برای تدوین قانون اساسی مردم سالار، سه شیوه وجود دارد:
1. شیوه ی اوّل این است که رهبران انقلاب و کودتا یا هر حرکت تحوّل انگیز و بنیادین، ابتدا پیش نویسی به نام پیش نویس قانون اساسی تهیه می کنند و بعد آن را به همه پرسی می گذارند؛ در صورت تأیید ملّت، قانون اساسی تلقّی می شود. بنا بر این در این روش، قانون اساسی، تشکیل شده از پیش نویس و همه پرسی است؛
2. شیوه ی دوم این است که همانند روش قبل، رهبران انقلاب و کودتا یا هر حرکت تحول انگیز و بنیادین، یک پیش نویس تهیه می کنند؛ لیکن آن را در اختیار مجلس مؤسسان[1] قرار می دهند و هر چه مجلس مؤسسان آن را مورد تأیید قرار داد، همان می شود قانون اساسی؛
3. شیوه ی سوم این است که رهبران انقلاب، کودتا و یا هر حرکت تحوّل انگیز و بنیادین، هم چون دو شیوه ی قبل، ابتدا یک پیش نویس به نام پیش نویس قانون اساسی تهیه کرده، آن را در اختیار مجلس مؤسسان قرار می دهند و اعضای این مجلس، مفادّ این پیش نویس را بررّسی و جرح و تعدیل می کنند؛ سپس متن مصوّب را به همه پرسی می گذارند و در نهایت هر چه ملّت تأیید کرد، قانون اساسی به شمار می آید.
پی نوشت:
[1]. به دنبال پیدایش کشوری جدید یا تغییر رژیم سیاسی اراده ی حاکم موجود در هر جامعه برای پایه گذاری و تأسیس پا به عرصه ی وجود گذارده، اساسی ترین قواعد و احکام را که در قانون اساسی متجلّی است به وجود می آورد. قوّه ی مؤسس به صورت های گوناگون از جمله (مجلس مؤسسان) ظاهر می گردد. (پیشین، ص 29).
منبع: قانون اساسی و ضمانت های اجرای آن ، گفتگو با حجت الاسلام عباس کعبی، مرکز مطالعات و پژوهش های فرهنگی حوزه علمیه (1380) .
