حریم
حریم، اصطلاحی فقهی و حقوقی به‌معنای محدوده‌ای معین در اطراف برخی اموال غیرمنقول که برای بهره بردن کامل مالکان از آن اموال، از برخی تصرفات دیگران در آن محدوده منع شده است.
حریم چاه های قنات در زمین های مجاور و متعلق به شخص دیگر، چقدر است؟
بسمه تعالی: هرگاه هر دو نفر، مالک زمین خود هستند، رعایت فاصله لازم نیست، ولی اگر زمین، موات است و هر دو درصدد احیا هستند یا یکی احیا کرده و دیگری می خواهد احیا کند، در زمین سُست باید هزار ذراع (حدود پانصد متر) و در زمین سفت، پانصد ذراع (تقریباً 250متر) فاصله رعایت شود، و این در صورتی است سطح هر دو چاه یک نوع باشد اما اگر یکی عمیق و دیگر نیمه عمیق باشد در این مورد به کارشناس مراجعه شود. والله العالم
بسمه تعالی: هرگاه هر دو نفر، مالک زمین خود هستند، رعایت فاصله لازم نیست، ولی اگر زمین، موات است و هر دو درصدد احیا هستند یا یکی احیا کرده و دیگری می خواهد احیا کند، در زمین سُست باید هزار ذراع (حدود پانصد متر) و در زمین سفت، پانصد ذراع (تقریباً 250متر) فاصله رعایت شود، و این در صورتی است سطح هر دو چاه یک نوع باشد اما اگر یکی عمیق و دیگر نیمه عمیق باشد در این مورد به کارشناس مراجعه شود. والله العالم
پاسخ:
بسمه تعالی: هرگاه هر دو نفر، مالک زمین خود هستند، رعایت فاصله لازم نیست، ولی اگر زمین، موات است و هر دو درصدد احیا هستند یا یکی احیا کرده و دیگری می خواهد احیا کند، در زمین سُست باید هزار ذراع (حدود پانصد متر) و در زمین سفت، پانصد ذراع (تقریباً 250متر) فاصله رعایت شود، و این در صورتی است سطح هر دو چاه یک نوع باشد اما اگر یکی عمیق و دیگر نیمه عمیق باشد در این مورد به کارشناس مراجعه شود. والله العالم
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- زمینی در کنار حریم جاده را خریداری نمودم و طبق توافق طرفین، 22متر از زمین به جهت واقع شدن در حریم جاده کم شد و مابقی را خریداری نمودم اکنون پس از استعلام از اداره راه متوجه شدیم که 47متر در حریم جاده قرار می گیرد آیا می توانم معامله را فسخ کنم؟
- شخصی در قبال دریافت مبلغ معیّنی، زمین خود را در اختیار شخص دیگر قرار می دهد تا پس از پرداخت مبلغ مأخوذ، زمین را به صاحبش بازگرداند وی تا زمان دریافت پول در زمین کشاورزی کرده است، سود به دست آمده متعلق به کیست؟
- آیا مبالغی که در صندوق مؤسسات عمومی (درمانگاه ،خیریه و...) اندوخته می شود و قهراً سال برآن می گذرد و متعلق به شخص خاص نیست، متعلق خمس است؟
- شخصی در ملک خود که حصار دارد چاهی حفر کرد و احتمال داشت که کودکی از بیرون بیاید در چاه سقوط کند. اگر کودکی در چاه سقوط و آسیب ببیند، آیا آن شخص ضامن است؟
- اگر زمینی به چند قسمت تقسیم شده است و پس مدت طولانی مالکان مجاور، ادعای ملکیت این زمین را بکنند آیا ادعای آنان و طرح دعوا قابل پذیرش است؟
- بانک به اشتباه به حساب شخصی پول واریز می کند و آن شخص به تصور این که این مال متعلق به خودش می باشد این پول را برای مضاربه به شخص دیگری می دهد; سود حاصله متعلق به چه کسی است؟
- تردید در متعلق وکالت صحیح است مثل این که بگوید تو وکیل هستی در این که خانه را یا این زمین را بفروشی؟
- حقیر برای اولادم چند قطعه زمین خریده ام که یکی پس از دیگری ایشان را مستقل کنم.آیا این یک قطعه و یا چند قطعه زمین متعلق خمس است؟و آیا نمی شود آن‌ها را جزء مؤنه به حساب آورد؟
