دنیا
دنیا: جهان محسوس و مادّی، مقابل آخرت است .
کسی که خمس و زکاْ مال خود را نداده و از دنیا رفته آیا بر وصیّ واجب است که در درجه اوّل خمس و زکاْ مال متوفّی را بدهد؟
بلی قبل از تقسیم اموال، خمس و زکاْ مال باید داده شود.
بلی قبل از تقسیم اموال، خمس و زکاْ مال باید داده شود.
عنوان سوال:
کسی که خمس و زکاْ مال خود را نداده و از دنیا رفته آیا بر وصیّ واجب است که در درجه اوّل خمس و زکاْ مال متوفّی را بدهد؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- مردی اهل خمس دادن نیست، آیا زنش میتواند بدون اجازه شوهر خمس مال را بدهد؟
- کسی سی سال خمس برنج و گندم و اجناس دیگر را نداده حال میخواهد بدهد همانطور که از خود اجناس و قیمت آن را میشود داد از اجناس دیگر به جای این اجناس که سی سال خمس آن را نداده میتواند بدهد یا خیر؟
- شخصی وصیّت کرده ثلث من که 100 نخل خرما است صرف خیرات گردد، اگر ثلث او به حدّ نصاب برسد آیا بر وصیّ واجب است زکات آن را بدهد یا خیر؟
- زمینی که به انسان ارث رسیده است: الف - اگر صاحب آن زمین خمسش را نداده باشد آیا باید خمسش را بدهد؟ ب - اگر صاحب آن زمین خمسش را داده باشد آیا باز هم باید خمسش را بدهد؟ ج - بر فرض تعلّق خمس آیا قبل از فروش لازم است خمسش را بدهد یا بعد از فروش؟
- شخصی ماشینی برای کسب خریده و خمس آن را نداده تا این که سال خمسی گذشته، حالا میخواهد خمس آن را بدهد آیا به قیمت خرید باید حساب کند یا به قیمت فعلی و در صورتی که قیمت فعلی کاهش پیدا نموده، چگونه محاسبه نماید؟
- شخصی به مردم بدهکار است، چنانچه هنگام فرا رسیدن سال خمسی از مال او زیاد بیاید، پرداخت بدهی لازم است یا پرداخت خمس و آیا کلاّبر چنین شخصی، خمس واجب است یا خیر؟
- شخصی مقداری کتابهای درسی حوزوی خریداری نمود و فعلابرای او قابل استفاده نیست و پولی هم ندارد که خمس آن را بدهد، آیا واجب است بعضی از کتابهای دیگر را بفروشد، تا این که خمس آن‌ها را بدهد با فرض آن که اگر فروخت، دیگر توانایی خریداری مجدّد را نخواهد داشت؟
- شخصی جهت انجام مناسک حجّ، احرامی به عنوان عاریه و یا هدیه از کسی میگیرد صاحب این احرام قبلابا این احرام حجّی انجام داده است آیا بر این شخص که فعلااز باب عاریه و یا هدیه احرام را گرفته واجب است خمس آن را بدهد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] پدرم از دنیا رفته است؛ در حالی که میدانم خمس اموالش را نداده، تکلیف من چیست؟
- [سایر] آیا میتوان در مال خمس نداده تصرف کرد؟
- [آیت الله سبحانی] شخصی از دنیا رفته است و قبل از فوت اعلام کرده که خمس اموال را نپرداخته است و ضمناً وصی تعیین نکرده است وظیفه ورثه چیست؟
- [آیت الله سبحانی] شخصی از دنیا رفته است و قبل از فوت اعلام کرده که خمس اموال را نپرداخته است و ضمناً وصی تعیین نکرده است وظیفه ورثه چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] شخصی خمس اموالش را داده و سپس چند سال خمس نداده و اکنون میخواهد دوباره خمس بدهد. آیا میتواند به مقدار اموالی که قبلاً خمس آن‌ها را داده، کنار بگذارد و خمس بقیه را بدهد؟
- [آیت الله بهجت] اگر شخصی که از دنیا رفته خمس بدهکار باشد، آیا خمس از اصل مال خارج می شود یا از ثلث مال؟
- [آیت الله بهجت] اگر پدری جهیزیه ی دختر را از مال خمس نداده تهیه کرده باشد و خمس آن را نپردازد، آیا پرداخت خمس آن بر دختر لازم است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی یک نفر را وصی خود قرار داد که پس از مرگ او خمس او را بپردازد. بعد از فوتش ورثه او از دادن خمس خودداری کردند و اظهار می دارند که متوفی دارای اولاد صغار است، اگر به وصیت موصی عمل شود و از این اموال برداشته شود اولاد صغار او مستأصل می شوند، بنابراین از دادن خمس استنکاف دارند. در این صورت وصی مقصر است یا نه؟
- [آیت الله مظاهری] فردی دو ماه رمضان پی در پی مریض بوده و در آن مریضی از دنیا رفته، آیا قضای روزه بر پسر بزرگتر واجب است در حالی که فدیه هم نداده آیا از اصل مال کم میشود؟
- [آیت الله اردبیلی] کسی که میخواهد مهریه همسرش را بپردازد و تاکنون خمس نداده است، آیا باید بعد از محاسبه خمس، مهریه را بدهد، یا قبل از خمس هم میتواند مهریه را پرداخت کند و سپس خمس بقیه اموال را بدهد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر دو نفر در مالی که زکاْ آن واجب شده باهم شریک باشند و یکی از آنان زکاْ قسمت خود را بدهد و بعد مال را تقسیم کنند، چنانچه بداند شریکش زکاْ سهم خود را نداده، میتواند در سهم خودش تصرّف نماید.
