راه شناخت بیشتر عقل چیست؟ چطور از آن بیشتر استفاده نماییم؟ واژه (عقل) نیز مشترک لفظی بین معانی گوناگون است: الف)عقل ابزاری: عقل حسابگر و دور اندیش و ابزاری همان عقلی است که چرخ فعالیت های روزمره انسان را به حرکت در می آورد. به بیان دیگر, عقل ابزاری همان؛ عقل معاش, عقل مدیریت, عقل حساب و کتاب, عقل موفقیت در امور زندگی است. براساس این نگرش - نگاه پراگماتیسی به عقل- عقل ابزار وخادم تمایلات و رغبت های انسان برای تحصیل زندگی شاد, لذت بخش و مرفه است. عقل در این رویکرد, به خدمت گرفته شده تا بهترین منفعت, سود شخصی و لذت و رفاه را برای انسان تامین کند. ب)عقل نظری: عقل در این تعریف, مدرک کلیات است و عمده فعالیت آن تفکر و اندیشه ورزی است- به این معنا که با مدد گرفتن از معلومات, مجهولات را نیز به معلومات جدید تبدیل می کند-. عقل, براساس این معنا, بر روش تعلقی و قیاسی که از مقدمات عقلی محض تشکیل می شود, مبتنی است, مقدماتی که یا از بدیهیات است و یا به آن ها منتهی می شود؛ مانند همه قیاس های برهانی که در فلسفه اولی و ریاضیات و...به کار می رود. ج) عقل عملی: عقل در این تعریف, به عنوان یک پیامبر درونی و حجت باطنی معرفی شده که انسان را در مسیر کمال راهبری می کند. شریعت و دین, حجت بیرونی است برای نجات انسان ها از گرداب آلودگی ها و سوق دادن آن ها به سوی کمال و سعادت انسانی, عقل نیز هکین کارکرد را در درون انسان دارد. البته ناگفته نماند که عقل ابزاری نیز نوعی عقل عملی است اما در مرتبه فروتر از حجت باطنی در متوندینی عقل به معنای بعد ملکوتی والهی انسان و نیز به معنای قوه درک و تفکر که همواره راهبر به سوی خیرات - بویژه خدا و خیر اعلی است - استعمال گردیده: (العقل ماعبد به الرحمن واکتسب به الجنان) (کافی ج 1 ص11 ح 3) این قوه قابل تقویت و تضعیف است. درواقع اگر انسان از این نیرو به خوبی استمداد جوید و آن را بر دیگر قوای خود حاکم ساخته و از آن پیروی کند به تدریج تقویت خواهد شد و هراندازه به آن پشت نموده و بر خلاف رهنمودهای آن عمل نماید به تضعیف آن پرداخته است.تقریبا همانند نیروگاههای اتمی که هر اندازه بیشتر مورد استفاده و بهره برداری قرار گیرند باروری افزون تری خواهندیافت. یکی دیگر راههای تقویت عقل بسط معارف دین و پیروی دقیق از رهنمودهای انبیا است. زیرا تعالیم آنان بازگشاینده گنجینههای خرد فراروی انسانهاست (لیثیروا لهم دفائن العقول). در متون دینی بخش بسیار مفصلوارزشمندی پیرامون خرد و عقل وجود دارد. برای آگاهی بیشتر ر . ک: اصول کافی کتاب العقل والجهل البته عقل در سنت اسلامی با نگرش غربی تفاوت بسیار دارد. عقل جزئینگر غربی (راسیونالیسم) راهی برخلاف دین میرود ولی در سنت اسلامی عقل و دین همگام و سازگارند.
راه شناخت بیشتر عقل چیست؟ چطور از آن بیشتر استفاده نماییم؟
واژه (عقل) نیز مشترک لفظی بین معانی گوناگون است:
الف)عقل ابزاری: عقل حسابگر و دور اندیش و ابزاری همان عقلی است که چرخ فعالیت های روزمره انسان را به حرکت در می آورد. به بیان دیگر, عقل ابزاری همان؛ عقل معاش, عقل مدیریت, عقل حساب و کتاب, عقل موفقیت در امور زندگی است. براساس این نگرش - نگاه پراگماتیسی به عقل- عقل ابزار وخادم تمایلات و رغبت های انسان برای تحصیل زندگی شاد, لذت بخش و مرفه است. عقل در این رویکرد, به خدمت گرفته شده تا بهترین منفعت, سود شخصی و لذت و رفاه را برای انسان تامین کند. ب)عقل نظری: عقل در این تعریف, مدرک کلیات است و عمده فعالیت آن تفکر و اندیشه ورزی است- به این معنا که با مدد گرفتن از معلومات, مجهولات را نیز به معلومات جدید تبدیل می کند-. عقل, براساس این معنا, بر روش تعلقی و قیاسی که از مقدمات عقلی محض تشکیل می شود, مبتنی است, مقدماتی که یا از بدیهیات است و یا به آن ها منتهی می شود؛ مانند همه قیاس های برهانی که در فلسفه اولی و ریاضیات و...به کار می رود.
