حدیثی
حدیث اصطلاحی در فرهنگ اسلامی و علوم دینی است که بیانگر سخنان نقل شده از زبان پیامبر(ص) و دیگر معصومین(ع) یا حاکی از رفتار و سلوک ایشان باشد.
آیا جمله (انسان اشرف مخلوقات است) ریشه دینی(قرآنی و یا حدیثی) دارد؟
در آیات متعددی از قرآن به اشرف بودن انسان اشاره شده است: (وَ لَقَدْ کَرَّمْنا بَنِی آدَمَ وَ حَمَلْناهُمْ فِی اَلْبَرِّ وَ اَلْبَحْرِ وَ رَزَقْناهُمْ مِنَ اَلطَّیِّباتِ وَ فَضَّلْناهُمْ عَلی کَثِیرٍ مِمَّنْ خَلَقْنا تَفْضِیلاً؛[اسراء/17] ما فرزندان آدم را کرامت بخشیدیم و بر دریا و خشکی سوار کردیم و از چیزهای پاک و پاکیزه روزی دادیم و بر بسیاری از مخلوقات خویش برتریشان نهادیم) در خصوص آیه شریفه توجه به چند نکته ضروری است: 1- در آیه هم تکریم و هم تفضیل و برتری دادن ذکر شده است. در تفضیل شخص با دیگران جهات اشتراک هم دارد؛ اما تکریم اختصاص دادن به شرافتی است که در دیگران نیست. 2- آن خصوصیتی که سبب تکریم انسان شده است داشتن عقل است البته چون علاوه بر تکریم انسان بر دیگر موجودات تفضیل و برتر نیز داده شده است بنابراین در سایر خصوصیات و صفات نیز بر دیگران برتری دارد؛ یعنی هر کمالی که در سایر موجودات است، حد اعلای آن در انسان وجود دارد؛ مثلاً شیوه هایی که انسان در زندگی فردی خود از قبیل خوراک، لباس، مسکن و ازدواج دارد و نیز فنونی که در نظم و تدبیر اجتماع به کار می برد در هیچ موجود دیگری نمی بینیم به علاوه انسان برای رسیدن به هدف‌هایش سایر موجودات را استخدام می کند. از طرفی سایر موجودات، تاکنون از وضعیت خود قدمی فراتر نگذاشته اند و تحول محسوسی در خود ایجاد نکرده اند؛ در حالی که انسان در تمام ابعاد زندگی خود گام های بزرگی در راستای تحول و کمال برداشته است و همچنان بر می دارد. بنابراین انسان هم دارای خصوصیت ویژه و اختصاصی به نام عقل است که به وسیله آن خیر و شر را تمیز می دهد و هم نسبت به جهات مشترک با موجودات دیگر برتری هایی دارد. این برتری ها مقایسه در نحوه تغذیه انسان با حیوانات که یک مسأله زیستی صرف است مشهود می باشد البته دو بعد اصلی شرافت انسان در واقع مسأله خلافت الهی و کرامت ذاتی اوست. برای اطلاع بیشتر: ر.ک انسان‌شناسی، مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی، قم، صص -81 93.
