نیاز
حاجت در نیاز و احتیاج استعمال شده است.از اين عنوان در بسياری ابواب فقهی از قبيل طهارت، صلات، حج، امر به معروف و نهی از منکر، تجارت، دین و نکاح سخن رفته است.
آیا به کتب اهل علم، که در هنگام نیاز از آنها استفاده می‌شود، خمس واجب است؟
مادامی که به آنها نیاز دارد، جز مؤونه است و خمس ندارد.
مادامی که به آنها نیاز دارد، جز مؤونه است و خمس ندارد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- مردی اهل خمس دادن نیست، آیا زنش میتواند بدون اجازه شوهر خمس مال را بدهد؟
- مراد فقهاء از شیاع مفید علم چیست و آیا شیاع باید از اهل خبره بدست بیاید یا از عموم مردم هم مکفی است؟
- خرید کتب غیر اسلامی چه صورت دارد؟
- مجری عقد دختر و پسری که هر دو شیعه یا هر دو سنی یا یکی سنّی و دیگری شیعه، عالم اهل تسنن است و نمیدانیم در ازدواج دائم که به فتوای مراجع شیعه صیغه باید از ماده أنکحت و زوّجت باشد استفاده کرده یا خیر، آیا در این صورت بعد از شیعه شدن نیاز به خواندن عقد مجدّد هست یا خیر؟
- مبلغی بعنوان رهن پرداخت می‌شود که مورد نیاز هم می‌باشد، مثلاخانهای رهن کرده، آیا با گذشت سال، خمس به آن تعلّق میگیرد؟
- کتابخانهای است دارای مقداری کتب خطّی قدیمی که هیچگونه استفاده از آن نمیشود، آیا جایز است کتب مذکوره را فروخته و تبدیل به کتابهای چاپی جهت استفاده نمود یا خیر؟
- کسی اهل پرداخت خمس و زکات نیست رفت و آمد با او چه صورتی داشته و استفاده از اموالش چه حکمی دارد؟
- با توجّه به رشد فرهنگی مردم راه تشخیص کتب ضالّه چیست؟ و حکم چه می‌باشد؟
- آیا دادن خمس واجب فوری است یا خیر؟
- شخصی از مجتهدی که از او تقلید کرده، در حال حیاتش اجازه گرفته مقداری از سهم امام 7 را خودش به مصرف شرعی برساند، آیا بعد از فوت مجتهد، نیاز به اجازه از مجتهد زنده می‌باشد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا سادات و اهل علم با وجوه شرعیه مثل سهم السادات و سهم امام(ع) مستطیع می شوند؟
- [سایر] آیا در کتب اهل سنت تحریفی در مورد فضائل اهل بیت ع وجود دارد؟
- [سایر] کتب اهل سنت چه کراماتی برای عمر نقل کرده است؟
- [آیت الله سیستانی] اگر شخصی از برخی اقلام مورد نیاز مثل لباس و زینب الات بی نیاز شود آیا خمس آنها واجب است؟
- [سایر] کتب کلامی معرفی فرمایید که مرا از خواندن تخصصی منطق و فلسفه بی نیاز کند؟
- [آیت الله سیستانی] خمس از چه سنی واجب است؟
- [آیت الله سیستانی] آیا استفاده از کتب وجزواتی که سال گذشته به آنها نیاز داشته ام واکنون یک سال از آخرین مورد استفاد? آنها گذشته است جایز است یا باید خمس آنها را بدهم؟
- [آیت الله اردبیلی] کتابهایی فعلاً مورد نیاز نمیباشند، ولی امکان تهیه آنها در آینده نیست و از هم اکنون به مرور تهیه میشوند، مانند کتب سالهای آتی دانشگاه برای دانشجویان. آیا پس از گذشت سال به این کتابها خمس تعلّق میگیرد؟
- [سایر] معروفترین ومعتبرترین کتب حدیث سنی، که توسط نویسندگان ایرانی جمع آوری شده است کدامند؟
- [سایر] کتب اهل سنت در مورد مقام و منزلت حضرت زهرا س چه نقلی دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که مشغول تحصیل علم است و اگر تحصیل نکند میتواند برای معاش خود کسب کند، چنانچه آن علم واجب یا مستحبّ باشد، می‌شود به او زکاْ داد، و اگر تحصیل آن علم واجب یا مستحبّ نباشد، زکاْ دادن به او اشکال دارد، بنابر احتیاط واجب نباید بگیرد.
- مستحقّ نمیتواند خمس را بگیرد و به مالک ببخشد، ولی کسی که مقدار زیادی خمس بدهکار است وفقیر شده ومیخواهد مدیون اهل خمس نباشد اگر مستحقّ راضی شود که خمس را از او بگیرد و به او ببخشد، اشکال ندارد.
- مجتهد واعلم را از سه راه میتوان شناخت: اوّل آن که خود انسان یقین کند، مثل آن که از اهل علم باشد وبتواند مجتهد واعلم را بشناسد، دوم آن که دو نفر عالم عادل، که میتوانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند، مجتهد یا اعلم بودن کسی را تصدیق کنند، به شرط آن که دو نفر عالم عادل دیگر با گفته آنان مخالفت ننمایند، سوم آن که عدهای از اهل علم که میتوانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند، و از گفته آنان اطمینان پیدا می‌شود، مجتهد یا اعلم بودن کسی را تصدیق کنند، بلکه مطلق شیاعی که مفید علم باشد نیز کافی است.
- مستحبّ است در دادن زکاْ فطره، خویشان فقیر خود را بر دیگران مقدّم دارد و بعد همسایگان فقیر را، و بعد اهل علم فقیر را، ولی اگر دیگران از جهتی برتری داشته باشند مستحبّ است آنها را مقدّم بدارد.