ج) عقل عملی: عقل در این تعریف, به عنوان یک پیامبر درونی و حجت باطنی معرفی شده که انسان را در مسیر کمال راهبری می کند. شریعت و دین, حجت بیرونی است برای نجات انسان ها از گرداب آلودگی ها و سوق دادن آن ها به سوی کمال و سعادت انسانی, عقل نیز هکین کارکرد را در درون انسان دارد. البته ناگفته نماند که عقل ابزاری نیز نوعی عقل عملی است اما در مرتبه فروتر از حجت باطنی
در متوندینی عقل به معنای بعد ملکوتی والهی انسان و نیز به معنای قوه درک و تفکر که همواره راهبر به سوی خیرات - بویژه خدا و خیر اعلی است - استعمال گردیده: (العقل ماعبد به الرحمن واکتسب به الجنان) (کافی ج 1 ص11 ح 3) این قوه قابل تقویت و تضعیف است. درواقع اگر انسان از این نیرو به خوبی استمداد جوید و آن را بر دیگر قوای خود حاکم ساخته و از آن پیروی کند به تدریج تقویت خواهد شد و هراندازه به آن پشت نموده و بر خلاف رهنمودهای آن عمل نماید به تضعیف آن پرداخته است.تقریبا همانند نیروگاههای اتمی که هر اندازه بیشتر مورد استفاده و بهره برداری قرار گیرند باروری افزون تری خواهندیافت. یکی دیگر راههای تقویت عقل بسط معارف دین و پیروی دقیق از رهنمودهای انبیا است. زیرا تعالیم آنان بازگشاینده گنجینههای خرد فراروی انسانهاست (لیثیروا لهم دفائن العقول). در متون دینی بخش بسیار مفصلوارزشمندی پیرامون خرد و عقل وجود دارد.
برای آگاهی بیشتر ر . ک: اصول کافی کتاب العقل والجهل
البته عقل در سنت اسلامی با نگرش غربی تفاوت بسیار دارد. عقل جزئینگر غربی (راسیونالیسم) راهی برخلاف دین میرود ولی در سنت اسلامی عقل و دین همگام و سازگارند.
- [سایر] چگونه انکار عقل در شناخت خدا منجر به دور، تسلسل یا تعطیل عقل میگردد؟
- [سایر] در مورد شناخت قلبی یا همان علم حضوری دو سؤال برای من مطرح است: 1. آیا شناخت قلبی یا معرفت باطنی که استدلال عقلی در آن راه ندارد از طریق عقل و برهان قابل اثبات است یا تنها با تجربه و درک آن می توان به وجود آن پی برد؟ 2. آیا این نوع معرفت منحصر به شناخت خداست یا می توان قلبا به موضوعات دیگر نیز معرفت پیدا کرد؟
- [سایر] لطفا بفرمایید علوم فنی و مهندسی راهی به شناخت انسان مانند علوم دینی، تجربی و انسانی برای ما باز می کنند.آیا علوم مهندسی فقط برای کسب مادیات است و تنها اشخاصی که کشفیات و یا کارهای بزرگی در این رشته ها انجام می دهند و مقصودشان مجد اسلام است، رضای الهی را می طلبند. سوال من این است که اگر این علوم(مهندسی) این گونه اند ما که سالها وقت روی آن گذاشته ایم چگونه باید خلع شناخت خود را که در نهایت به شناخت خداوند متعال ختم می شود، جبران و پر نمائیم.