در آیات متعددی از قرآن به اشرف بودن انسان اشاره شده است: (وَ لَقَدْ کَرَّمْنا بَنِی آدَمَ وَ حَمَلْناهُمْ فِی اَلْبَرِّ وَ اَلْبَحْرِ وَ رَزَقْناهُمْ مِنَ اَلطَّیِّباتِ وَ فَضَّلْناهُمْ عَلی کَثِیرٍ مِمَّنْ خَلَقْنا تَفْضِیلاً؛[اسراء/17] ما فرزندان آدم را کرامت بخشیدیم و بر دریا و خشکی سوار کردیم و از چیزهای پاک و پاکیزه روزی دادیم و بر بسیاری از مخلوقات خویش برتریشان نهادیم) در خصوص آیه شریفه توجه به چند نکته ضروری است: 1- در آیه هم تکریم و هم تفضیل و برتری دادن ذکر شده است. در تفضیل شخص با دیگران جهات اشتراک هم دارد؛ اما تکریم اختصاص دادن به شرافتی است که در دیگران نیست. 2- آن خصوصیتی که سبب تکریم انسان شده است داشتن عقل است البته چون علاوه بر تکریم انسان بر دیگر موجودات تفضیل و برتر نیز داده شده است بنابراین در سایر خصوصیات و صفات نیز بر دیگران برتری دارد؛ یعنی هر کمالی که در سایر موجودات است، حد اعلای آن در انسان وجود دارد؛ مثلاً شیوه هایی که انسان در زندگی فردی خود از قبیل خوراک، لباس، مسکن و ازدواج دارد و نیز فنونی که در نظم و تدبیر اجتماع به کار می برد در هیچ موجود دیگری نمی بینیم به علاوه انسان برای رسیدن به هدف‌هایش سایر موجودات را استخدام می کند. از طرفی سایر موجودات، تاکنون از وضعیت خود قدمی فراتر نگذاشته اند و تحول محسوسی در خود ایجاد نکرده اند؛ در حالی که انسان در تمام ابعاد زندگی خود گام های بزرگی در راستای تحول و کمال برداشته است و همچنان بر می دارد. بنابراین انسان هم دارای خصوصیت ویژه و اختصاصی به نام عقل است که به وسیله آن خیر و شر را تمیز می دهد و هم نسبت به جهات مشترک با موجودات دیگر برتری هایی دارد. این برتری ها مقایسه در نحوه تغذیه انسان با حیوانات که یک مسأله زیستی صرف است مشهود می باشد البته دو بعد اصلی شرافت انسان در واقع مسأله خلافت الهی و کرامت ذاتی اوست. برای اطلاع بیشتر: ر.ک انسان‌شناسی، مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی، قم، صص -81 93.
پاسخ:
در آیات متعددی از قرآن به اشرف بودن انسان اشاره شده است: (وَ لَقَدْ کَرَّمْنا بَنِی آدَمَ وَ حَمَلْناهُمْ فِی اَلْبَرِّ وَ اَلْبَحْرِ وَ رَزَقْناهُمْ مِنَ اَلطَّیِّباتِ وَ فَضَّلْناهُمْ عَلی کَثِیرٍ مِمَّنْ خَلَقْنا تَفْضِیلاً؛[اسراء/17] ما فرزندان آدم را کرامت بخشیدیم و بر دریا و خشکی سوار کردیم و از چیزهای پاک و پاکیزه روزی دادیم و بر بسیاری از مخلوقات خویش برتریشان نهادیم)
در خصوص آیه شریفه توجه به چند نکته ضروری است:
1- در آیه هم تکریم و هم تفضیل و برتری دادن ذکر شده است. در تفضیل شخص با دیگران جهات اشتراک هم دارد؛ اما تکریم اختصاص دادن به شرافتی است که در دیگران نیست.
2- آن خصوصیتی که سبب تکریم انسان شده است داشتن عقل است البته چون علاوه بر تکریم انسان بر دیگر موجودات تفضیل و برتر نیز داده شده است بنابراین در سایر خصوصیات و صفات نیز بر دیگران برتری دارد؛ یعنی هر کمالی که در سایر موجودات است، حد اعلای آن در انسان وجود دارد؛ مثلاً شیوه هایی که انسان در زندگی فردی خود از قبیل خوراک، لباس، مسکن و ازدواج دارد و نیز فنونی که در نظم و تدبیر اجتماع به کار می برد در هیچ موجود دیگری نمی بینیم به علاوه انسان برای رسیدن به هدف‌هایش سایر موجودات را استخدام می کند.
از طرفی سایر موجودات، تاکنون از وضعیت خود قدمی فراتر نگذاشته اند و تحول محسوسی در خود ایجاد نکرده اند؛ در حالی که انسان در تمام ابعاد زندگی خود گام های بزرگی در راستای تحول و کمال برداشته است و همچنان بر می دارد. بنابراین انسان هم دارای خصوصیت ویژه و اختصاصی به نام عقل است که به وسیله آن خیر و شر را تمیز می دهد و هم نسبت به جهات مشترک با موجودات دیگر برتری هایی دارد. این برتری ها مقایسه در نحوه تغذیه انسان با حیوانات که یک مسأله زیستی صرف است مشهود می باشد البته دو بعد اصلی شرافت انسان در واقع مسأله خلافت الهی و کرامت ذاتی اوست.
برای اطلاع بیشتر: ر.ک انسان‌شناسی، مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی، قم، صص -81 93.
