اولی‌الامر
اولوا الامر امامان دوازده‌گانه است.
دیدگاه اهل سنت در رابطه با آیه اولی‌الامر چیست و چه نقدی بر آن وارد است؟
دیدگاه اهل سنت در رابطه با آیه اولی‌الامر چیست و چه نقدی بر آن وارد است؟ اهل سنت در تفسیر آیه یاد شده گرفتار تشتت و اختلاف آراء گسترده‌ای شده‌اند. برخی از آنان اصل دلالت آیه بر ولایت معصوم را پذیرفته‌اند اما در مصداق‌شناسی مسأله آراء پراکنده و جمع‌ناپذیری دارند که به شرح زیر است: 1. اولی‌الامر یعنی خلفای راشدین، 2. صحابه پیامبر، 3. فرماندهان لشکر، 4. علمای اسلام و دانشمندان، 5. حکام و سلاطین، 6. مجمع اهل حل و عقد یعنی حُکّام، فرماندهان لشکر و افراد مورد وثوق امت اسلامی، 7. اجماع علمای امت اسلامی در مورد یک مسأله (1). ارزیابی 1. دیدگاه نخست به هیچ روی راست نمی‌آید، زیرا نه تنها دلیلی بر عصمت خلفای راشدین جز در مورد علی‌بن ابی‌طالب علیه السلام وجود ندارد، خود آنان نیز ادعای عصمت نداشته‌اند. رفتار سیاسی و اجتماعی و اشتباهات بسیاری که از آنان سر زده است. نیز بهترین گواه تاریخی بر عدم عصمتشان می‌باشد. بنابراین هیچ دلیل و یا مؤیدی بر انطباق آیه بر آنان وجود ندارد، بلکه قراین موجود گواه بر نفی چنین انطباقی است. 2. دلالت آیه بر عصمت صحابه پیامبر نیز کاملًا مردود است زیرا: اولًا، در میان صحابه جز برای اهل بیت دلیلی بر عصمت دیگری وجود ندارد. ثانیاً، در عین وجود شخصیت‌های برجسته و ارزشمندی چون سلمان، ابوذر، مقداد و ... در میان صحابه کسان دیگری چون بنی‌امیه نیز وجود داشته‌اند که به شهادت قرآن و سنت و تاریخ کمترین بهره‌ای از اسلام واقعی نداشته و حتی پس از پذیرش ظاهری اسلام ضربه‌های بزرگی بر پیکر دین وارد ساخته‌اند. از این گروهند چهره‌هایی از بنی‌امیه مانند ابوسفیان، معاویه، حکم‌بن ابی العاص، تبعیدی پیامبر که عثمان در دوران حکومتش او را به مدینه باز گرداند. 3. نظریه سوم نیز با مدلول قرآن فاصله بسیاری دارد، زیرا در میان فرماندهان لشکر در دوران خلفای راشدین به کسانی چون خالدبن ولید بر می‌خوریم که مالک‌بن نویره مسلمان را در عین امان دادن به قتل رساند و بلافاصله با همسر او زنا کرد. (1) بنابراین چگونه می‌توان آیه‌ای با چنان مضمون بلند و رفیعی را بر کسانی اینچنین تطبیق کرد! 4. نظریه چهارم نیز درست نیست زیرا هیچ دلیلی بر عصمت عالمان دینی وجود ندارد و اصل بر خطاپذیری عالمان است. تشتت آرای عالمان دلیل روشن این مدعاست. 5. دیدگاه پنجم نیز با مراجعه به تاریخ و بی‌لیاقتی بسیاری از کسانی که بر اریکه قدرت تکیه زده‌اند آشکار و مبرهن است. 6. جمع اهل حل و عقد نیز چیزی افزون بر موارد یاد شده پیشین نیست و با جمع محدودی از عناصر خطاپذیر عصمت از خطا پدید نمی‌آید. 7. هفتمین گمانه نیز مردود است، چرا که صرف اتفاق و کثرت عددی عصمت و مصونیت از خطا نمی‌آورد، اگر چه میزان احتمال خطا را کاهش می‌دهد. نتیجه این که: 1. مصداق‌شناسی معصومان نیاز به دلایل متقن و روشن دارد و آنچه گفته شد نمی‌تواند مصداق قابل قبولی برای مفاد آیه اولی‌الامر باشد. 2. روایات متعدد بر انطباق آیه بر حضرت امام علی علیه السلام و نیز ادله قاطع بر عصمت امامان اهل بیت علیهم السلام وجود دارد. با وجود این ادله جایی برای چنین گمانه‌های پراکنده و بی‌حاصل وجود ندارد. 3. قرآن مجید در جاهای دیگر از جمله در آیه تطهیر به صراحت عصمت اهل بیت را بیان کرده است. (1) ازکتاب پرسمان دانشجویی - امام شناسی
