وصیت
وصیت به معنای توصیه و سفارش فردی با فرد دیگر است.
آیا در وصیت، لفظ خاصی معتبر است یا خیر؟
لفظ خاص لازم نیست. لذا هرکلامی که دلالت بر وصیت کند و به هر لغتی باشد، کفایت می کند.
لفظ خاص لازم نیست. لذا هرکلامی که دلالت بر وصیت کند و به هر لغتی باشد، کفایت می کند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر متوفی وصیت مسلمی داشته باشد که وارث معینی حج او را ادا کند، آیا این وصیت معتبر خواهد بود؟
- در مورد قسامه که افراد کمتر از پنجاه نفر مرد هستند، آیا برای قسم خوردن بقیه نحوه خاصی را معتبر می دانید؟
- شخصی وصیت کرده که ثلث اموال او را بمصرف خاصی برسانند و ملکی را برای این منظور معین کرده و پس از مدتی از دنیا رفته است. اکنون ملکی را که معین کرده اگر نسبت به موقع وصیت سنجیده شود نصف ترکه بوده، و اگر نسبت به حین فوت حساب شود ثلث ترکه می باشد. مستدعی است بفرمایید وظیفه چیست؟
- آیا رمی به قذف با لفظ است؟ یا اگر کسی را به نوشته یا اشاره قذف کند. حدّ دارد؟
- اگر هنگام ذبح عقیقه دعای خاصی وارد شده، بفرمایید.
- زنی در حال صحت و ثبات عقل وصیت کرده که برادرم وصی من است و شوهرم وکیل که وصایای مرا بر طبق وصیت نامه عمل کند. وکیل که شوهر زن است می گوید چون من اطلاع نداشتم و بی خبر من وصیت کرده من این وصیت را قبول ندارم و این وصیت باطل است، تکلیف چیست؟
- اگر شخص وصیت کند بعد از مرگ تا زمانی که همسرش زنده است ترکه او را تقسیم نکنند، و بر این اساس وصیت نامه هم تنظیم شده باشد، آیا عمل به این وصیت لازم است؟
- اگر کسی نسبت به تمام ماترک خود وصیت کند و همه ورثه نیز در آن زمان با وصیت موافقت کرده اند، آیا پس از فوت موصی وصیت مزبور نافذ است؟
- شخصی چند سال قبل از فوت خود وصیت غیر رسمی کرده و یک نفر را وصی خود قرار داده، ولی در زمان حیات املاک مورد وصیت را در معرض فروش گذاشته و مقداری را فروخته است، آیا این وصیت به قوت خود باقی است و وصی بعد از مرگ موصی می تواند به وصیت نامه عمل کند؟ و وصی شرعی می باشد یا خیر؟
- شخصی چند عدد کوپن پیدا کرده است که نشانه خاصی ندارد، وظیفه اش چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] شخصی وصیّت نامهای نوشته، امّا آن را امضا نکرده، آیا وصیّت نامه مذکور معتبر و لازم الاجرا است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا انسان می تواند ثلث مالش را هنگام وصیّت در اشیای خاصّی قرار دهد؟
- [آیت الله بهجت] اگر میتی وصیت خاصی نکرده باشد، تقسیم اموال او به چه صورت است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر میّت وصیت کند که شخص خاصّی نماز بر او بخواند عمل به وصیّت او چه حکمی دارد؟ در این مورد اجازه ولیُّ او لازم است؟
- [آیت الله بهجت] اگر میّت وصیت کرده باشد که فرد خاصی بر وی نماز بخواند، آیا او باید از ولیّ میت اجازه بگیرد؟
- [سایر] لطف کنید تفسیر آیات دربارۀ سامری در قرآن را از تفاسیر معتبر شیعه برایم بفرستید. آیا خاک قدم مرکب جبرئیل تأثیر خاصی داشت یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] یا در وکالت در دعاوی و محاکم، شرایط خاصّی معتبر است، یا همانند سایر وکالتها می توان با تراضی طرفین اقدام کرد؟
- [آیت الله خامنه ای] برادرم وصیّت کرده که ثلث مالش برای مهاجرین جنگی شهر خاصی مصرف شود، ولی درحال حاضر در شهر مزبور هیچ مهاجر جنگی یافت نمی شود، تکلیف چیست؟
- [سایر] چرا در آیه 49 سوره شوری، لفظ (اناثا) از لفظ (الذکور) جلوتر ذکر شده است؟
- [سایر] چرا در قرآن لفظ (لیل) (شب) همیشه قبل از لفظ (نهار) (روز) آمده است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر شخصی دو وصیت داشته باشد و وصیت دوم در قسمتی از وصیت اول وارد شده باشد مثلاً بعد از وصیت به این که تمام مالی را به شخصی بدهند وصیت کند که نصف آن را به دیگری بدهند وصیت اول در همان قسمت باطل است و در قسمت های دیگر صحیح است یعنی باید نصف مال را به فرد اول و نصف دیگر را به فرد دوم بدهند.
