عاق والدین
واژه عقوق از «عق» گرفته شده و در لغت به معنای پاره کردن و بریدن آمده است. [۱] این عنوان در روایات و کلمات فقها غالباً با اضافه به والدین به کار رفته است.
عاقّ والدین به چه معناست؟ در چه شرایطی تحقّق می یابد؟
اگر پدر یا مادر از فرزند به واسطه بدی ها که کرده است راضی نباشند، او عاقبت به خیر نمی شود و به او عاقّ والدین می گویند و گناه آن خیلی بزرگ است.
اگر پدر یا مادر از فرزند به واسطه بدی ها که کرده است راضی نباشند، او عاقبت به خیر نمی شود و به او عاقّ والدین می گویند و گناه آن خیلی بزرگ است.
عنوان سوال:
عاقّ والدین به چه معناست؟ در چه شرایطی تحقّق می یابد؟
پاسخ:
اگر پدر یا مادر از فرزند به واسطه بدی ها که کرده است راضی نباشند، او عاقبت به خیر نمی شود و به او عاقّ والدین می گویند و گناه آن خیلی بزرگ است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا می توان از والدین جهت تهیه آتش قلیان و تریاک اطاعت نکرد؟
- آیا می توان از والدین جهت تهیه آتش قلیان و تریاک اطاعت نکرد؟
- هنگامی که پدر و مادر غیبت شخصی را می نمایند، وظیفه فرزند در برخورد با والدین چیست؟
- آیا افراد نابالغ که به همراه والدین به عمره مفرده مشرّف میشوند، واجب است محرم شوند و اعمال عمره مفرده را به جا آورند؟
- آیا برای جلوگیری والدین از خلافی که مکرر انجام می دهند و با هیچ راهی هم قانع نمی شوند، می توان با خشونت با آن ها رفتار کرد؟
- اگر والدین در اعمال مستحبی(نه واجب)مثل رفتن به جمکران و...مانع انسان شوند، اطاعت ازآنهاواجب است؟اگر این مخالفت دلایل منطقی نداشته باشد چطور؟
- آیا افراد نابالغ که به همراه والدین به عمره مفرده مشرّف میشوند، واجب است محرم شوند و اعمال عمره مفرده را به جا آورند؟
- آیا امکان دارد جسمی کاملا سالم باشد ولی روح آن مرده باشد؟ به طور کلی روح در چه شرایطی می میرد؟
- آیا شرط بندی بین زن و شوهر، والدین و فرزندان، یا شرط بندی بین فرزندان با یکدیگر، با سایر اقسام شرط بندی تفاوت دارد؟ برخی می گویند اینگونه شرط بندی ها حلال است. فتوای حضرتعالی در این زمینه چیست؟
- فرزندی پدر خود را کشته است همسر و دیگر فرزندان مقتول بر عدم قصاص تاکید دارند ولی والدین مقتول بر قصاص، در این حال حرف کدام یک مورد قبول است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] کیفر عاق والدین چیست؟
- [سایر] عاق فرزند چیست و چه رفتارهایی از سوی والدین موجب عاق فرزند می شود؟ پیامدهای عاق فرزند چیست؟
- [سایر] راجع به عاق والدین نسبت به فرزندان شنیدهایم، ولی آیا عاق فرزندان نسبت به والدین هم داریم یا خیر؟ اگر مواردی وجود دارد ذکر نمائید.
- [سایر] آیا حدیث یا روایتی برای زیارت قبر والدین وجود دارد، و یا اینکه اگر سر قبر والدین نرویم عاق میشویم؟
- [سایر] عاق والدین شدن پس از مرگ پدر و مادر چگونه است؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا اطاعت از والدین واجب است یا فقط عاق شدن حرام است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا در تحقق مساقات شرایطی لازم است؟
- [سایر] "عاق والدین" و"احسان و نیکی به پدر و مادر" را با استفاده از آیات و روایات بررسی کنید.
- [سایر] آیا فرزند عاق شده ارث می برد؟
- [سایر] منظور از عاق فرزندان چیست؟ فرزندان چه حقوقی دارند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- توبه از گناه عاقّ پدر و مادر علاوه بر پشیمانی از گذشته و تصمیم بر ترک در آینده و شرمندگی از درگاه خداوند متعال و استغفار و طلب آمرزش از او، تحصیل رضایت آنهاست، ولی اگر راضی نشدند و یا دسترسی به آنها نیست، نظیر اینکه مردهاند، باید با خیرات و مبرّات و دعا و استغفار برای آنها جبران گذشته را بنماید.
- همین مقدار که مکلّف التزام به تقلید از مجتهد پیدا کند. مقلّدِ او محسوب میشود و برای تحقّق تقلید، لازم نیست رساله مجتهد را داشته باشد یا به فتوای او عمل کرده باشد.
- امر به معروف و نهی از منکر با شرایطی که ذکر خواهد شد، واجب، و در مستحبّات و مکروهات مستحب است.
- اقسامی که برای عاق پدر و مادر گفته شد تماماً در قطع رحم نیز میآید، بنابراین انفاق بر آنها اگر فقیر باشند لازم است اگرچه آنان واجبالنّفقه نیستند، ولی ترک انفاق در صورت قدرت و فقر آنان، قطع رحم محسوب میشود، چنانکه تضییع حقّ آنها و بردن آبروی آنان و تندی و پرخاشگری با آنها قطع رحم است، علاوه بر اینکه گناه حقّالنّاس و اهانت به دیگران را نیز دارد.