- مستحبّ است زکاْ گاو وگوسفند وشتر را به فقیرهای آبرومند بدهد و در دادن زکاْ، خویشان خود را بر دیگران واهل علم وکمال را بر غیر آنان وکسانی را که اهل سئوال نیستند، بر اهل سئوال مقدّم بدارد، ولی اگر دادن زکاْ به فقیری از جهت دیگر بهتر باشد، مستحبّ است زکاْ را به او بدهد.
- کسی که خمس یا زکاْ بدهکار است وکفّاره ونذر ومانند اینها هم بر او واجب است وقرض هم دارد، چنانچه نتواند همه آنها را بدهد، اگر مالی که خمس یا زکاْ آن واجب شده از بین نرفته باشد، باید خمس وزکاْ بدهد و اگر از بین رفته باشد، میتواند خمس یا زکاْ را بدهد یا کفّاره ونذر وقرض ومانند اینها را ادا نماید.
- کسی که خمس بدهکار است نمیتواند آن را به ذمّه بگیرد یعنیخود را بدهکار اهل خمس بداند و در تمام مال تصرّف کند و چنانچه تصرّف کند و آن مال تلف شود باید خمس آن را بدهد مگر آن که با حاکم شرع دست گردان کند یا اجازه بگیرد.
- اگر مخارج سیّدی که عیال انسان نیست بر انسان واجب باشد بنابر احتیاط واجب، نمیتواند از خمس خوراک وپوشاک او را بدهد، ولی اگر مقداری خمس ملک او کند که به مصرف ومخارج غیر واجبه برساند مانعی ندارد.
- اگر مالی را که فقیر بابت خمس و زکاْ گرفته از مخارج سالش زیاد بیاید، بنابر احتیاط مستحبّ باید خمس آن را بدهد امّا صدقه مستحبّه بنابر احتیاط واجب خمس دارد.
- کسی که خمس یا زکاْ بدهکار است ونذر ومانند اینها هم بر او واجب است وقرض هم دارد، اگر بمیرد ومال او برای همه آنها کافی نباشد، چنانچه مالی که خمس و زکاْ آن واجب شده، از بین نرفته باشد، باید خمس یا زکاْ را بدهند وبقیه مال او را به چیزهای دیگری که بر او واجب است قسمت کنند و اگر مالی که خمس وزکاْ آن واجب شده از بین رفته باشد، مال او را به خمس و زکاْ و قرض و نذر ومانند اینها قسمت نمایند مثلاً اگر چهل تومان خمس بر او واجب است وبیست تومان به کسی بدهکار است وهمه مال او سی تومان است، باید بیست تومان بابت خمس وده تومان به دین او بدهند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] 28 در موردی که تهیه جهیزیه معمول و مورد نیاز است (مثلاً دختر در معرض ازدواج است یا تهیه آن جز به صورت تدریجی میسر نیست) خمس ندارد و در غیر این صورت خمس آن واجب است.
- [آیت الله سیستانی] انسان میتواند در بین سال هر وقت منفعتی به دستش آید خمس آن را بدهد ، و جایزاست دادن خمس را تا آخر سال تأخیر بیندازد ، ولی اگر بداند تا آخر سال به آن نیاز پیدا نمیکند بنابر احتیاط واجب باید فوراً خمس آن را بدهد . و اگر برای دادن خمس ، سال شمسی قرار دهد ، مانعی ندارد .
- [آیت الله مکارم شیرازی] (مجتهد) و (اعلم) را از سه راه می توان شناخت: اوّل: این که خود انسان اهل علم باشد و بتواند مجتهد و اعلم را بشناسد. دوم: این که دو نفر عادل از اهل علم به او خبر دهند، به شرط این که دو نفر عالم دیگر برخلاف گفته آنها شهادت ندهند. سوم: این که آنچنان در میان اهل علم و محافل علمی مشهور باشد که انسان یقین پیدا کند او اعلم است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر در اثناء سال وسایل مورد نیاز خود را بخرد خمس ندارد و اگر بعداً از آن وسائل بی نیاز شود خمس دادن آن لازم نیست، همچنین زیور آلات زنانه اگر بعد از گذشتن سن و سالی از زن، مورد نیازش نباشد خمس به آن تعلق نمی گیرد، ولی احتیاط مستحب آن است که خمس این وسایل یا زیورآلات را بدهد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که بیش از مقدار مورد نیاز سرمایه دارد باید خمس مقدار مازاد را بدهد.
- [آیت الله مظاهری] مستحب است در دادن زکات، خویشان خود را بر دیگران، و اهل علم و کمال را بر غیر آنان و کسانی را که اهل سؤال نیستند بر اهل سؤال مقدم بدارد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] قرآن خواندن در سجده مکروه است و نیز مکروه است برای برطرف کردن گرد و غبار، جای سجده را فوت کند و اگر در اثر فوت کردن، دو حرف از دهان بیرون آید چنانچه این کار از روی علم و عمد باشد نماز باطل است. غیر از اینها مکروهات دیگری هم در کتب مفصّل گفته شده است. سجده واجب قرآن
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر برای واجب ّ النفقه کسی نیاز ضروری پیش آید که جزء نفقه او شمرده نمیشود، میتواند از خمس مالش برای آن مورد وی بپردازد, پس اگر برای پدر یا فرزند مسافرتی لازم شد؛ یا بدهکاری داشتند، چون پرداختن اینگونه هزینه ها بر شخص واجب نیست، می تواند از خمس مالش برای این موارد بپردازد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] مکروه است بر میت چند مرتبه نماز بخوانند؛ ولی اگر میت اهل علم و تقوا باشد مکروه نیست.
- [آیت الله مظاهری] مستحب است امام در وسط صف بایستد و اهل علم و کمال و تقوی در صف اوّل بایستند.