- [آیت الله علوی گرگانی] اینکه در السنه معروف است که انسان اشرف مخلوقات است آیا حدیثی موجود هست یا خیر؟
- [سایر] چرا انسان اشرف مخلوقات هست؟
- [سایر] چرا انسان به عنوان اشرف مخلوقات ذکر شده است؟
- [سایر] شبهه: اگر انسان اشرف مخلوقات است، پس چرا در قرآن آمده است ما انسان را بر بسیاری از مخلوقات برتری دادیم ؟
- [سایر] چه تفاوت بین اختیار شیطان با اختیار انسان وجود دارد که انسان اشرف مخلوقات شد ولی شیطان نشد ؟
- [سایر] چرا انسان اشرف مخلوقات شد در حالی که درخت و حیوانات و ... فایده بیشتری دارند و عبادت خدا را هم می کنند ولی ما بشر چه؟
- [سایر] چرا خداوند با داشتن آن همه مخلوق صالح، انسان را که موجودی خودپسند، طمعکار و جایز الخطا است، اشرف مخلوقات قرار داده است؟
- [سایر] این که می گوییم انسان اشرف مخلوقات است , آیا مقصود این است که انسان کاملترین موجودی است که خدا خلق کرده است - بطوری که حتی از فرشتگان هم بالاتر است ؟
- [سایر] آیا تسامح و تساهل با اهل کتاب ریشه حدیثی دارد؟
- [سایر] حکم ارتباط و معاشرت با فردی که علناً و به طور رسمی به اشرف مخلوقات حضرت محمد(ص) توهین می‌کند چیست؟
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر ریشه درخت همسایه در ملک انسان بیاید؛ می تواند از آن جلوگیری کند و چنانچه ضرری هم از ریشه درخت به او برسد؛ می تواند از صاحب درخت بگیرد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر ریشه درخت همسایه در ملک انسان بیاید، می تواند از آن جلوگیری کند وچنان چه ضرری هم از ریشه درخت به او برسد، می تواند از صاحب درخت بگیرد.
- [آیت الله وحید خراسانی] مستحب است بدن انسان در موقع گفتن اقامه ارام باشد و ان را از اذان اهسته تر بگوید و جمله های ان را به هم نچسباند ولی به اندازه ای که بین جمله های اذان فاصله می دهد بین جمله های اقامه فاصله ندهد
- [آیت الله سبحانی] مستحب است بدن انسان در موقع گفتن اقامه آرام باشد و آن را از اذان آهسته تر بگوید و جمله های آن را به هم نچسباند ولی به اندازه ای که بین جمله های اذان فاصله می دهد، بین جمله های اقامه فاصله ندهد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مستحب است بدن انسان در موقع گفتن اقامه آرام باشد و آن را از اذان آهسته تر بگوید و جمله های آن را به هم نچسباند ولی به اندازه ای که بین جمله های اذان فاصله می دهد، بین جمله های اقامه فاصله ندهد.
- [امام خمینی] مستحب است بدن انسان در موقع گفتن اقامه آرام باشد، و آن را از اذان آهسته تر بگوید، و جمله های آن را به هم نچسباند. ولی به اندازه ای که بین جمله های اذان فاصله می دهد، بین جمله های اقامه فاصله ندهد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مستحبّ است بدن انسان در موقع گفتن اقامه آرام باشد و آن را از اذان آهسته تر بگوید و جمله های آن را به هم نچسباند ولی به اندازه ای که بین جمله های اذان فاصله می دهد بین جمله های اقامه فاصله ندهد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] مستحب است بدن انسان در موقع گفتن اقامه آرام باشد و آن را از اذان آهسته تر بگوید و جمله های آن را به هم نچسباند؛ ولی به اندازه ای که بین جمله های اذان فاصله می دهد؛ بین جمله های اقامه ندهد.
- [آیت الله نوری همدانی] مستحب است بدن انسان در موقع گفتن اقامه آرام باشد و آن را از اذان آهسته تر بگوید و جمله های آن را به هم نچسباند ولی به اندازه ای که بین جمله های اذان فاصله می دهد ، بین جمله های اقامه فاصله ندهد .
- [آیت الله خوئی] اگ- ر ریش درخت همسایه در ملک انسان بیاید، میتواند از آن جلوگیری کند و چنانچه ضرری هم از ریشه درخت به او برسد، میتواند از صاحب درخت بگیرد.