به طور کلی فرهنگ‌ها را می‌توان در دو نوع مادی و الهی تقسیم کرد: یک. فرهنگ مادی این فرهنگ بر پوچ انگاری ارزش‌های الهی و انسانی بنا نهاده شده است. در این فرهنگ، جنبة انسانی به فراموشی سپرده شده و آدمی تنها به عنوان موجود مادی ارزیابی می‌شود. چنین فرهنگی، پیروان خویش را برای به دست آوردن رفاه بیشتر، آزادی و بهره وری افزون تر از غریزه‌ها و سودپرستی، به حرکت در می‌آورد. در فرهنگ مادی، هدف، وسیله را توجیه می‌کند. بنابراین، پیروان آن برای رسیدن به هدف‌های مادی و بهره مندی هر چه بیشتر از مزایای زندگی، به هر وسیله دست می‌یازند و از هر شیوه ای سود می‌جویند. در چنین فرهنگی، بنیادهای اخلاقی جامعه فرو می‌ریزد، ارزش‌های انسانی کم رنگ می‌شود و آمار بزه کاری‌ها فزونی می‌یابد. افزون بر آن، بشر در گرداب بی پناهی و تنهایی گرفتار می‌آید و نگرانی و تشویق بر سراسر زندگی وی حاکم می‌شود. چنین فرهنگی نه تنها سعادت و خوشبختی بشری را تباه می‌سازد بلکه راه تکامل معنوی و سعادت اخروی او را نیز مسدود می‌کند. دو. فرهنگ الهی فرهنگ الهی، انسان را آمیزه ای از جسم و روح می‌داند. (اسلام) نشان دهنده کامل این فرهنگ است و هدف خود را، دست یابی به کمالی می‌داند که در پرتو وحی به دست می‌آید. معیار برتری افراد را نیز پای بندی به اصول ثابت اخلاقی می‌داند. قرآن مجید در این باره می‌فرماید: ( ان اکرمکم عندالله اتقیکم (به یقین، گرامی ترین شما نزد خدا، پرهیزگارترین شماست). فرهنگ اسلامی، مستقل بوده و همواره به حیات خود ادامه داده است. از دیدگاه استاد مطهری فرهنگ اسلامی مانند یک سلول زنده رشد کرد و فرهنگ‌هایی را از یونانی، هندی، ایرانی و غیره در خود جذب کرد و به صورت موجود جدید، با چهره و سیمای مخصوص به خود، ظهور کرد. به اعتراف محققان تاریخ فرهنگ و تمدن، تمدن اسلامی در ردیف بزرگ ترین فرهنگ‌ها و تمدن‌های بشری است. تفاوت‌های فرهنگ مادی و الهی زیربنای فرهنگ مادی، اقتصاد و بهره مندی از لذت‌های دنیایی است. قدرت و بهره‌جویی حیوانی را کمال انسانی می‌داند و او را در این مسیر به پیش می‌راند. دنیای امروز، دنیای تبلیغات فریبنده و میدان نمایش و عرضه کالاهای گوناگون مصرفی است و اخلاق، معنویت و ارزش‌های انسانی در این فرهنگ، جایی ندارد. فرهنگ الهی، بر پایه اخلاق و ارزش‌های الهی انسانی بنا نهاده شده و در آن وضع به گونه ای دیگر است. اقتصاد و بهره جویی از امور مادی، وسیله است، نه هدف یعنی، در این فرهنگ، اخلاق اصل و رفاه و مادی گرایی فرع است و آدمی به اعتدال میان این دو رهنمون می‌شود. در فرهنگ الهی با طبیعت آدمی، نیازها و رشد و تکامل او سازگار است. هم جنبه اجتماعی حیات را در نظر می‌گیرد و هم به نیازهای اجتماعی و عقلانی انسان توجه دارد. هم احساسات و عواطف را تحریک می‌کند و هم میل به کنجکاوی و حقیقت جویی انسان را برآورده می‌سازد. فرهنگ مادی با نادیده گرفتن امور معنوی و باور به زندگی موقتی، توجهی به جنبه‌های عقلانی انسان و نیز آرمان‌های اخلاقی و معنوی او در برقراری رابطه با دیگران و آفریدگار جهان ندارد. موقتی دانستن زندگی انسان، انگیزه کار و تلاش را در افراد کاهش می‌دهد، زندگی را برای انسان به صورتی بی معنا در می‌آورد و او را به پوچی، بی هدفی و احساس ناامنی و تزلزل دچار می‌سازد. در مقابل، فرهنگ الهی، راه را برای رشد و تکامل همیشگی و نامحدود هموار می‌سازد و از این جهت، انسانی را که از نظر فطری، کمال جو است، راضی می‌کند. پرسمان
منظور از فرهنگ مادی والهی چیست ؟ چه تفاوتی با هم دارد؟
به طور کلی فرهنگها را میتوان در دو نوع مادی و الهی تقسیم کرد:
یک. فرهنگ مادی
این فرهنگ بر پوچ انگاری ارزشهای الهی و انسانی بنا نهاده شده است. در این فرهنگ، جنبة انسانی به فراموشی سپرده شده و آدمی تنها به عنوان موجود مادی ارزیابی میشود. چنین فرهنگی، پیروان خویش را برای به دست آوردن رفاه بیشتر، آزادی و بهره وری افزون تر از غریزهها و سودپرستی، به حرکت در میآورد. در فرهنگ مادی، هدف، وسیله را توجیه میکند. بنابراین، پیروان آن برای رسیدن به هدفهای مادی و بهره مندی هر چه بیشتر از مزایای زندگی، به هر وسیله دست مییازند و از هر شیوه ای سود میجویند. در چنین فرهنگی، بنیادهای اخلاقی جامعه فرو میریزد، ارزشهای انسانی کم رنگ میشود و آمار بزه کاریها فزونی مییابد. افزون بر آن، بشر در گرداب بی پناهی و تنهایی گرفتار میآید و نگرانی و تشویق بر سراسر زندگی وی حاکم میشود. چنین فرهنگی نه تنها سعادت و خوشبختی بشری را تباه میسازد بلکه راه تکامل معنوی و سعادت اخروی او را نیز مسدود میکند.
