهید که به فرزندان او می دهد، جایز است؟ حقوقی که برای فرزندان شهید مقرّر شده است و کمکهای جنسی و نقدی که بنیاد شهید به آنان می کند، چگونه باید مصرف شود؟ آیا واجب است آنها را جدا نموده و به طور دقیق فقط برای فرزندان شهید مصرف نمایند؟
- [سایر] منظور از فرزندان آخرت در سخنان حضرت امیر(ع) در خطبه 154 نهج البلاغه که میفرماید: (پس امام و راهنمای مردم باید به مردم راست بگوید و راه خرد بپیماید و باید از فرزندان آخرت باشد)، چیست؟
- [سایر] عاق والدین شدن پس از مرگ پدر و مادر چگونه است؟
- [آیت الله مظاهری] عاقّ والدین به چه معناست؟ در چه شرایطی تحقّق می یابد؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا اطاعت از والدین واجب است یا فقط عاق شدن حرام است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] طبقه اول عبارتند از پدر مادر فرزندان فرزندان آنها (نوه) به تفصیلی که بیان می شود.
- [آیت الله مکارم شیرازی] 44 شخصیتهای حقیقی و حقوقی هر دو مالک می شوند و می توانند طرف معامله واقع گردند، بنابراین هر مؤسسه خیریه یا انتفاعی که تأسیس گردد و دارای شخصیت حقوقی شود، با اشخاص حقیقی از این نظر تفاوت نمی کند.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر قتال با کفار بدون اذن امام(ع) انجام گیرد، غنائم آن فقط متعلق به شخصیّت حقوقی امام(ع) است.
- [آیت الله مظاهری] هرگاه مرد حقوقی را که زن بر او دارد ترک نماید، رعایت حقوق شوهر بر زن لازم نیست.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر تمام فرزندان میت قبل از او مرده باشند فرزندان آنها (نوه ها) از متوفی ارث می برند. نحوه ارث بردن به این صورت است که فرض می شود فرزندان میت زنده هستند و سهم هر یک را طبق مسائل قبل معین نموده و بین فرزندان آنها تقسیم می کنیم مثلا اگر میت یک پسر و یک دختر داشته است 32 اموال میت به فرزندان پسر او می رسد (هر چند یک دختر باشد) و 31 اموال او به فرزندان دختر او می رسد (هرچند پسر باشند).
- [آیت الله اردبیلی] اگر عمو و عمّه و دایی و خاله خود میّت و فرزندان آنان و اولادِ فرزندان آنان وجود نداشته باشند، عمو و عمّه و دایی و خاله پدر و مادر میّت ارث میبرند و اگر اینها نباشند، فرزندان آنها ارث میبرند و اگر اینها هم نباشند، عمو و عمّه و دایی و خاله جد و جدّه میّت و اگر اینها نباشند، فرزندان آنها ارث میبرند.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر یک نهاد حقوقی مالک معدن باشد, نه اشخاص و چند نفر به اشتراک به آن نهاد حقوقی خدمت دهند , بدون آنکه سهمی در مالکیت آن داشته باشند و معدن استخراج شده پس از کسر هزینه به مقدار نصاب برسد , ادای خمس آن بر مسئول آن نهاد واجب است. حکم چند نوع مواد معدنی از یک معدن
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر دو یا چند نفر به صورت شراکت غوّاصی نمایند، سهم هرکدام که به مقدار نصاب برسد، خمس دارد و اگر این ها برای نهاد حقوقی یا شخص دیگری کار میکنند، در این صورت, از مجموعِ غواصی شده، برای نهاد حقوقی یا صاحبکار نصابسنجی میشود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر هیچیک از عمو وعمه و دایی. خاله میت زنده نباشند فرزندان آنان جایگزین آنها شده و سهم الارث آنها را بر فرض اینکه پدرشان زنده باشد می برند منتهی فرزندان عمو وعمه سهم خود رابه نحوی تقسیم می کنند که هر پسر دو برابر دختر ارث ببرد اما بین فرزندان دایی و خاله مال بالسویه تقسیم می شود.
- [آیت الله مظاهری] از گناهان بزرگ در اسلام کوتاهی در حقوق فرزند است، زیرا همانطور که پدر و مادر در اسلام حقوقی دارند فرزندان نیز چنین هستند، و اگر پدر و مادر آن حقوق را مراعات نکنند، از نظر قرآن موجب خسران در قیامت است. حقوقی که فرزندان بر پدر و مادر دارند چند چیز است: الف) تربیت صحیح اسلامی (آشنا نمودن فرزند با احکام اسلام از اصول و فروع و اخلاق و مقیّد نمودن او به ظواهر شرع از اهمیّت دادن به واجبات و اجتناب از گناهان خصوصاً گناهان بزرگ) و اگر کوتاهی کنند، شریک در جرایم فرزند میباشند. ب) تربیت فرزند به آداب و رسوم اجتماعی و به عبارت دیگر به او ادب آموختن. ج) آموختن دانش در حدّ خوب خواندن و خوب نوشتن. د) فراهم نمودن راهی برای زندگی متوسّط و پرهیزدادن او از تنبلی و بیکاری. ه) فراهم کردن مقدّمات ازدواج برای فرزند خصوصاً اگر دختر باشد که در روایات اهلبیت(سلاماللهعلیهم) برای ازدواج دختر بیشتر سفارش و تأکید شده است. و) گذاشتن اسم اسلامی که سفارش در نامهای پیامبر گرامی و اهلبیت او(سلاماللهعلیهم) زیاد شده است، و شیعه باید از انتخاب نامهای غیر اسلامی برای فرزندان خود پرهیز کند و سزاوار نیست که با وجود اسمهای اهلبیت(سلاماللهعلیهم) برای فرزند خود نام دیگری را انتخاب کند.