سوره
سوره در اصطلاح قطعه ای از قرآن است که از انسجام محتوایی برخوردار بوده و دارای مطلع و مقطع است. قرآن کریم ۱۱۴ سوره دارد که اول آن فاتحه و آخر آن سوره ناس است.
در نمازهایی که در آن سوره یا آیه خاصی وارد شده است، اگر انسان آن آیه یا سوره را حفظ نباشد، می تواند آیه یا سوره ی دیگری بخواند؟
خیر، از نوشته بخواند؛ مگر بداند که آن سوره یا آیه شرط کمال آن نماز است؛ نه شرط اصل مشروعیّت و صحّت آن، که در این صورت می تواند ترک کند یا رجاءً تبدیل کند.
خیر، از نوشته بخواند؛ مگر بداند که آن سوره یا آیه شرط کمال آن نماز است؛ نه شرط اصل مشروعیّت و صحّت آن، که در این صورت می تواند ترک کند یا رجاءً تبدیل کند.
عنوان سوال:
در نمازهایی که در آن سوره یا آیه خاصی وارد شده است، اگر انسان آن آیه یا سوره را حفظ نباشد، می تواند آیه یا سوره ی دیگری بخواند؟
پاسخ:
خیر، از نوشته بخواند؛ مگر بداند که آن سوره یا آیه شرط کمال آن نماز است؛ نه شرط اصل مشروعیّت و صحّت آن، که در این صورت می تواند ترک کند یا رجاءً تبدیل کند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا امام جماعت می تواند به خاطر نظر مأمومین سوره ی خاصی را بخواند؟
- آیه سوره ی سجده دار که در دعای کمیل یا ادعیه دیگر وارد شده، اگر زن حائض ندانسته یا از روی غفلت تلاوت کند، آیا اشکال دارد؟
- آیا برای زیارت حضرت معصومه علیهاالسّلام نماز خاصی وارد شده است؟
- کسی نمی دانست دو سوره "فیل" و "قریش" در نماز، یک سوره حساب می شوند. تکلیف نمازهایی که در آن ها این دو سوره جدا خوانده شده اند، چیست؟
- اگر انسان اوّل "بسم اللّه الرّحمن الرّحیم" را بگوید و بعد از آن قصد کند که چه سوره ای بخواند صحیح است؟ اگر چند سال در تعیین سوره قصد نکرده باشد، وظیفه چیست؟
- کسی که پس از مدتی فهمید نمازهایی را که کامل خوانده باید شکسته بخواند، نمازهای او صحیح است یا باطل؟
- آیا خروج باد معده از انسان، میزان خاصی در باطل شدن وضو دارد؟
- آیا انسان می تواند برای حفظ ایمان خود با ارحام قطع رحم نماید؟
- اگر انسان محتلم شود و وقت برای غسل و شستن بدن نباشد، اگر لباس را عوض کند و با بدن نجس نماز بخواند، چه حکمی دارد؟
- اگر میّت وصیت کرده باشد که فرد خاصی بر وی نماز بخواند، آیا او باید از ولیّ میت اجازه بگیرد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] آیا امام جماعت به خاطر نظر مأمومین میتواند سوره خاصی را بخواند؟
- [سایر] با توجه به آیه 78، سوره اسرأ منظور چه نمازهایی است؟ آیا منظور اوقات نماز است؟ آیا می‌شود نمازها را به جای پنج وعده در سه وعده خواند؟
- [سایر] معنای کلمه (نضرة) در آیه 11 سوره انسان چیست؟
- [سایر] معنای کلمه (قمطریر) در آیه 10 سوره انسان چیست؟
- [سایر] با توجه به آیه 72 سوره احزاب امانت انسان چیست؟
- [سایر] در مورد آیه 72 سوره مریم که :همه وارد جهنم می شوند منظور از همه چه کسانی هستند.
- [سایر] با سلام؛ چرا خداوند در آیه 2 سوره توبه مهلت چهار ماهه به مشرکان میدهد؟ آیا خداوند از چهار ماه منظور خاصی داشته است؟
- [سایر] معنای کلمه «قمطریر» در آیه 10 سوره انسان چیست؟
- [سایر] منظور از امانتی که در آیه 72 سوره احزاب بر دوش انسان گذاشته شده چیست؟
- [سایر] (الله از رگ گردن به انسان نزدیکتر است) (سوره 50 آیه 16) و در عین حال، (او بر روی تختش نشسته است) (سوره 57 آیه 4) (تختی که روی آب بنا شده است) (سوره 11 آیه 7) و در عین حال (بقدری دور است که رسیدن به او بین 1000 و 50000 سال طول میکشد) (سوره 32 آیه 5، سوره 70 آیه 4). الله و تخت او کجا است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر اشتباهاً مشغول خواندن سورهای شود که سجده واجب دارد، چنانچه پیش از رسیدن به آیه سجده بفهمد، باید آن سوره را رها کند و بنابر احتیاط سوره دیگر بخواند، و اگر بعد از خواندن آیه سجده بفهمد، باید بنابر احتیاط سوره دیگری بخواند و بعد از نماز، سجده آن آیهای که سجده واجب داشته است بهجا آورد.