دو. فرهنگ الهی
فرهنگ الهی، انسان را آمیزه ای از جسم و روح میداند. (اسلام) نشان دهنده کامل این فرهنگ است و هدف خود را، دست یابی به کمالی میداند که در پرتو وحی به دست میآید. معیار برتری افراد را نیز پای بندی به اصول ثابت اخلاقی میداند. قرآن مجید در این باره میفرماید: ( ان اکرمکم عندالله اتقیکم (به یقین، گرامی ترین شما نزد خدا، پرهیزگارترین شماست).
فرهنگ اسلامی، مستقل بوده و همواره به حیات خود ادامه داده است. از دیدگاه استاد مطهری فرهنگ اسلامی مانند یک سلول زنده رشد کرد و فرهنگهایی را از یونانی، هندی، ایرانی و غیره در خود جذب کرد و به صورت موجود جدید، با چهره و سیمای مخصوص به خود، ظهور کرد. به اعتراف محققان تاریخ فرهنگ و تمدن، تمدن اسلامی در ردیف بزرگ ترین فرهنگها و تمدنهای بشری است.
تفاوتهای فرهنگ مادی و الهی
زیربنای فرهنگ مادی، اقتصاد و بهره مندی از لذتهای دنیایی است. قدرت و بهرهجویی حیوانی را کمال انسانی میداند و او را در این مسیر به پیش میراند. دنیای امروز، دنیای تبلیغات فریبنده و میدان نمایش و عرضه کالاهای گوناگون مصرفی است و اخلاق، معنویت و ارزشهای انسانی در این فرهنگ، جایی ندارد.
فرهنگ الهی، بر پایه اخلاق و ارزشهای الهی انسانی بنا نهاده شده و در آن وضع به گونه ای دیگر است. اقتصاد و بهره جویی از امور مادی، وسیله است، نه هدف یعنی، در این فرهنگ، اخلاق اصل و رفاه و مادی گرایی فرع است و آدمی به اعتدال میان این دو رهنمون میشود. در فرهنگ الهی با طبیعت آدمی، نیازها و رشد و تکامل او سازگار است. هم جنبه اجتماعی حیات را در نظر میگیرد و هم به نیازهای اجتماعی و عقلانی انسان توجه دارد. هم احساسات و عواطف را تحریک میکند و هم میل به کنجکاوی و حقیقت جویی انسان را برآورده میسازد.
فرهنگ مادی با نادیده گرفتن امور معنوی و باور به زندگی موقتی، توجهی به جنبههای عقلانی انسان و نیز آرمانهای اخلاقی و معنوی او در برقراری رابطه با دیگران و آفریدگار جهان ندارد. موقتی دانستن زندگی انسان، انگیزه کار و تلاش را در افراد کاهش میدهد، زندگی را برای انسان به صورتی بی معنا در میآورد و او را به پوچی، بی هدفی و احساس ناامنی و تزلزل دچار میسازد. در مقابل، فرهنگ الهی، راه را برای رشد و تکامل همیشگی و نامحدود هموار میسازد و از این جهت، انسانی را که از نظر فطری، کمال جو است، راضی میکند.
پرسمان
- [سایر] معنای واژهی سیاست چیست؟ چه تفاوتی بین تعریف «سیاست» در فرهنگ سیاسی اسلام و فرهنگهای غربی وجود دارد؟
- [سایر] شبهه: پیامبران، از فرهنگ زمانه استفاده می کردند به این جهت که: محال است یک انسان مادی بتواند با وحی الهی ارتباط داشته باشند؟
- [سایر] منظور از (زبان قال) چیست؟ همچنین منظور از (زبان حال) چیست؟ این دو با هم چه تفاوتی دارند؟
- [سایر] منظور از زهد و ریاضت چیست و با هم چه تفاوتی دارند؟
- [سایر] منظور قرآن کریم از نعمتهای مادی چون حورالعین و میوه در بهشت چیست ؟ با اینکه بهشت جای نعمتهای معنوی است.