- کسی که انسان وصیت می کند چیزی به او بدهند باید وجود داشته باشد، پس اگر وصیت کند به بچه ای که ممکن است فلان زن بزاید چیزی بدهند باطل است. ولی اگر وصیت کند به بچه ای که در شکم مادر است چیزی بدهند، اگر چه هنوز روح نداشته باشد، وصیت صحیح است، بنابر این اگر زنده به دنیا آمد، باید آنچه را که وصیت کرده به او بدهند، و اگر مرده به دنیا آمد، وصیت باطل می شود و آنچه را که برای او وصیت کرده، میان ورثه تقسیم می شود.
- اگر انسان بفهمد کسی او را وصی کرده، چنانچه به اطلاع وصیت کننده برساند که برای انجام وصیت او حاضر نیست، لازم نیست بعد از مردن او به وصیت عمل کند. ولی اگر پیش از مردن او نفهمد که او را وصی کرده، یا بفهمد و به او اطلاع ندهد که حاضر نیست به وصیت عمل کند، باید وصیت او را انجام دهد و اگر وصی به او اطلاع دهد که حاضر به قبول و حمایت نیست ولی او نتواند به دیگری وصیت کند احتیاط مستحب آن است که وصیت را قبول نماید.
- اگر شخصی دو وصیت داشته باشد چنانچه دومی نافی اولی نباشد یا صریحاً نگفته باشد که وصیت اول را باطل کرده است باید طبق احکام وصیت به هر دو عمل شود.
- اگر وصیت کند چیزی به کسی بدهند و آن کس پیش از آن که قبول کند یا رد نماید بمیرد، تا وقتی ورثه او وصیت را رد نکرده اند می توانند آن چیز را قبول نمایند ولی این در صورتی است که وصیت کننده از وصیت خود برنگردد و گر نه حقّی به آن چیز ندارند و چنانچه آن شخص بعد از فوت وصیت کننده بمیرد به عنوان ترکه او به ورثه او به ارث می رسد.
- احتیاط مستحب آن است که امام و مستمعین در حال خطبه، واجد طهارت کامل (که برای نماز معتبر است) باشند.
- کسی که وصیت می کند باید عاقل و بالغ و مختار باشد ولی بچّه ای که به سن ده سالگی رسیده اگر وصیت به کارهای نیک در رابطه با خویشاوندان نسبی خودش بنماید نافذ است و نیز وصیت سفیه در اموالش نافذ نیست.
- کسی که از روی عمد مثلا زخمی به خود زده یا سمی خورده است که بواسطه آن یقین یا گمان به مردن او پیدا شود اگر وصیت کند که مقداری از مال او را به مصرفی برسانند، صحیح نیست. اما اگر وصیت در مورد نحوه دفن یا امور واجب دیگر باشد وصیت او صحیح و نافذ است.
- اگر کسی در مرضی که به آن مرض می میرد، مقداری از مالش را به کسی ببخشد و وصیت کند که بعد از مردن او هم مقداری به کس دیگر بدهند، آنچه را که در حال زندگی بخشیده صحیح است و احتیاج به اذن ورثه ندارد و مقداری هم که وصیت کرده باید طبق احکام وصیت عمل شود.
