در این باره باید دانست؛ منابع اسلامی که شامل آیات و روایات است حاوی (دانش)ها و (روش)ها است. با این تفاوت که آنچه مربوط به معرفتشناسی و احکام تکلیفی شرعی میشود، بهطور حداکثر آمده است؛ زیرا معارف ملکوتی فراتر از دسترسی بشر است و اگر از طریق پیامبران و وحی القا نمیشد، راه آن بر روی بشر بسته بود. اما آنچه مربوط به علوم تجربی و آزمودنی میشود، بهطور اشاره و حداقل آمده است؛ زیرا مشیت و اراده خدا بر آن است که دانشها و روشهایی که تجربی و حسی است و انسان با تلاش و پویایی، توانایی دستیابی به آنها را دارد، به وسیله خود انسان به دست آید. البته از آنجا که آیات، دارای مفاهیم و لایههای متعدد و فراوان است و روایات نیز بسیار گسترده است، با تفکر، جست و جو و یافتن ارتباط میان موضوعات مطرح شده در آیات و روایات، میتوان راهنماییهای فراوانی از جهت دانشی و روشی در خصوص علوم تجربی به دست آورد؛ در نتیجه به هر مقدار از دانشهای مطرح شده در آیات و روایات، در یافتههای علمی، بیشتر استفاده شود، رنگ اسلامی بودن آن بیشتر خواهد بود و پسوند اسلامی برای آن سزاوارتر است. (مکتب) مجموعهای از هستها، بایدها و نبایدهاست و اگر نظام اقتصادی، سیاسی، مدیریتی، اجتماعی و تربیتی کشور بر اساس مکتب اسلام شکل گیرد و روشها و تجربهها، در چارچوب اجرای دستورات مکتب قرار گیرد، اضافه کردن پسوند اسلامی به علم صحیح است. به ویژه در گرایشها و رشتههای علوم انسانی و اجتماعی، وظیفه ما مراجعه به متن آیات، احادیث و تطبیق آنها با شرایط حاضر است. و در علوم پایه و فنی، وظیفه ما استفاده از دانشها و تجربیات بشری همراه با رعایت ارزشهای دینی در جواز و عدم جواز کاربرد آنها است. در این صورت میتوان ادعا کرد جامعه در راستای اهداف مکتب اسلام در حرکت است.
در این باره باید دانست؛ منابع اسلامی که شامل آیات و روایات است حاوی (دانش)ها و (روش)ها است. با این تفاوت که آنچه مربوط به معرفتشناسی و احکام تکلیفی شرعی میشود، بهطور حداکثر آمده است؛ زیرا معارف ملکوتی فراتر از دسترسی بشر است و اگر از طریق پیامبران و وحی القا نمیشد، راه آن بر روی بشر بسته بود. اما آنچه مربوط به علوم تجربی و آزمودنی میشود، بهطور اشاره و حداقل آمده است؛ زیرا مشیت و اراده خدا بر آن است که دانشها و روشهایی که تجربی و حسی است و انسان با تلاش و پویایی، توانایی دستیابی به آنها را دارد، به وسیله خود انسان به دست آید.
البته از آنجا که آیات، دارای مفاهیم و لایههای متعدد و فراوان است و روایات نیز بسیار گسترده است، با تفکر، جست و جو و یافتن ارتباط میان موضوعات مطرح شده در آیات و روایات، میتوان راهنماییهای فراوانی از جهت دانشی و روشی در خصوص علوم تجربی به دست آورد؛ در نتیجه به هر مقدار از دانشهای مطرح شده در آیات و روایات، در یافتههای علمی، بیشتر استفاده شود، رنگ اسلامی بودن آن بیشتر خواهد بود و پسوند اسلامی برای آن سزاوارتر است.
(مکتب) مجموعهای از هستها، بایدها و نبایدهاست و اگر نظام اقتصادی، سیاسی، مدیریتی، اجتماعی و تربیتی کشور بر اساس مکتب اسلام شکل گیرد و روشها و تجربهها، در چارچوب اجرای دستورات مکتب قرار گیرد، اضافه کردن پسوند اسلامی به علم صحیح است. به ویژه در گرایشها و رشتههای علوم انسانی و اجتماعی، وظیفه ما مراجعه به متن آیات، احادیث و تطبیق آنها با شرایط حاضر است. و در علوم پایه و فنی، وظیفه ما استفاده از دانشها و تجربیات بشری همراه با رعایت ارزشهای دینی در جواز و عدم جواز کاربرد آنها است. در این صورت میتوان ادعا کرد جامعه در راستای اهداف مکتب اسلام در حرکت است.