- کسی که باید زکاْ گاو وگوسفند وشتر را بدهد، اگر زکاْ آن‌ها را از مال دیگرش بدهد، تا وقتی شماره آن‌ها از نصاب کم نشده، همه ساله باید زکاْ را بدهد و اگر از خود آن‌ها بدهد و از نصاب اوّل کمتر شوند، زکاْ بر او واجب نیست مثلاً کسی که چهل گوسفند دارد، اگر از مال دیگرش زکاْ آن‌ها را بدهد تا وقتی که گوسفندهای او از چهل کم نشده، همه ساله باید یکگوسفند و اگر از خود آن‌ها بدهد، تا وقتی به چهل نرسیده، زکاْ بر او واجب نیست.
- اگر بدون اجازه حاکم شرع با مالی که برای زکاْ کنار گذاشته تجارت کند و ضرر نماید، نباید چیزی از زکاْ کم کند، ولی اگر منفعت کند، بنابر احتیاط واجب باید آن را به مستحقّ بدهد بلکه از حاکم شرع اجازه بگیرد و به مستحقّ بدهد ولی اگر زکاْ را جدا نکرده تجارت کند، سود مال خودش است همچنانکه زیان مال اوست وضامن مال زکاْ است.
- انسان باید زکاْ را به قصد قربت یعنی برای انجام فرمان خداوند عالم بدهد و در نیّت معیّن کند که آنچه را میدهد زکاْ مال است یا زکاْ فطره، ولیاگر زکاْ گندم و جو بر او واجب باشد، لازم نیست معیّن کند چیزی را که میدهد زکاْ گندم است یا زکاْ جو.
- چیزی را که انسان بابت زکاْ به فقیر میدهد لازم نیست به او بگوید که زکاْ است، بشرط این که بداند فقیر قبول تملّک این مال را ولو از زکاْ باشد مینماید، بلکه اگر فقیر خجالت بکشد، مستحبّ است باسم پیشکش بدهد، ولی باید قصد زکاْ نماید در صورتی که بداند آن فقیر قبول مطلق مال را میکند ولو این که زکاْ باشد، والاّض اگر بداند زکاْ را قبول نمیکند بنابر احتیاط واجب آن است که زکاْ را به او ندهد.
- کسی که خمس یا زکاْ بدهکار است ونذر ومانند اینها هم بر او واجب است وقرض هم دارد، اگر بمیرد ومال او برای همه آن‌ها کافی نباشد، چنانچه مالی که خمس و زکاْ آن واجب شده، از بین نرفته باشد، باید خمس یا زکاْ را بدهند وبقیه مال او را به چیزهای دیگری که بر او واجب است قسمت کنند و اگر مالی که خمس وزکاْ آن واجب شده از بین رفته باشد، مال او را به خمس و زکاْ و قرض و نذر ومانند اینها قسمت نمایند مثلاً اگر چهل تومان خمس بر او واجب است وبیست تومان به کسی بدهکار است وهمه مال او سی تومان است، باید بیست تومان بابت خمس وده تومان به دین او بدهند.
- اگر زکاْ خرمای خشک یا کشمش بر او واجب باشد، نمیتواند زکاْ آن را خرمای تازه یا انگور بدهد و نیز اگر زکاْ خرمای تازه یا انگور بر او واجب باشد، نمیتواند زکاْ آن را خرمای خشک یا کشمش بدهد امّا اگر یکی از اینها یا چیز دیگری را به قصد قیمت زکاْ بدهد اگر به مقدار قیمت زکاْ باشد، مانعی ندارد.
- اگر بعد از آن که زکاْ گندم وجو وخرما وانگور واجب شد مالک آن بمیرد، باید مقدار زکاْ را از مال او بدهند ولی اگر پیش از واجب شدن زکاْ بمیرد، هریک از ورثه که سهم او به اندازه نصاب است، باید زکاْ سهم خود را بدهد.