- در رکعت اول و دوم نمازهای واجب یومیه، انسان باید اول سوره حمد و بعد از آن بنابر احتیاط در صورتی که میداند یا میتواند یاد بگیرد، یک سوره تمام بخواند. و بنابر اظهر اگر سوره ضُحی را میخواند باید سوره (الم نشرح) را هم به دنبال آن بخواند و اگر سوره فیل را خواند سوره قریش را هم بخواند.
- اگر وقت نماز تنگ باشد، یا انسان ناچار شود که سوره را نخواند، مثلاً بترسد که اگر سوره را بخواند، دزد یا درنده، یا چیز دیگری به او صدمه بزند، نباید سوره را بخواند؛ و اگر در کاری عجله داشته باشد، بهطوریکه اگر سوره را بخواند ضرری به او میرسد، میتواند سوره را نخواند.
- اگر حفظ جان خود یا کسی که حفظ جان او واجب است یا حفظ مالی که نگهداری آن واجب می باشد، بدون شکستن نماز ممکن نباشد باید نماز را بشکند.
- اگر حفظ جان خود یا کسی که حفظ جان او واجب است یا حفظ مالی که نگهداری آن واجب میباشد، بدون شکستن نماز ممکن نباشد باید نماز را بشکند.
- نمازهایی که واجب است قرائت در آنها بلند خوانده شود هنگام قضا هم باید بلند خوانده شود و همچنین نمازهایی که واجب است آهسته بخواند هنگام قضا نیز واجب است آهسته بخواند . و بلند یا آهسته خواندن قضای نافله ها تابع خود آنها است .
- مستحب است در رکعت اول پیش از خواندن حمد، آهسته بگوید: (أعوذ باللّه من الشیطان الرجیم)، و در رکعت اول و دوم نماز ظهر و عصر، (بسم اللّه الرحمن الرحیم) را بلند بگوید. و نیز مستحب است حمد و سوره را شمرده بخواند و در آخر هر آیه وقف کند، یعنی آن را به آیه بعد نچسباند، و در حال خواندن حمد و سوره به معنای آیه توجه داشته باشد، و اگر نماز را به جماعت میخواند، بعد از تمام شدن حمد امام و اگر فُرادی میخواند، بعد از آنکه حمد خودش تمام شد، بگوید: (الحمد للّه ربّ العالمین)، و بعد از خواندن سوره (قل هو اللّه أحد) یک یا دو مرتبه (کذلِک اللّه رَبّی) یا سه مرتبه (کذلِک اللّه رَبُّنا) بگوید، و بعد از خواندن سوره کمی صبر کند بعد تکبیر پیش از رکوع را بگوید یا قنوت را بخواند.
- اگر انسان بهقدری وقت دارد که میتواند وضو بگیرد یا غسل کند و نماز را بدون کارهای مستحبی آن مثل اقامه و قنوت بخواند، باید غسل کند یا وضو بگیرد و نماز را بدون کارهای مستحبی آن بهجا آورد، بلکه اگر به اندازه سوره هم وقت ندارد، باید غسل کند یا وضو بگیرد و نماز را بدون سوره بخواند.
- اگر مقداری از سوره را فراموش کند یا از روی ناچاری، مثلاً بهواسطه تنگی وقت یا جهت دیگر، نشود بههیچوجه آن را تمام نماید، میتواند آن سوره را رها کند و سوره دیگر بخواند، اگرچه از نصف گذشته باشد؛ و احتیاط در این است که به سوره (قل هو اللّه احد) یا (قل یا أیها الکافرون) عدول نماید و در ظهر جمعه به سوره جمعه و منافقین، اگر مانعی در کار نباشد.