- مستحب است کسی را برای گفتن اذان معیّن کنند و علاوه بر شرایطی که گفته شد، باید خوشصدا باشد و صدایش بلند باشد و اذان را در جای بلندی بگوید.
- زراعت و زمین، امانت در دست زارع است و اگر تلف شود ضامن نیست، ولی اگر کوتاهی در حفظ زمین یا زراعت داشته باشد و یا به شرایطی که گفته شد عمل نکرده باشد، ضامن است.
- درختها در دست کسی که آنها را آبیاری و تربیت می‌کند امانت است و اگر تلف شود ضامن نیست، ولی اگر در تربیت و آبیاری آنها کوتاهی کند و یا به شرایطی که گفته شد عمل نکرده باشد ضامن است.
- یکی از گناهان بزرگ در اسلام عاقّ پدر و مادر است، و در روایات فراوانی از گناه کبیره شمرده است، و در بعضی از آیات و روایات، گناه آن را در حدّ کفر دانسته است و آن اقسامی دارد: الف) ناراحت کردن پدر و مادر در عدم پرداخت نفقه آنها، زیرا اداره پدر و مادر در معیشت به طور متعارف اگر فقیر باشند، بر اولاد واجب است و ترک آن، گناهش خیلی بزرگ است. ب) غصب مال پدر و مادر و ممنوع نمودن آنها از حقّ خودشان، و این قسم علاوه بر اینکه گناهش خیلی بزرگ است، حقّالنّاس نیز میباشد و گناه حقّالنّاس، بسیار سنگین است. ج) بردن آبروی پدر و مادر یا غیبت آنان، یا تهمت زدن به آنها، یا مکر و خدعه و یا دشمنی و امثال اینها با آنان، و این قسم علاوه بر اینکه گناه بزرگ عاقّ پدر و مادر را دارد، گناه آبروریزی و تهمت و غیبت و امثال اینها را نیز دارد. د) تندی و پرخاشگری و یا- العیاذ باللَّه- فحش به آنها، حتّی قهر و داد زدن بر سر آنها، و این قسم همان عاقّی است که در قرآن و روایات از گناهان کبیره شمرده شده است و حتّی قرآن شریف اظهار ناراحتی نسبت به آنها را منع فرموده است: (وَ لا تَقُلْ لَهُما افّ)[1] (پس به پدر و مادر (حتّی) افّ هم نگویید.)
- زنی را که سه مرتبه طلاق دادهاند بر شوهرش حرام میشود. ولی اگر با شرایطی که در کتاب طلاق گفته میشود با مرد دیگری ازدواج کند، شوهر اوّل میتواند پس از طلاق شوهر دوم، دوباره او را برای خود عقد نماید.
- در تمام اقسام طلاق اگر خود شوهر بخواهد صیغه طلاق را بخواند باید بگوید: )زَوْجَتی طالِق( یعنی زن من رها است، و اگر دیگری را وکیل کند باید بگوید )زَوْجَةُ مَوَکِّلی طالِق(، و کلّیه شرایطی که در صیغه نکاح گفته شد اینجا هم باید باشد به اضافه اینکه طلاق باید در محضر دو مرد عادل باشد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] اقرار به نسب، مانند اقرار به فرزند بودن برای کسی، با چند شرط پذیرفته میشود: اوّل: احتمال داده شود که اقرار کننده راست میگوید و تحقّق نسب، عادتا ممکن باشد.دوم: تحقّق نسب شرعا صحیح باشد.سوم: شخص دیگری مدّعی آن نباشد. چهارم:نسبت به کودکی باشد که در اختیار اوست و در صورت تحقّق این شرایط، نیازی به تصدیق کودک نیست و انکار او نیز پس از بلوغ مسموع نخواهد بود، ولی ادّعای فرزندی شخص بالغ در صورتی پذیرفته میشود که او هم تصدیق نماید.
- [آیت الله بروجردی] در سفر باید نمازهای چهار رکعتی را با شرائطی که گفته میشود، دو رکعت خواند.
- [آیت الله اردبیلی] در سفر باید نمازهای چهار رکعتی را با شرایطی که گفته میشود دو رکعت خواند.
- [آیت الله علوی گرگانی] در سفر باید نمازهای چهار رکعتی را با شرائطی که گفته میشود دو رکعت خواند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] طلاق دادن زن در حال حیض، با شرایطی که در احکام طلاق گفته میشود باطل است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] در سفر باید نمازهای چهار رکعتی را با شرایطی که گفته میشود، دو رکعت خواند.
- [آیت الله سبحانی] کلیه شرایطی که در امام جماعت معتبر است در امام جمعه نیز معتبر می باشد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . در سفر باید نمازهای چهار رکعتی را با شرایطی که گفته می شود دو رکعت خواند.
- [آیت الله اردبیلی] در صورت تحقق دولت عدل اسلامیِ جامع الشرایط، استخراج معادن و گنجها و استفاده از جنگلها و اموال عمومی، باید با اجازه آن باشد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] بنابر احتیاط واجب قبض و اقباض در تحقق رهن شرط است لذا تا وقتی که رهن گیرنده مال مرهونه را تحویل نگرفته باشد رهن محقق نشده است.