- [سایر] چگونه باید وجود امام زمان (عج) را اثبات نماییم؟
- [سایر] چگونه دوستی کودکان را با کتاب را تقویت نماییم؟
- [سایر] طبق چه سندی باید فقط بر روی خاک سجده نماییم؟
- [سایر] با کسی که مسخره می کند چگونه برخورد نماییم؟
- [سایر] چگونه می توان از راه شناخت عالم حیات به شناخت خدا رسید؟
- [سایر] ویژگی های شناخت فطری چیست؟ و آیا شناخت فطری اختصاص به توحید دارد؟ (با ذکر منبع)
- [سایر] آیا صدور حکم کلی از نمونههای جزئی کار عقل است؟ و آیا حیوانات دارای عقل هستند؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مستحب است دایهای که برای طفل میگیرند، دوازده امامی، و دارای عقل و عفت و صورت نیکو باشد، و مکروه است کم عقل یا غیر دوازده امامی یا بد صورت، یا بدخلق، یا زنازاده باشد، و نیز مکروه است دایهای بگیرند که شیرش از بچهای است که از زنا به دنیا آمده باشد.
- [آیت الله وحید خراسانی] مستحب است دایه ای که برای طفل می گیرند دوازده امامی و دارای عقل و عفت و صورت نیکو باشد و مکروه است کم عقل یا بد صورت یا بد خلق یا زنا زاده باشد و نیز مکروه است دایه ای بگیرند که بچه ای که دارد از زنا بدنیا امده باشد
- [آیت الله نوری همدانی] مستحّب است دایه ای که برای طفل می گیرند ، دارای عقل و عفّت و صورت نیکو باشد و مکروه است کم عقل یا بد صورت ، یا بد خُلق ، یا زنازاده باشد و نیز مکروه است زنی را دایه بگیرند که شیرش از بچّه ای است که از زنا به دنیا آمده است . مسائل متفرقه شیر دادن :
- [آیت الله بروجردی] مستحب است دایهای که برای طفل میگیرند، دوازده امامی و دارای عقل و عفّت و صورت نیکو باشد و مکروه است کم عقل، یا غیر دوازده امامی، یا بد صورت، یا بد خلق، یا زنا زاده باشد و نیز مکروه است دایهای بگیرند که بچهای که دارد از زنا به دنیا آمده باشد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] در روایات آمده است دایه ای را باید برای طفل انتخاب کرد که دارای عقل و ایمان و عفت و صورت نیکو باشد و از گرفتن دایه کم عقل یا غیرمؤمنه یا بدصورت و کج خلق یا زنازاده خودداری شود و همچنین از انتخاب دایه ای که بچه او از زنا به دنیا آمده و شیرش شیر زنازاده است پرهیز شود.
- [آیت الله اردبیلی] مستحب است دایهای که برای طفل میگیرند، دوازده امامی و دارای عقل و عفّت و صورت نیکو باشد و مکروه است زن کم عقل یا غیر دوازده امامی یا بد صورت یا بد خلق یا زنازداه، کودک را شیر بدهد و نیز مکروه است دایهای بگیرند که بچّهای که دارد از راه زنا به دنیا آمده باشد.
- [آیت الله علوی گرگانی] مستحبّ است دایهای که برای طفل میگیرند، دوازده امامی ودارای عقل وعفّت وصورت نیکو باشد ومکروه است کم عقل، یا غیر دوازده امامی یا بد صورت، یا بد خلق یا زنا زاده باشد، و نیز مکروه است دایهایبگیرند که بچهای که دارد از زنا بدنیا آمده باشد.
- [آیت الله سبحانی] مستحب است دایه ای که برای طفل می گیرند، دارای عقل و عفّت و صورت نیکو باشد و مکروه است کم عقل یا بدصورت، یا بدخلق، یا زنازاده باشد. و نیز مکروه است دایه ای بگیرند که بچه ای که دارد، از زنا به دنیا آمده باشد. مسائل متفرّقه شیر دادن
- [آیت الله سبحانی] مستحب است دایه ای که برای طفل می گیرند، دارای عقل و عفّت و صورت نیکو باشد و مکروه است کم عقل یا بدصورت، یا بدخلق، یا زنازاده باشد. و نیز مکروه است دایه ای بگیرند که بچه ای که دارد، از زنا به دنیا آمده باشد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مستحب است دایه ای که برای طفل می گیرند، دوازده امامی و دارای عقل و عفت و صورت نیکو باشد و مکروه است کم عقل یا غیر دوازده امامی یابد صورت، یا بد خلق، یا زنا زاده باشد، و نیز مکروه است دایه ای بگیرند که از زنا بچه دار شده و شیر او از زنا است. مسائل متفرقه شیر دادن