- اگر در یک رکعت از نماز آیات، پنج مرتبه حمد و سوره بخواند و در رکعت دیگر یک حمد بخواند و سوره را پنج قسمت کند، مانعی ندارد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در چهار سوره از قرآن مجید آیه سجده است (سوره های وَالنَّجم(53) اِقرَأْ(96) والم تنزیل(32) و حم سجده(41)) وهرگاه انسان آیه سجده را بخواند یا گوش کند باید فوراً به سجده رود، و اگر فراموش کرد هر زمان یادش آید سجده واجب است و اگر گوش ندهد بلکه آیه سجده به گوشش بخورد بنابر احتیاط واجب باید سجده کند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] چنان که گفته شد در چهار سوره از قرآن مجید آیه سجده است(سوره (الم سجده) و (حم سجده) و (النجم) و (اقرء)) و هرگاه انسان آیه سجده را بخواند یا گوش کند باید فوراً به سجده رود و اگر فراموش کرد هر زمان یادش آید سجده واجب است و اگر گوش ندهد بلکه آیه سجده به گوشش بخورد، بنابر احتیاط واجب باید سجده کند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] سوره هایی که سجده واجب دارد چهار سوره است: 1 سوره سجده (سوره 32) آیه 15. 2 سوره فصلت (سوره 41) آیه 37. 3 سوره نجم (سوره 53) آیه 62. 4 سوره علق(سوره 96) آیه 19.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر اطمینان داشته باشد که حمد و سوره و اذکار واجب نماز را به صورت صحیح می خواند و بعد متوجه شود که غلط بوده نمازهایی را که خوانده صحیح است و قضا ندارد هرچند احتیاط مستحب آن است که قضا کند. اما اگر احتمال غلط بودن حمد و سوره و سایر اذکار واجب نماز را می داده و سهل انگاری کرده و نماز خوانده و بعد متوجه شده که غلط بوده نمی تواند به نمازهایی که خوانده اکتفا کند. و اگر به جهت لهجه خاصی که دارد نتواند نماز خود را به صورت عربی صحیح بخواند به همان مقدار که قدرت دارد بخواند و صحیح است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه در نماز واجب یکی از چهار سوره ای را که آیه سجده دارد(1) عمداً بخواند بنابراحتیاط واجب باید سجده را به جا آورد سپس برخیزد و حمد و سوره دیگری بخواند و نماز را تمام کند و بعد اعاده نماید و چنانچه سهواً مشغول خواندن سوره سجده شود اگر قبل از رسیدن به آیه سجده متوجه گردد باید آن سوره را رها کرده و سوره دیگری بخواند و اگر از نصف گذشته باشد احتیاطاً نماز را اعاده کند اگر بعد از خواندن آیه سجده بفهمد باید به ترتیب بالا عمل کند. 1. سوره الم سجده سوره حم سجده (فصلت) سوره والنجم و سوره اقرأ (علق).
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه در آیات حمد یا سوره شک کند، مثلاً موقعی که وارد آیه دوم شده شک کند آیه اول را خوانده یا نه یا وارد کلمه ای از یک آیه شده، شک کند کلمه قبل را خوانده باید بنابر احتیاط برگردد و آن را به قصد قربت به جا آورد و بعد دنبال آن را ادامه دهد.
- [آیت الله مظاهری] در هر یک از چهار سوره والنّجم، اقرء، الم تنزیل و حم سجده یک آیه سجده وجود دارد، که اگر انسان بخواند یا به آن گوش دهد، بعد از تمام شدن آن آیه، باید فوراً سجده کند و اگر فراموش کرد، هر وقت یادش آمد باید سجده کند.
- [امام خمینی] در هر یک از چهار سوره: (و النجم، اقرا، الم تنزیل و حم سجده ) یک آیه سجده است که اگر انسان بخواند یا گوش به آن دهد بعد از تمام شدن آن آیه باید فورا سجده کند و اگر فراموش کرد هر وقت یادش آمد باید سجده نماید.
- [آیت الله سیستانی] در هر یک از چهار سوره و(النجم) و (اقرأ) و (الم تنزیل) و (حم سجده) یک آیه سجده است که اگر انسان بخواند یا گوش دهد ، بعد از تمام شدن آن آیه باید فوراً سجده کند ، و اگر فراموش کرد هر وقت یادش آمد باید سجده نماید . و در شنیدن بدون اختیار سجده واجب نیست ، اگر چه بهتر سجده نمودن است .
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر حفظ جان خود انسان یا کسی که حفظ جان او واجب است یا حفظ مالی که نگهداری آن واجب میباشد، بدون شکستن نماز ممکن نباشد، باید نماز ا بشکند ولی شکستن نماز برای مالی که اهمیّت ندارد مکروه است.