- [سایر] استفاده از کروات یا پاپیون با توجه به وضع کنونی جامعه که دیگر تقلید یا برگرفته از فرهنگ جایی نیست و با فرهنگ ما عجین شده به منظور استفاده جهت داشتن ظاهر رسمی حکمش چیست
- [سایر] آیا دانشگاه با وضع موجودش و با فرهنگی که در آنجا حاکم شده و مروج افکار مادی است می تواند در امور فرهنگ سازی و تولید علم نقش داشته باشد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در رابطه با موضوع متافیزیک و جدا کردن آگاهانه روح از بدن، آیا این کار به منظور شناخت بیشتر عالم غیر مادی جایز است؟
- [سایر] مطهرات مادی و مطهرات غیر مادی کدامند؟
- [سایر] عقل مادی چگونه می تواند خدای غیر مادی را بفهمد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در چهار محل مسافر مخیّر است نماز را تمام یا شکسته بخواند: (شهر مکّه)، (شهر مدینه) (در این دو شهر تفاوتی بین شهر قدیم و جدید نیست)، (مسجد کوفه) و (حرم حضرت سیّد الشّهداء(علیه السلام)) و منظور از حرم، قسمت زیر گنبد و رواقها است. البته افضل در این موارد، نماز تمام است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر بیگانگان از راههای مختلف مانند فرستادن امواج رادیویی یا تلویزیونی یا ماهوارهای و مانند آن در صدد ضربه زدن به اعتقادات و فرهنگ مسلمانان باشند، دفاع از فرهنگ و اعتقادات اسلامی بر هر مسلمانی واجب است و شایسته است از راه تقویت فرهنگ و اعتقادات مسلمانان واستفاده از فراوردههای علمی، از ضربه زدن دشمن به آن جلوگیری شود و از راههای دیگر مگر در موارد ضرورت استفاده نشود.
- [آیت الله اردبیلی] اگر ادامه جهاد نیاز به به کمکهای مادی داشته باشد، بر همه کسانی که تمکّن مالی دارند واجب است به قدر توانایی کمک نمایند.
- [آیت الله مظاهری] اگر ارزش مادّی هبه یا هدیه بالاتر از شأنِ او باشد و یا غیر متعارف باشد، نظیر اینکه یک خانه هدیه شده باشد، باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] مسافری که قصد دارد ده روز در محلی بماند می تواند قصد کند در چند جا توقف کند به شرط این که فاصله آنها کم باشد (مثلاً یکی دو کیلومتر و یا بیشتر) بطوری که بگویند او مسافر نیست، همچنین هیچ تفاوتی میان شهرهای بزرگ و کوچک نیست یعنی (بلاد کبیره) و (صغیره) تفاوتی در احکام مسافر ندارد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر در یک زمین جو و گندم و چیزی مثل برنج و لوبیا که زکات آن واجب نیست بکارد، چنانچه بر حسب معمول استفاده از هر دو جنس در موقع کشت منظور باشد، مخارج به نسبت مداخل تقسیم میشود، و اگر فایده یکی از آنها به قدری کم باشد که در موقع کشت منظور نباشد، مخارج از چیزی محسوب میشود که منظور باشد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر در یک زمین جو و گندم و چیزی مثل برنج و لوبیا که زکات آن واجب نیست بکارد چنان چه بر حسب معمول استفاده از هر دو جنس در موقع کشت منظور باشد مخارج به نسبت مداخل تقسیم می شود و اگر فایده یکی از آنها به قدری کم باشد که در موقع کشت منظور نباشد مخارج از چیزی محسوب می شود که منظور باشد.
- [آیت الله سیستانی] در سپردهگذاری در مواردی که گذشت میان سپرده ثابت که مدتدار است و بانک ملزم نیست آن را دائماً در اختیار سپردهگذار قرار دهد و حساب جاری که بانک ملزم است آن را در اختیار سپردهگذار قرار دهد تفاوتی نیست.
- [آیت الله سیستانی] در آنچه گذشت تفاوتی نمیکند که حواله بر شخص بدهکار باشد و یا غیر آن، اوّلی مانند آن که نزد محالعلیه، حساب مالی داشته باشد، و دومی آن که چنین نباشد.
- [آیت الله اردبیلی] شرط مذکور مربوط به موردی است که هر دو نمازگزار بالغ باشند ولی در آن تفاوتی بین نماز واجب و مستحب نیست. البته برای کسانی که در مسجدالحرام نماز میخوانند مراعات این شرط لازم نیست.