- زمینی را از مالکی که اسناد مالکیت داشت خریدم و پول آن را تماماً پرداختم. سپس شخص کشاورزی مدعی شد که بر روی این زمین زحمت کشیده است. برای جلبِ رضایت این شخص مبلغی هم به او دادم، لکن بعد از چند سال این شخص کشاورز نسبت به معامله اظهار پشیمانی کرد و مدعی شد که خودش مالک این زمین بوده است; در حالی که مدارک و اسناد گفته ی او را تأیید نمی کند. آیا خرید زمین از فردی که مدارک مالکیت در اختیار او بوده، صحیح است؟ آیا این شخص کشاورز دارای حق یا سهمی از این زمین است؟
- اگر زوج بابت نفقه معوقه زوجه، زمین را صلح و واگذار نماید ولی چند سال بعد همان زمین را به شخص ثالث واگذار کند آیا واگذاری او به دیگری صحیح است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] نوشیدن آب از قنات ها و چاه ها که در زمین دیگران است، جایز است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر زمین موات را با آب قنات یا چاه وقف آنرا احیا ء نمایند آیا زمین احیا ء شده جزء موقوفات می باشد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا زن، از آب قنات یا چاه ارث می برد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] قناتی وجود دارد که مقدار از آن موقوفه امام حسین(علیه السلام) می باشد؛ با توجّه به قراین و شواهد، حفر چاه اطراف آن قنات سبب خشک شدن یا کم آب شدن مخزن قنات می شود، آیا صاحبان قنات و متولیّان موقوفه حقّ ممانعت حفر چاه را دارند؟ در صورت حفر چاه استفاده از آب آن جهت وضو و غسل چه صورتی دارد؟
- [آیت الله سیستانی] آیا حریم ملک صاحب حریم است یا حق وی است یا متعلق حق است یا صورت دیگران؟
- [آیت الله سیستانی] برای تعیین حدود حریم آیا صرفاً کمال انتفاع مالک از ملک باید مورد نظر قرار گیرد (پس هر مقدار از اطراف ملک که برای کمال انتفاع لازم است جزء حریم است ولو این که به ضرر مالکین مجاور باشد) یا عدم اضرار به مالکین مجاور نیاز باید در نظر گرفته شود؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا زوجه بعد از وفات همسر از آب چاه عمیق یا قنات ارث میبرد یا خیر؟
- [آیت الله اردبیلی] آبیاری با آب چاه، آب قنات، آب چشمه یا آب رودخانه، در مقدار زکات مؤثر است یا خیر؟
- [آیت الله خوئی] در حریم قنات آبدار اگر چاهی یا قناتی حفر شد که موجب کم شدن یا خشک شدن قنات اول شده ضمان شرعی هم دارد و یا خیر، به چه طور و به چه مقدار تقدیر میشود؟
- [آیت الله بروجردی] قناتیست که آخرین چاه آن که تقریباً سی متر عمق دارد به ارض وقف متّصل میشود، آیا نَوبُر زدن برای این قنات، به این معنی که از زیر زمین اراضی وقف را حفر نموده و جلو بروند، با این که به هیچ وجه ضرری به روی ظاهر زمین اراضی مزبوره متوجّه نشود، جایز است یا نه؟ بر فرض عدم جواز، متولّی وقف میتواند مبلغی برای مخارجات وقف یاموقوف علیهم از صاحبان قنات بگیرد و اجازه عبور بدهد یا نه؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- مجرای آب قنات و مانند آن حکم زمین را دارد و آجر و چیزهائی که در آن به کار رفته، در حکم ساختمان است.
- اگر بر فرش پاکی که روی زمین نجس است باران ببارد; و بر زمین نجس جاری شود، فرش، نجس نمی شود و زمین هم پاک می گردد. 5. آب چاه
- باید اعمالی را که بر عهده هر کدام از دو طرف می باشد قبلاً معین کنند، مانند تعمیر قنات، یا موتور چاه و همچنین تهیه کود و وسیله سمپاشی و غیر اینها و اگر عرف و قاعده ای در محل باشد همان کافی است.
