آیا به هنگام قیامت کبری همه موجودات به جز خداوند می‌‌میرند، حتی عزرائیل هم می‌‌میرد؟

پرسش را در دو بخش پاسخ خواهیم گفت: 1. ماهیت و گستره‏ی مرگ به هنگام قیامت 2. کسانی که از آن استثنا شده‏اند. بخش اول: از نظر قرآن کریم، مرگ هر چیزی هنگامی است که "اجل" آن شی‏ء فرا برسد و از آن رو که همه‏ی موجودات دارای "اجل" هستند، در نتیجه همگان را - چه انسان و چه غیر انسان - مرگی خواهد بود.   اجل تعیین شده هر چیزی نزد خداوندی است که باقی و فنا ناپذیر است و مرگ، "انتقال از حیاتی فانی به زندگی باقی و جاویدان نزد خداوند" است. مرگی که همه‏ی موجودات را فرا می‏گیرد در هنگام قیامت فرا خواهد رسید و در حقیقت، قیامت، عرصه‏ی حضور همگان نزد خداونداست.   قرآن منشأ چنین رخدادی را نواخته شدن و دمیدن در "شیپوری" می‏داند که بار اول، سبب میراندن و بار دوم، سبب زنده نمودن خواهد بود. از این رو دسته‏ای از آیات و روایات، حاکی از برچیده شدن بساط آسمان ها و زمین، و دسته‏ای بیانگر فانی گشتن همه ی موجوداتی‏اند که در آنها به سر می‏برند، و دسته‏ای دیگر گویای ورود همه‏ی خلایق فانی گشته به قیامت که تجلی گاه حیات ابدی است.   با مطالعه‏ی این آیات و روایات فهمیده می‏شود که آسمان‏ها و زمین و عالم برزخ و نیز همه‏ی کسانی که در آنها هستند حتی حاملان عرش و ملائکه ی مقرب پروردگار (جبرئیل و میکایل و ملک الموت و اسرافیل) از حوادث هول‏انگیز و عظیم دو نفخه؛ یعنی مرگ فراگیر و حشر همگانی، در امان نیستند.   بخش دوم: آیات و روایات پیش گفته و مانند آنها که همگی بیانگر این پدیده‏ی بزرگ‏اند، علاوه بر مطالب فوق، روشن‏گر خصوصیات کسانی هستند که از هراس و رنج‏های طاقت فرسای دو نفخه استثنا شده‏اند و به دور از همه‏ی این اتفاقات در امن و امان به حیات خود ادامه می‏دهند. طبق بیان قرآن آنان دارای دو خصوصیت کلی هستند، این دو امر در واقع یک چیز است به دو تعبیر:   1. داشتن حسنه‏ای محض و مطلق و پیراسته از هر گونه سیئه و پلیدی.   2. خالص بودن و بنده مخلص خدا شدن.   آنان انسان‏هایی هستند که در دنیا، در اثر مجاهدت و ریاضت در راه خداوند، هم از تعلقات دنیا و صورت‏های مثالی و قالب‏های برزخی رهیده و هم به حساب خود رسیده‏اند و یکسره به بهشت ذات و لقای پروردگار خود بار یافته اند. در نتیجه، نه توقفی در برزخ دارند و نه رنج‏های قیامت دامنگیر آنان می‏گردد. در حقیقت، آنان تبلور "موتوا قبل أن تموتوا" هستند.   مصداق کامل و حقیقی این عده همان چهارده معصوم‏ (ع) می‏باشند. گرچه انبیا و اولیای الاهی و انسان‏هایی که عارف و دوستدار و پیراسته از دشمنی به مقام ولایت این چهارده ذوات نورانی هستند، به حسب درجاتی که دارند، نیز مصداق افراد استثنا شده‏ی از تبعات دو نفخه هستند و خواهند بود.