- [سایر] نظر روایات وقران درباره علوم تجربی چیست؟
- [سایر] آیا علوم تجربی میتوانند پاسخگوی پرسش از ماهو باشند؟
- [سایر] آیا علوم تجربی در آیات و روایات مطرح شده است؟
- [سایر] علوم خارق العاده ائمه علیهم السلام از کجا سرچشمه میگیرد؟ آیا سخنان آنان در زمینه علوم تجربی نیز معتبر است؟
- [سایر] طول عمر امام زمان چگونه با علوم تجربی قابل توجیه است؟
- [سایر] حدیث «اطلبوا العلم ولو بالصین» آیا علوم فیزیک و تجربی را هم شامل است؟
- [سایر] دیدگاه قرآن درباره علوم روز چیست؟
- [سایر] با این که دانشمندان علوم تجربی و انسان شناسان مادی، برای روح هویتی قائل نیستند، کارکردها و آثار روح را چگونه توجیه میکنند؟
- [سایر] آیا از دیدگاه قرآن اهمیت علم منحصر به علوم دینی است؟ یا مطلق علم؟
- [سایر] آیا از دیدگاه روایات اسلامی اهمیت علم منحصر به علوم دینی است؟ یا مطلق علم؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . دانش آموزان و دانشجوها در هر رشته ای از علوم مباحه اگر غرضشان از تحصیل، خدمت به جامعه و ازدیاد عظمت اسلام و رفع حاجت مسلمانان از بیگانگان باشد، اجر و ثواب بسیار دارند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . یاد گرفتن و یاددادن علوم و صنایعی که مورد احتیاج عموم است و هم چنین علوم و صنایعی که سبب قوت و شوکت جامعه مسلمین، و برتری قوای دفاعی آنها بر کفار می شود، بر همه واجب مؤکد است به وجوب کفایی و باید مسلمانان بنحوی قوی شوند که قطع طمع کفار را از بلاد و نوامیس و اعراض و اموال و معادن و ثروت خود بنمایند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . بر مسلمانان واجب است در صورتی که در مدارس و دانشگاه ها و دانشکده های علوم و صنایع مورد احتیاج عموم، طبق آداب و سنن و رعایت احکام اسلام به تعداد کافی نباشد، خودشان مستقیماً به تأسیس این گونه مدارس و دانشگاه ها بر اساس تعالیم مقدسه اسلام و اجرای برنامه های دینی، اقدام نمایند و مهما امکن طوری ترتیب بدهند که از تمام طبقات هر کس استعدادش بیشتر است بتواند به تحصیل ادامه دهد.
- [امام خمینی] جایز نیست برای طلاب علوم دینیه دخول در مدارس که بعض معممین و ائمه جماعت از طرف دولت جائر و یا با اشاره دولت تصدی نمودهاند چه برنامه تحصیلی از طرف دولت جائر باشد یا از طرف این نحو متصدیان که عمّال دولت جائر هستند، زیرا در این امور نقشه محو آثار اسلام و احکام قرآن کریم کشیده شده است.
- [آیت الله مظاهری] هیچکدام از علوم غریبه حجّیت ندارد و چیزی بهواسطه آن اثبات نمیشود، گرچه بهواسطه آنها یقین حاصل شود، زیرا یقینی حجّت است که از راه متعارف پیدا شود.
- [امام خمینی] جایز نیست برای علما و ائمه جماعت تصدّی مدارس دینیه از طرف دولت جائر و اداره اوقاف چنان دولتی چه حقوق خود و طلاب علوم دینیه را از دولت جائر یا از مردم یا از موقوفات بگیرند اگر چه موقوفه خود مدرسه باشد زیرا دخالت دولت جائر در این امور و امثال آن مقدمه است برای هدم اساس اسلام به دستور مستعمرین که در جمیع دول اسلامی اشباه آن اجرا شد یا در شرف اجراست.
- [آیت الله بروجردی] کسی که معلوم نیست مسلمان است یا نه، پاک میباشد، ولی احکام دیگر مسلمانان را ندارد، مثلاً نمیتواند زن مسلمان بگیرد و نباید در قبرستان مسلمانان دفن شود.
- [آیت الله خوئی] کسی که معلوم نیست مسلمان است یا نه، پاک میباشد، ولی احکام دیگر مسلمانان را ندارد، مثلًا نمیتواند زن مسلمان بگیرد و باید در قبرستان مسلمانان دفن نشود.
- [آیت الله مظاهری] اگر کافر به هر لغتی شهادتین بگوید مسلمان میشود و بعد از مسلمان شدن احکام اسلام بر او بار میشود گرچه ندانیم قلباً مسلمان شده یا نه، ولی اگر بدانیم قلباً مسلمان نشده است مسلمان نیست و احکام اسلام را ندارد و همچنین است هرگاه شهادتین نگوید ولی قلباً به معنای او ایمان داشته باشد. 8 - تبعیّت
- [آیت الله مظاهری] تعلیم و تحصیل و به کارگیری رمل و اسطرلاب و علم طلسم و احضار ارواح و اجنّه و فرشته و خواب مغناطیسی و شعبده و کلّیه علوم غریبه حرام است، گرچه برای تفحّص و تجسّس نباشد.