دیدگاه اهل سنت در رابطه با آیه اولی‌الامر چیست و چه نقدی بر آن وارد است؟ اهل سنت در تفسیر آیه یاد شده گرفتار تشتت و اختلاف آراء گسترده‌ای شده‌اند. برخی از آنان اصل دلالت آیه بر ولایت معصوم را پذیرفته‌اند اما در مصداق‌شناسی مسأله آراء پراکنده و جمع‌ناپذیری دارند که به شرح زیر است: 1. اولی‌الامر یعنی خلفای راشدین، 2. صحابه پیامبر، 3. فرماندهان لشکر، 4. علمای اسلام و دانشمندان، 5. حکام و سلاطین، 6. مجمع اهل حل و عقد یعنی حُکّام، فرماندهان لشکر و افراد مورد وثوق امت اسلامی، 7. اجماع علمای امت اسلامی در مورد یک مسأله (1). ارزیابی 1. دیدگاه نخست به هیچ روی راست نمی‌آید، زیرا نه تنها دلیلی بر عصمت خلفای راشدین جز در مورد علی‌بن ابی‌طالب علیه السلام وجود ندارد، خود آنان نیز ادعای عصمت نداشته‌اند. رفتار سیاسی و اجتماعی و اشتباهات بسیاری که از آنان سر زده است. نیز بهترین گواه تاریخی بر عدم عصمتشان می‌باشد. بنابراین هیچ دلیل و یا مؤیدی بر انطباق آیه بر آنان وجود ندارد، بلکه قراین موجود گواه بر نفی چنین انطباقی است. 2. دلالت آیه بر عصمت صحابه پیامبر نیز کاملًا مردود است زیرا: اولًا، در میان صحابه جز برای اهل بیت دلیلی بر عصمت دیگری وجود ندارد. ثانیاً، در عین وجود شخصیت‌های برجسته و ارزشمندی چون سلمان، ابوذر، مقداد و ... در میان صحابه کسان دیگری چون بنی‌امیه نیز وجود داشته‌اند که به شهادت قرآن و سنت و تاریخ کمترین بهره‌ای از اسلام واقعی نداشته و حتی پس از پذیرش ظاهری اسلام ضربه‌های بزرگی بر پیکر دین وارد ساخته‌اند. از این گروهند چهره‌هایی از بنی‌امیه مانند ابوسفیان، معاویه، حکم‌بن ابی العاص، تبعیدی پیامبر که عثمان در دوران حکومتش او را به مدینه باز گرداند. 3. نظریه سوم نیز با مدلول قرآن فاصله بسیاری دارد، زیرا در میان فرماندهان لشکر در دوران خلفای راشدین به کسانی چون خالدبن ولید بر می‌خوریم که مالک‌بن نویره مسلمان را در عین امان دادن به قتل رساند و بلافاصله با همسر او زنا کرد. (1) بنابراین چگونه می‌توان آیه‌ای با چنان مضمون بلند و رفیعی را بر کسانی اینچنین تطبیق کرد! 4. نظریه چهارم نیز درست نیست زیرا هیچ دلیلی بر عصمت عالمان دینی وجود ندارد و اصل بر خطاپذیری عالمان است. تشتت آرای عالمان دلیل روشن این مدعاست. 5. دیدگاه پنجم نیز با مراجعه به تاریخ و بی‌لیاقتی بسیاری از کسانی که بر اریکه قدرت تکیه زده‌اند آشکار و مبرهن است. 6. جمع اهل حل و عقد نیز چیزی افزون بر موارد یاد شده پیشین نیست و با جمع محدودی از عناصر خطاپذیر عصمت از خطا پدید نمی‌آید. 7. هفتمین گمانه نیز مردود است، چرا که صرف اتفاق و کثرت عددی عصمت و مصونیت از خطا نمی‌آورد، اگر چه میزان احتمال خطا را کاهش می‌دهد. نتیجه این که: 1. مصداق‌شناسی معصومان نیاز به دلایل متقن و روشن دارد و آنچه گفته شد نمی‌تواند مصداق قابل قبولی برای مفاد آیه اولی‌الامر باشد. 2. روایات متعدد بر انطباق آیه بر حضرت امام علی علیه السلام و نیز ادله قاطع بر عصمت امامان اهل بیت علیهم السلام وجود دارد. با وجود این ادله جایی برای چنین گمانه‌های پراکنده و بی‌حاصل وجود ندارد. 3. قرآن مجید در جاهای دیگر از جمله در آیه تطهیر به صراحت عصمت اهل بیت را بیان کرده است. (1) ازکتاب پرسمان دانشجویی - امام شناسی
پاسخ:
دیدگاه اهل سنت در رابطه با آیه اولی‌الامر چیست و چه نقدی بر آن وارد است؟
اهل سنت در تفسیر آیه یاد شده گرفتار تشتت و اختلاف آراء گسترده‌ای شده‌اند. برخی از آنان اصل دلالت آیه بر ولایت معصوم را پذیرفته‌اند اما در مصداق‌شناسی مسأله آراء پراکنده و جمع‌ناپذیری دارند که به شرح زیر است:
1. اولی‌الامر یعنی خلفای راشدین،
2. صحابه پیامبر،
3. فرماندهان لشکر،
4. علمای اسلام و دانشمندان،
5. حکام و سلاطین،
6. مجمع اهل حل و عقد یعنی حُکّام، فرماندهان لشکر و افراد مورد وثوق امت اسلامی،
7. اجماع علمای امت اسلامی در مورد یک مسأله (1).
