در خصوص درمان هر یک از صفات رذیله راههای ترک و خلاصی از این صفات به طور جداگانه مورد بحث و نظر علمای اخلاق قرار گرفته است که پرداختن به آن مجالی واسع می طلبد. اما به طور کلی برای دور کردن صفات رذیله چند گام اساسی باید برداشته شود. 1. تشخیص بیماری: غفلت از هر یک از صفات رذیله، سد بزرگ اصلاح نَفْس و دورکردن صفات رذیله است؛ یعنی اگر بیمار خود را بیمار نداند، به فکر علاج نمیافتد 2. تصمیم به معالجه: بعد از این که صفات رذیله و بیماری نفس مشخص شد، باید فوراً معالجه را شروع کنیم و این احتیاج به اراده و عزم راسخ دارد 3. گام های عملی: علمای اخلاق در جهت تهذیب نفس و سیر و سلوک امور ذیل را پیشنهاد کرده اند: الف) مشارطه؛ یعنی انسان نفس خویش را مخاطب قرار دهد و به او یادآور شود که ازاو اعمال ناشایست و رذیله سرنزند. ب) مراقبه؛ سالکان راه خدا پیش از آن که فرشتگان خداوند مراقب اعمال آن ها باشند، خود مراقب اعمالشان هستند. ج) محاسبه؛ منظور از محاسبه آن است که انسان خود را در شبانه روز حد اقل یکبار پای حساب حاضر نماید و مورد بازخواست قرار دهد د) تأدیب و مجازات؛ اگر معلوم شد گناه و خطایی از انسان سر زده است، باید در برابرخطاها واکنش نشان دهد و از جرأت و جسارت نفس جلوگیری نماید.
در خصوص درمان هر یک از صفات رذیله راههای ترک و خلاصی از این صفات به طور جداگانه مورد بحث و نظر علمای اخلاق قرار گرفته است که پرداختن به آن مجالی واسع می طلبد. اما به طور کلی برای دور کردن صفات رذیله چند گام اساسی باید برداشته شود.
1. تشخیص بیماری: غفلت از هر یک از صفات رذیله، سد بزرگ اصلاح نَفْس و دورکردن صفات رذیله است؛ یعنی اگر بیمار خود را بیمار نداند، به فکر علاج نمیافتد
2. تصمیم به معالجه: بعد از این که صفات رذیله و بیماری نفس مشخص شد، باید فوراً معالجه را شروع کنیم و این احتیاج به اراده و عزم راسخ دارد
3. گام های عملی: علمای اخلاق در جهت تهذیب نفس و سیر و سلوک امور ذیل را پیشنهاد کرده اند:
الف) مشارطه؛ یعنی انسان نفس خویش را مخاطب قرار دهد و به او یادآور شود که ازاو اعمال ناشایست و رذیله سرنزند.
ب) مراقبه؛ سالکان راه خدا پیش از آن که فرشتگان خداوند مراقب اعمال آن ها باشند، خود مراقب اعمالشان هستند.
ج) محاسبه؛ منظور از محاسبه آن است که انسان خود را در شبانه روز حد اقل یکبار پای حساب حاضر نماید و مورد بازخواست قرار دهد
د) تأدیب و مجازات؛ اگر معلوم شد گناه و خطایی از انسان سر زده است، باید در برابرخطاها واکنش نشان دهد و از جرأت و جسارت نفس جلوگیری نماید.
- [سایر] صفات رذیله شره و شکم پرستی را توضیح دهید و پیامدهای آن رابیان نمایید.
- [سایر] چگونه می توان صفت رذیله ای را زدود؟
- [سایر] رذیله اخلاقی غرور و اسباب آن را توضیح دهید.
- [سایر] صفت رذیله حسد، انگیزه های آن و راه درمان آن را بیان کنید.
- [سایر] کدام صفت از صفات انسان است که تمام صفات نیک انسان را شامل میشود؟
- [سایر] اسم های "الملقن" و "المطلع" از جمله صفات کمالیه یا صفات جمالیه هستند؟
- [سایر] آیا اراده خداوند از صفات ذات است، یا از صفات فعل؟
- [سایر] عجله از صفات کیست؟
- [سایر] با بیان اقسام معاش اخلاقی (از جهت رابطه با فرد و اجتماع)، بیان نمائید که به چه اخلاقی اخلاق محموده و به چه اخلاقی اخلاق رذیله میگویند؟
- [آیت الله بهجت] پسر عمویی دارم که اهل دروغ و سایر اوصاف رذیله ای است که بی ایمانی او را اثبات می کند، آیا رابطه با او صحیح است یا نه؟
- [آیت الله مظاهری] رفع صفات رذیله، گرچه عملی بر طبق آن انجام ندهد، اگر قدرت بر رفع داشته باشد، واجب مؤکّد، و ترک این واجب چنانکه گفته شد از محرّمات است، و باید علاوه بر اینکه مانع سر زدن عملی از آن شود، با آن مبارزه کند تا ریشهاش را قطع کند، و این کار، گرچه مشکل است ولی از اوجب واجبات است، و ثواب این مبارزه از جهاد بالاتر است و از این رو در روایات اهلبیت(سلاماللهعلیهم) (جهاد اکبر) نامیده شده است.