- اگر مال میت از بدهی و حج واجب و حقوقی که مثل خمس و زکات و مظالم بر او واجب است زیادتر باشد، چنانچه وصیت کرده باشد که ثلث یا مقداری از ثلث را به مصرفی برسانند، باید به وصیت او عمل کنند و اگر وصیت نکرده باشد، آنچه باقی می ماند مال ورثه است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] اگر وصیت کرد برای گروهی که موصوف به صفت خاصی هستند، مثل فقرا، باید صفت فقر در هنگام مرگ وصیتکننده هم موجود باشد و وجودش در زمان وصیت کافی نیست.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر انسان وصیت کند که چیزی از اموالش مال کسی باشد در صورتی که ان شخص وصیت را قبول کند اگرچه قبولش در زمان زنده بودن موصی باشد ان چیز را بعد از مردن موصی مالک می شود بلکه ظاهر این است که قبول معتبر نیست و فقط رد وصیت مانع است
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . در وصیت تملیکیه قبول موصی له معتبر است، پس اگر شخصی وصیت کند که چیزی به کسی بدهند، در صورتی آن کس آن چیز را مالک می شود که وصیت را قبول کند، و لازم نیست قبول بعد از موت وصیت کننده باشد، بلکه اگر پیش از موت او هم باشد کفایت می کند، بلی اگر قبول پیش از موت وصیت کننده باشد، به مجرد قبول آن چیز را مالک نمی شود، بلکه بعد از موت وصیت کننده بدون حاجت به قبول دیگر مالک می شود، و اگر قبول بعد از موت باشد به مجرد قبول آن چیز را مالک می شود.
- [آیت الله وحید خراسانی] در هبه ایجاب وقبول معتبر است چه به لفظ باشد مثل ان که بگوید این کتاب را به تو بخشیدم وکسی که به او بخشیده شده بگوید قبول کردم یا به فعل باشد مثل ان که کتاب را به قصد بخشش به طرف بدهد واو هم به قصد قبول بگیرد
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر انسان وصیت کند که چیزی از اموالش مال کسی باشد؛ در صورتی که آن کس آن وصیت را قبول کند اگرچه قبولش در زمان زنده بودن موصی باشد؛ آن چیز را بعد از مردن موصی مالک می شود؛ بلکه ظاهر این است که قبول اصلا معتبر نباشد و فقط رد مانع است.
- [آیت الله خوئی] اگر انسان وصیت کند که چیزی از اموالش مال کسی باشد در صورتی که آن وصیت را قبول کند، اگرچه قبولش در زمان زنده بودن موصی باشد آن چیز را بعد از مردن موصی مالک میشود بلکه ظاهر این است که قبول اصلًا معتبر نباشد و فقط ردّ مانع است.
- [آیت الله نوری همدانی] وصیّت بنا بر اقوی از ایقا عات است و قبول در آن معتبر نیست و ردّ کردن آن مانع است و لذا اگر انسان وصیّت کند که چیزی به کسی بدهند چنانچه آن شخص ردّ نکند کالک آن چیز می شود .
- [آیت الله اردبیلی] در شفعه صیغه و لفظ خاصّی شرط نیست، بلکه شریک با عمل خود نیز میتواند حقّ شفعه را اعمال نماید و قیمت سهم فروخته شده شریک را به او بپردازد و آن سهم را تملک نماید؛ همچنین در شفعه قبول شریک یا دیگری نیز شرط نمیباشد.
- [آیت الله بهجت] اگر مالی را برای عدّه معینی مثلاً برای طلاب مدرسه خاصی وصیت کرد، باید بهطور مساوی بین آنها تقسیم شود، امّا اگر آن عدّه غیر معین بودند، مثلاً برای عنوان کلی طلاب وصیت کرد، صرف کردن در بعضی از آنها کافی است، ولو به سه نفر هم نرسد.
- [آیت الله سیستانی] اگر مصرفی را که میت معین کرده، از ثلث مال او بیشتر باشد، وصیّت او در بیشتر از ثلث در صورتی صحیح است که ورثه آن را اجازه دهند، چه با لفظ و چه با فعل، و رضایت قلبی کافی نیست. و اگر مدتی بعد از مردن او هم اجازه نمایند صحیح است، و چنانچه بعضی از ورثه اجازه و بعضی رد نمایند وصیّت فقط در سهم آنهایی که اجازه نمودهاند صحیح و نافذ است.