- اگر پیش از دادن زکاْ از انگور وخرما وگندمی که زکاْ آن‌ها واجب شده خود وعیالش بیش از متعارف بخورند، یا مثلاً به فقیر بدهد نه بعنوان زکاْ، باید زکاْ مقداری را که مصرف کرده بدهد.
- اگرکسی را وکیل کند که زکاْ مال او را بدهد، واجب است بر او وقتی که زکاْ را به فقیر میدهد، از طرف مالک نیّت زکاْ کند و احتیاط واجب آن است که مالک هم در حال دادن به وکیل نیّت کند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خوئی] اگر مالی به ارث به او برسد، و بداند کسی که این مال از او به ارث رسیده خمس آن را نداده، بنابر احتیاط واجب خمس آن را بدهد. ولی اگر در خود مال خمس نباشد و وارث بداند کسی که مال از او به ارث رسیده، خمس بدهکار است. باید خمس را از مال او بدهد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر مالی به ارث به انسان برسد و انسان بداند که مورث خمس بدهکار است مثلاً با حاکم شرع دستگردان کرده و نپرداخته یا مالی را که خمس به آن تعلق گرفته مصرف کرده بدون این که خمس آن را بدهد، این شخص باید بدهی خمسی او را بدهد. اگر آن مال از درآمد همان سال فوت بوده و خمس آن را نداده باید خمس آن را بدهد و اگر از درآمد سال های قبل بوده و خمس آن را به علت این که به خمس اعتقادی نداشته نپرداخته است بر او واجب نیست خمس آن را بدهد هرچند بهتر است خمس آن را بدهد تا متوفی عذاب اخروی نداشته باشد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر مالی به ارث به او برسد و بداند کسی که این مال از او به ارث رسیده خمس آن را نداده، باید خمس آن را بدهد؛ و نیز اگر در خود آن مال خمس نباشد ولی انسان بداند کسی که آن مال از او به ارث رسیده، خمس بدهکار است، باید خمس را از مال او بدهد.
- [آیت الله بروجردی] اگر مالی به ارث به او برسد و بداند کسی که این مال از او به ارث رسیده خمس آن را نداده، باید خمس آن را بدهد و نیز اگر در خود آن مال خمس نباشد، ولی انسان [وارث] بداند کسی که آن مال از او به ارث رسیده، خمس بدهکار است، باید خمس را از مال او بدهد.
- [امام خمینی] اگر مالی به ارث به او برسد، و بداند کسی که این مال از او به ارث رسیده خمس آن را نداده، باید خمس آن را بدهد. و نیز اگر در خود آن مال خمس نباشد ولی انسان بداند کسی که آن مال از او به ارث رسیده، خمس بدهکار است،باید خمس را از مال او بدهد.
- [آیت الله سبحانی] اگر مالی به ارث به او برسد و بداند کسی که این مال از او به ارث رسیده خمس آن را نداده; باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر مالی به ارث به او برسد و بداند کسی که این مال از او به ارث رسیده خمس آن را نداده ؛ باید خمس آن را بدهد و نیز اگر در خود آن مال خمسی نباشد ولی انسان بداند کسی که آن مال از او به ارث رسیده ، خمس بدهکار است ، باید خمس را از مال او بدهد .
- [آیت الله بهجت] اگر از مالی که خمس آن واجب شده، ولی خمس آن را نپرداخته و به ذمّه هم نگرفته، سودی ببرد، مقداری از سود که در مقابل خمس آن مال است، مال شخص نخواهد بود، و باید خمس اصل مال و تمام سودی که در مقابل خمس بهدست آورده و خمس بقیه سود را بدهد؛ مثلاً صد تومان مال خمس نداده داشته و از آن پنجاه تومان سود برده، بیست تومان بابت خمس اصل مال و ده تومان بابت سود این بیست تومان و هشت تومان بابت خمس چهل تومان باقیمانده، باید خمس بدهد.
- [آیت الله سیستانی] اگر مالی به ارث به او برسد و بداند کسی که این مال از او به ارث رسیده خمس آن را نداده ، باید خمس آن را بدهد ، و همچنین اگر در خود آن مال خمس نباشد و وارث بداند کسی که آن مال از او به ارث رسیده ، خمس بدهکار است ، باید خمس را از مال او بدهد ، ولی در هر دو صورت اگر کسی که مال از او به ارث رسیده به دادن خمس عقیده نداشته ، یا آنکه خمس نمیداده ، لازم نیست وارث خمس واجب بر او را بپردازد .
- [آیت الله نوری همدانی] بنابر احتیاط واجب باید خمس مال حلال مخلوط به حرام را از عین همان مال بدهد ولی خمس های دیگر را می تواند از همان چیز بدهد یا به مقدار قیمت خمس که بدهکار است پول بدهد .