ارزیابی
1. دیدگاه نخست به هیچ روی راست نمی‌آید، زیرا نه تنها دلیلی بر عصمت خلفای راشدین جز در مورد علی‌بن ابی‌طالب علیه السلام وجود ندارد، خود آنان نیز ادعای عصمت نداشته‌اند. رفتار سیاسی و اجتماعی و اشتباهات بسیاری که از آنان سر زده است. نیز بهترین گواه تاریخی بر عدم عصمتشان می‌باشد. بنابراین هیچ دلیل و یا مؤیدی بر انطباق آیه بر آنان وجود ندارد، بلکه قراین موجود گواه بر نفی چنین انطباقی است.
2. دلالت آیه بر عصمت صحابه پیامبر نیز کاملًا مردود است زیرا:
اولًا، در میان صحابه جز برای اهل بیت دلیلی بر عصمت دیگری وجود ندارد.
ثانیاً، در عین وجود شخصیت‌های برجسته و ارزشمندی چون سلمان، ابوذر، مقداد و ... در میان صحابه کسان دیگری چون بنی‌امیه نیز وجود داشته‌اند که به شهادت قرآن و سنت و تاریخ کمترین بهره‌ای از اسلام واقعی نداشته و حتی پس از پذیرش ظاهری اسلام ضربه‌های بزرگی بر پیکر دین وارد ساخته‌اند. از این گروهند چهره‌هایی از بنی‌امیه مانند ابوسفیان، معاویه، حکم‌بن ابی العاص، تبعیدی پیامبر که عثمان در دوران حکومتش او را به مدینه باز گرداند.
3. نظریه سوم نیز با مدلول قرآن فاصله بسیاری دارد، زیرا در میان فرماندهان لشکر در دوران خلفای راشدین به کسانی چون خالدبن ولید بر می‌خوریم که مالک‌بن نویره مسلمان را در عین امان دادن به قتل رساند و بلافاصله با همسر او زنا کرد. (1) بنابراین چگونه می‌توان آیه‌ای با چنان مضمون بلند و رفیعی را بر کسانی اینچنین تطبیق کرد!
4. نظریه چهارم نیز درست نیست زیرا هیچ دلیلی بر عصمت عالمان دینی وجود ندارد و اصل بر خطاپذیری عالمان است. تشتت آرای عالمان دلیل روشن این مدعاست.
5. دیدگاه پنجم نیز با مراجعه به تاریخ و بی‌لیاقتی بسیاری از کسانی که بر اریکه قدرت تکیه زده‌اند آشکار و مبرهن است.
6. جمع اهل حل و عقد نیز چیزی افزون بر موارد یاد شده پیشین نیست و با جمع محدودی از عناصر خطاپذیر عصمت از خطا پدید نمی‌آید.
7. هفتمین گمانه نیز مردود است، چرا که صرف اتفاق و کثرت عددی عصمت و مصونیت از خطا نمی‌آورد، اگر چه میزان احتمال خطا را کاهش می‌دهد.
نتیجه این که:
1. مصداق‌شناسی معصومان نیاز به دلایل متقن و روشن دارد و آنچه گفته شد نمی‌تواند مصداق قابل قبولی برای مفاد آیه اولی‌الامر باشد.
2. روایات متعدد بر انطباق آیه بر حضرت امام علی علیه السلام و نیز ادله قاطع بر عصمت امامان اهل بیت علیهم السلام وجود دارد. با وجود این ادله جایی برای چنین گمانه‌های پراکنده و بی‌حاصل وجود ندارد.