- [آیت الله اردبیلی] زنی که عادت وقتیّه دارد، اگر بیشتر از ده روز خون ببیند، چنانچه مقداری از خون دارای صفات حیض بوده و بقیه دارای صفات حیض نباشد، باید خونی را که دارای صفات حیض است، حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد، به شرط آن که اولاً: خونی که دارای صفات حیض است، کمتر از سه روز و بیشتر از ده روز نباشد و ثانیا: خون دیگری با آن تعارض نکند؛ یعنی قبل از گذشتن ده روز از پایان خون اول که دارای صفات حیض است، خون دیگری نبیند که دارای صفات حیض بوده و مجموع آن و خون اول و روزهایی که در بین آنها واقع شده، بیشتر از ده روز باشد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر مضطربه، مبتدئه و یا ناسیه، بیشتر از ده روز خون ببیند و تمام آن فاقد صفات حیض باشد و یا خونی که دارای صفات حیض است کمتر از سه روز باشد، تمام آن استحاضه است.
- [آیت الله مظاهری] مراد از عقل در اینجا این است که سفیه، سادهلوح، سادهاندیش و گولخور نباشد، و مراد از عدالت این است که حالت خداترسی باطنی داشته باشد که او را از انجام گناهان باز دارد، و مراد از ملکه قدسیه این است که حالت کج فکری، افراطگری، تفریطگری و صفات رذیله بارز مانند حسد، کبر، حب دنیا و مانند اینها نداشته باشد، و مراد از فقاهت این است که مجتهد مطلق در فقه باشد، و مراد از شجاعت این است که جرأت در حکم به حقّ را داشته باشد و هیچ کسی یا چیزی او را از حکم به حقّ و گفتن حقّ و نوشتن حقّ باز ندارد.
- [آیت الله مظاهری] در توبه تندخویی علاوه بر پشیمانی از گذشته و تصمیم بر ترک در آینده، باید از کسی که با او تندخویی نموده عذرخواهی کند، و علاوه بر همه اینها باید با این رذیله مبارزه کند تا ریشهکن شود.
- [آیت الله اردبیلی] اگر مضطربه، مبتدئه و یا ناسیه، بیشتر از ده روز خون ببیند، خونی را که دارای صفات حیض است، حیض و خونی را که دارای صفات استحاضه است، استحاضه قرار میدهد، به شرط آن که اوّلاً: خون دارای صفات حیض کمتر از سه روز و بیشتر از ده روز نباشد و ثانیا: خون دیگری با آن تعارض نکند، یعنی قبل از گذشتن ده روز از پایان خونی که دارای صفات حیض است، خون دیگری نبیند که دارای صفات حیض بوده و مجموع آن و خون اول که دارای صفات حیض است و روزهایی که در بین آنها واقع شده، بیشتر از ده روز باشد، مثل آن که پنج روز خون سرخ یا تیره و چهار روز خون زرد و دوباره هفت روز خون سرخ یا تیره ببیند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر ناسیه بیشتر از ده روز خون ببیند و تمام آن دارای صفات حیض باشد و یا خونی که دارای صفات حیض است بیشتر از ده روز باشد و یا خون دیگری با آن تعارض کند، بنابر احتیاط واجب باید از ابتدای دیدن خون تا هفت روز را حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد.
- [آیت الله علوی گرگانی] نمازگزار باید از میّت دور نباشد، ولی کسی که نماز میّت را به جماعت میخواند، اگر از میّت دور باشد، چنانچه صفها به یکدیگر متصل باشد، اشکال ندارد.
- [آیت الله بروجردی] نمازگزار باید از میت دور نباشد، ولی کسی که نماز میت را به جماعت میخواند، اگر از میت دور باشد، چنانچه صفها به یکدیگر متصل باشد اشکال ندارد.
- [آیت الله خوئی] نمازگزار باید از میت دور نباشد، ولی کسی که نماز میت را به جماعت میخواند، اگر از میت دور باشد، چنانچه صفها به یکدیگر متصل باشند، اشکال ندارد.