- اگر گندم و جو و خرما و انگور از آب باران یا نهر یا سدّ مشروب شود یا مثل زراعت های مصر از رطوبت زمین استفاده کند، زکات آن ده یک است، و اگر با آب چاه های عمیق و نیمه عمیق و کم عمق آبیاری شود، زکات آن بیست یک است و اگر مقداری از باران یا نهر یا رطوبت زمین استفاده کند و به همان مقدار از آبیاری با چاه استفاده نماید، زکات نصف آن ده یک و زکات نصف دیگر آن بیست یک می باشد یعنی از چهل قسمت سه قسمت آن را بابت زکات بدهند.
- اگر به واسطه پیری، یا ترس از دزد و جانور و مانند اینها، یا نداشتن وسیله ای که آب از چاه بکشد، دسترسی به آب نداشته باشد، باید تیمّم کند و همچنین است اگر تهیه کردن آب یا استعمال آن برای شخص او مشقّت زا باشد.
- نمازخواندن در چند جا مکروه است و از آن جمله است: حمام، زمین نمکزار، مقابل انسان، مقابل دری که باز است، در جاده و خیابان و کوچه اگر برای کسانی که عبور می کنند زحمت نباشد و چنانچه زحمت باشد حرام و نماز اشکال دارد. مقابل آتش و چراغ، در آشپزخانه و هرجا که کوره آتش باشد، مقابل چاه و چاله ای که محل بول باشد، روبروی عکس و مجسّمه چیزی که روح دارد، مگر آنکه روی آن پرده بکشند، در اطاقی که جنب در آن باشد، در جایی که عکس باشد اگر چه روبروی نمازگزار نباشد، مقابل قبر، روی قبر، بین دو قبر، در قبرستان.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه زراعتی را با آب چاه آبیاری کنند و در زمین مجاور آن زراعتی باشد که از رطوبت آن زمین استفاده کند و محتاج به آبیاری نشود زکات زراعتی که با آب چاه آبیاری شده، بیست یک و زکات زراعتی که مجاور آن است ده یک می باشد.
- [آیت الله مظاهری] آباد نمودن زمین موات به این است که آن را تصرّف کند و در آن ساختمان، دیوار، درختکاری، کندن چاه و قنات انجام دهد، یا آن را برای کشاورزی و مانند آن آماده نماید.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] چاه و مجری آب قنات و آبی که به تدریج از قنات یا چاه خارج می شود هم حکم زمین را دارد و زن از آن ارث نمی برد. بلی از آبی که در هنگام فوت میت درچاه یا منشاء قنات وجود دارد مثل میوه درخت ارث می برد. زن از تمام تاسیسات و اجزاء ساختمان مثل کنتور آب و برق و گاز سیم کشی و لوله کشی و چیزهای که معمولا در خرید خانه همراه خانه معامله شده و عرفا جزء خانه محسوب می شود ارث می برد.
- [آیت الله بروجردی] آب جاری آبیست که از زمین بجوشد و جریان داشته باشد، مانند آب چشمه و قنات.
- [امام خمینی] آب جاری آبی است که از زمین بجوشدو جریان داشته باشد مانند آب چشمه و قنات .
- [آیت الله علوی گرگانی] مجرای آب قنات ومانند آن حکم زمین را دارد وآجر وچیزهائی که در آن بکار رفته، در حکم ساختمان است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . آب جاری آبی است که از زمین بجوشد و جریان داشته باشد مانند آب چشمه و قنات.
- [آیت الله بهجت] آب جاری، آبی است که از زمین بجوشد و جریان داشته باشد، مانند آب چشمه و قنات.
- [آیت الله اردبیلی] هر کس در زمین خود یا در اراضی مباح به قصد تملّک، قنات یا چاهی حفر کند تا به آب برسد و یا چشمهای جاری کند، مالک آب آن میشود. حکومت میتواند برای حفر چاه و استفاده از آب قواعدی وضع نماید.
- [آیت الله اردبیلی] هرگاه چند نفر در حفر چاه یا قنات یا جاری کردن چشمه و مانند آن شریک شوند، به نسبت به عمل و مخارجی که برای آن کردهاند مالک آب میشوند.