3. قرآن مجید در جاهای دیگر از جمله در آیه تطهیر به صراحت عصمت اهل بیت را بیان کرده است. (1)
ازکتاب پرسمان دانشجویی - امام شناسی
- [سایر] دیدگاه اهل سنت در رابطه با آیه اولی الامر چیست و چه نقدی بر آن وارد است؟
- [سایر] مضمون آیه صلوات از دیدگاه مفسّران شیعه و سنی چگونه است؟
- [سایر] دیدگاه اهل سنت درباره (تزاحم) در علم اصول فقه چیست؟
- [سایر] اهمیت عید غدیر از دیدگاه اهل سنت را توضیح دهید؟
- [سایر] واقعه جنگ جمل از دیدگاه اهل سنت چیست؟
- [سایر] آیا از دیدگاه اهل سنت حدیث غدیر متواتر است؟
- [سایر] عایشه در دیدگاه اهل سنت چه جایگاهی دارد؟
- [سایر] دیدگاه اهل سنت در مورد یزید چیست؟
- [سایر] ازدواج با محارم از دیدگاه اهل سنت چه حکمی دارد؟
- [سایر] از دیدگاه اهل سنّت، امام مهدی (عج) چه اوصافی دارد؟
- [آیت الله سیستانی] از نظر اهل سنّت، زن از همه تَرَکه شوهر اعمّ از منقول و غیرمنقول مانند زمین و غیره، ارث میبرد. حال آنکه از نظر مذهب امامیه، زن از اصل زمین یا قیمت آن ارث نمیبرد و تنها از قیمت بنا و درختان ارث میبرد، نه اصل آنها. بنابراین اگر مذهب اهل سنّت بر شیعه نافذ باشد به گونهای که زن سنّی مذهب از زمین و اصل بنا و درختان ارث ببرد، در صورتی که دیگر ورثه امامی مذهب باشند، زن امامی مذهب نیز میتواند میراثی را که از زمین و اصل بنا و درختان به او میرسد، بگیرد که سایر ورثه اهل سنت باشند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] چنانچه یکی از اولاد از نظر سنّی بزرگتر و دیگری از جهت بلوغ بزرگتر باشد قضاء نماز بر اولّی واجب است.
- [آیت الله سیستانی] نظر اهل سنّت آن است که مازاد سهمالارث میراث بر آن، به عَصَبه میت مانند برادر او داده می‌شود. لکن نظر مذهب امامیه خلاف آن است، مثلاً اگر مردی بمیرد و تنها دختری و برادری داشته باشد، از نظر امامیه باید نیمی از ارث را به دختر به عنوان سهمالارث و نیم دیگر را به عنوان ردّ به او بپردازند و به برادر میت سهمی تعلّق نمیگیرد. لکن نظر اهل سنّت آن است که در این فرض نیمی از ارث میت به برادر پرداخت می‌شود، چون که از عصبه میت به شمار می‌رود. حال اگر مذهب اهل سنّت بر وارث امامی مذهب نافذ باشد و مازاد سهمالارث به او پرداخت نشود، عصبه میت اگر امامی مذهب باشند، میتوانند از باب قاعده مقاصّه نوعی، مازاد سهمالارث وارثِ سنّی مذهب را بگیرند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه در آیات حمد یا سوره شک کند، مثلاً موقعی که وارد آیه دوم شده شک کند آیه اول را خوانده یا نه یا وارد کلمه ای از یک آیه شده، شک کند کلمه قبل را خوانده باید بنابر احتیاط برگردد و آن را به قصد قربت به جا آورد و بعد دنبال آن را ادامه دهد.
- [آیت الله سیستانی] در روایات معتبره وارد است ، که نماز با جماعت بیست و پنج درجه افضل از نماز فرادی است .
- [آیت الله خوئی] در روایات معتبره وارد است که نماز با جماعت بیست و پنج درجه افضل از نماز فرادا است.
- [آیت الله خوئی] هرگاه چیزی که پیدا کرده نشانهای دارد که به واسط آن میتواند صاحبش را پیدا کند، اگرچه بداند صاحب آن سنی یا کافری است که اموالش محترم است، در صورتی که قیمت آن چیز به یک درهم برسد باید از روزی که آن را پیدا کرده تا یک سال در محل اجتماع مردم اعلان کند.
- [آیت الله اردبیلی] پیروی از امر پدر و مادر در غیر از انجام کارهای حرام و ترک کارهای واجب عینی(1) بنابر احتیاط لازم است و مخالفت آنان اگر موجب آزار و بیاحترامی به آنان شود، حرام است و فرزندان در هر سنی که باشند، باید به پدر و مادر خود احترام بگذارند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] هرگاه چیزی که پیدا کرده؛ نشانه ای دارد که به واسطه آن می تواند صاحبش را پیدا کند؛ اگرچه بداند صاحب آن سنی یا کافری است که اموالش محترم است؛ در صورتی که قیمت آن چیز به مقدار یک درهم برسد؛ باید از روزی که آن را پیدا کرده تا یک سال در محل اجتماع مردم اعلان کند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] مستحبّ است در شوهر دادن دختری که بالغه است (یعنی مکلّف شده) و به سنی رسیده که حیض دیدن وی متعارف است، عجله کنند، از حضرت صادق علیهالسلام روایت شده که یکی از سعادتهای مرد آن است که دخترش در خانه او حیض نبیند.