تأثیر چشم چرانی بر ایمان و اعتقادات و دوری از خدا چگونه است؟ و چگونه می توانیم چشم خود را از نگاه به حرام باز داریم؟

چشم، دریچه ی دل و اندیشه ی انسان است، اگر چگونه نگریستن را یاد بگیریم و چگونه دیدن را تجربه کنیم، چشمِ ما چشمه ی امید و ایمان می شود و نگاه ما، عبادت و سبب رشد و تکامل خواهد شد; و اگر آن را رها کنیم تا به هر چه هوی و هوس دستور داده است، نگاه کند، جز آه و حسرت و تباهی نصیب ما نمی شود. به هرچه (دیدنی) است که نباید نگریست. مگر فاصله ی (نگاه) تا (گناه) چه قدر است؟
اگر چشم در اختیار خرد و قلب سلیم باشد، به هر چه و هر چیز نگاه نمی کند و اگر عقل و دل را در اختیار چشم قرار دهیم، (هر آن چه دیده بیند دل کند یاد.)
از آن جا که گام اول در روابط، نگاه های آلوده است و گام گذاران در این وادی، چه بسا گرفتار عادت مذموم دائمی خواهند شد، بنابراین چشم چرانی را از دیدگاه روان شناسی و معارف دینی بررسی می کنیم.
روان شناسان، چشم چرانی را نوعی بیماری روانی می شمارند. بینایی یکی از مهم ترین اعضا برای تحریکات جنسی است. اگر فرد تنها از نظر - بازی برای ارضای کشش جنسی استفاده کند، دچار نوعی انحراف شده است. معمولا شخصِ نظرباز با مشاهده و نگاه، ارضا نمی شود و به همین دلیل دست به استمنا می زند. افراد نظرباز، کنج کاوی شدیدی نسبت به دیدن اندام برهنه ی جنس مخالف دارند و این امر، گاهی باعث برخوردهایی بین آنان و مردم می شود. آنان گاهی ساعت ها پشت پنجره ها یا روی بالکن ها یا کنار کوچه و خیابان به نظاره گری می پردازند تا شاید به کام دل برسند.[1] این امر به ویژه در مردان، بیش تر به چشم می خورد; زیرا مردان بالغ به محرّک های بیناییِ شهوانی حساسیّت بیش تری دارند. این نقطه ضعفِ مرد، در زندگی روز مرّه اش همواره به چشم می خورد و به صورت های گوناگون از جمله تهیّه ی عکس و مجلاّت مبتذل مورد بهره برداری قرار می گیرد.
زنان به محرّک های لمسی، حسّاسیّت بیش تری دارند. این تفاوت از همان اوایل، تحت تأثیر اندروژن ها شکل می گیرد.
اصطلاح (چشم چرانی) که برای این ویژگی مردان به کار می آید، زاییده ی حسّاسیّت مردان نسبت به محرّک های بیناییِ شهوانی است. چون بُرد حسِّ بینایی زیاد است، مردان به صورتی گسترده تر تحت تأثیر محرّک های شهوانی قرار می گیرند و از این نظر فعّال ترند[2]. اسلام چون از مفاسد چشم چرانی، این بیماری روانی و تأثیر آن بر سلامت روان و ایمانِ انسان، اطلاع داشته، به کلّی آن را ممنوع کرده است; از طرفی چون مردان در این باره حسّاس ترند، به زنان دستور حجاب و پوشش کامل داده است. چه بسیارند جوانانی که در اثر نگاه های آلوده، از راه عفّت خارج شده، در وادی فساد سقوط می کنند. وقتی چشم دید، دل می خواهد. مگر چقدر می توان مقاومت نمود و بالاخره عنان نفس از دست می رود و دنبال دل خواه روانه می شود.
خداوند در قرآن کریم می فرماید:
به مؤمنان بگو چشم های خود را از نگاه به نامحرمان فرو گیرند و عفاف خود را حفظ کنند; این برای آنان پاکیزه تر است. خداوند از آن چه انجام می دهند آگاه تر است. و به زنان با ایمان بگو: چشم های خود را (از نگاه هوس آلود) فرو گیرند و دامان خویشتن را حفظ کنند.[3]
در این آیه به صراحت بیان شده است که برای طهارت دل و ایمان، باید نگاه را تحت اختیار درآورد.
در تفسیر این آیه احادیث بسیاری وارد شده که در یکی از آن ها درباره ی علّت حرمتِ نگاه به نامحرم آمده است:
حرمت نگاه به نامحرم، به سبب تهییج و تحریک شهوانی است که در نگاه نهفته است. این تحریک سبب فساد و ورود در محرمات است[4]
در حدیث دیگری از رسول اکرم(صلی الله علیه وآله) آمده است:
هر کس چشم را از نگاه حرام و هوس آلود پر کند، خداوند در روز قیامت آن را از آتش پر می نماید; مگر توبه کند و از این راه (نادرست) باز گردد.[5]
و هم چنین حضرت علی(علیه السلام) می فرماید:
هر کس چشم خویش را آزاد گذارد، همیشه اعصابش ناراحت خواهد بود و به آه و حسرت دایمی گرفتار می شود.[6]
از آیه و احادیث فوق استفاده می شود که چشم چرانی تأثیرات مخرّبی بر روح و ایمان انسان می گذارد; از جمله:
1. طهارت و پاکیزگی روح را از بین می برد;
2. سبب خشم الهی و عذاب اخروی است;
3. در این دنیا نیز با شعلهور شدن آتش شهوت، انسان را در فساد و تباهی غوطه ور می سازد[7];
4. آرامش روحی روانی را نابود ساخته، انسان را گرفتار اضطراب و تشویش می نماید[8]; زیرا هر چه دیدنی است دست یافتنی نبوده، نگاه به آن، جز آه و حسرت حاصلی ندارد.
در نتیجه اگر می خواهیم با طهارت و سلامت، زندگی کنیم و دل و اندیشه ی خود را از حرام باز داریم، باید حریم نگاه را پاس داشته، برای آن محدوده ای قائل شویم و چشم را از محرّمات و صحنه های گناه فرو بندیم.
اگر چشمِ جوانی به نامحرم بیفتد، باید حرمت خدای ناظرِ آگاه را نگه داشته، از این لذّت زود گذر چشم فرو بندد.
چشم پوشی از محرّمات الهی ممکن نیست; مگر آن که بیننده با چشم دل، عظمت و جلال الهی را مشاهده نماید.
--------------------------------------------------------------------------------
[1]. دکتر احمد احمدی، روان شناسی نوجوان و جوانان، ص 125.
[2]. دکتر محمود بهزاد، تفاوت های زن و مرد از نظر روان شناسی و ...; ر. ک: فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی، ص 63.
[3]. سوره ی نور، آیه ی 30 و 31.
[4]. میزان الحکمة، ج 10، ص 74.
[5]. همان، ج 10، ص 77.
[6]. همان، ج 10، ص 71.
[7]. ابراهیم امینی، آیین همسرداری، ص 281.
[8]. ناصر مکارم شیرازی، مشکلات جنسی جوانان، ص 167.