برخی از علایم قبل از نفخ صور (صور اول حضرت اسرافیل که همه می میرند). در آن زمان ثروتمند بیش از دیگران از فقر نگران است، به فقرا و ضعیف ها کمک نمی شود، کسی که شأنیت و لیاقت ندارد مردم را هدایت و ارشاد می کند. چون این قضایا تحقق یابد، اندکی بعد، ناگهان، زمین صیحه ی عجیبی می کشد... (زمین پاره های جگر خود (طلا و نقره ها) را بیرون می ریزد، ولی فایده ای ندارد. این است معنای کلام خداوند که می فرماید:
(فَقْد جاءَ اَشْراطُها)[1]؛ در حالی که هم اکنون، علایم قیامت آمده است.
هم چنین قرآن مجید می فرماید:
(یَسْئَلُونَکَ عَنِ السّاعَةِ أَیّانَ مُرْساها قُلْ إِنَّما عِلْمُها عِنْدَ رَبِّی)؛
از تو سؤال می کنند که قیامت چه زمانی بر پا می شود، بر ما مشخص کن. ای پیغمبر بگو: علم به قیام قیامت و دانستن ساعت و زمان آن نزد پروردگارم است[2].
در جای دیگر نیز می فرماید:
مردم روی زمین، در آن روز، بیش از یک فریاد مهیب و وهشت زا مهلت ندارند.[3]
بعد از نفخه و صور اول، نوبت صیحه ی صور دوم می رسد: (ثُمَّ نُفِخَ فِیهِ أُخْری فَإِذا هُمْ قِیامٌ یَنْظُرُونَ)[4]. در صیحه ی دوم که حیات بخش است انسان ها از قبرها برانگیخته می شوند و برای حساب و کتاب به صحرای محشر می روند.[5]
قرآن از فاصله ی میان دو نفخه سخن نگفته است، اما در روایات آمده که مقدارش به اراده ی خداست.[6] البته در قیامت، ساعات و شب و روز دنیایی نیست؛ لذا در تعیین مقدار زمان قیامت، قرآن می فرماید: فرشته و روح و سایر ملائکه به سوی خداوند حرکت می کنند، در روزی که مدت آن پنجاه هزار سال است[7]. از این آیه و آیه های مشابه استفاده می شود که روز قیامت طولانی است.[8]
(یَوْمَ یُنْفَخُ فِی الصُّورِ فَتَأْتُونَ أَفْواجاً)؛ روزی که در صور دمیده شد شما دسته دسته به محشر خواهید آمد.[9]
قیافه های مردم گوناگون است[10] و دادگاه الهی با حضور شاهدان عینی برگزار می شود:
(شَهِدَ عَلَیْهِمْ سَمْعُهُمْ وَ أَبْصارُهُمْ وَ جُلُودُهُمْ بِما کانُوا یَعْمَلُونَ)[11]؛ وقتی به آن می رسند، گوش ها و چشم ها و پوست های تنشان به آنچه می کردند گواهی می دهند.
پل صراط، در احادیث، یکی از گذرگاه های انسان در قیامت، عبور از پل صراط ذکر شده است. شیخ صدوق می فرماید:
صراط، گذرگاه مخصوصی است که در لبه و کنار جهنم کشیده شده است و مفاد کلام خداوند در سوره ی مریم است: (وَ إِنْ مِنْکُمْ إِلاّ وارِدُها)؛ همگی شما وارد آن گذرگاه می شوید.[12]
با روشن شدن وضعیت انسان ها، مستحقین پاداش، به بهشت جاوید و مستحقین کیفر، به جهنم روانه می گردند. قرآن مجید درباره ی بهشت و جهنم و اوصاف و حالاتشان به تفصیل سخن گفته است که در این جا به مواردی از آن آیات اشاره می کنیم:
بهشت و اوصاف آن
1. سوره ی سجده، آیه ی 17. 2. سوره ی زخرف، آیه ی 71.
3. سوره ی فرقان، آیه ی 75. 4. سوره ی واقعه، آیه ی 21.
5. سوره ی طور، آیه ی 22. 6. سوره ی محمد، آیه ی 15.
7. سوره ی انسان، آیه ی 17. 8. سوره ی مطففین، آیه ی 25.
9. سوره ی زمر، آیه ی 20. 10. سوره ی غاشیه، آیه ی 13.
جهنم و اوصاف آن
1. سوره ی حجر، آیه ی 43. 2. سوره ی مرسلات، آیه ی 34.
3. سوره ی فرقان، آیه ی 14. 4. سوره ی هود، آیه ی 110.
5. سوره ی مؤمن، آیه ی 72. 6. سوره ی الحاقه، آیه ی 30.
7. سوره ی فاطر، آیه ی 36. 8. سوره ی نساء، آیه ی 60.
9. سوره ی أعلی، آیه ی 14. 10. سوره ی ابراهیم، آیه ی 50.
پی نوشتها:
[1]. محمدحسین حسینی طهرانی، معادشناسی، ج 4، ص 16 به بعد.
[2]. سوره ی اعراف، آیه ی 187.
[3]. سوره ی یس، آیه ی 49.
[4]. سوره ی زمر، آیه ی 68.
[5]. محمد تفی فلسفی، گفتار فلسفی معاد، ص 39 به بعد.
[6]. همان، ص 41.
[7]. سوره ی معراج، آیه ی 4.
[8]. علم الهدی، معاد و عدل، ص 119.
[9]. سوره ی نباء، آیه ی 19.
[10]. ر.ک: معاد و عدل، ص 122.
[11]. سوره ی فصلت، آیه ی 20.
[12]. معاد و عدل، ص 154.
منبع: آخرین سفر، رحیم لطیفی، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم (1385)
