نیاز
حاجت در نیاز و احتیاج استعمال شده است.از اين عنوان در بسياری ابواب فقهی از قبيل طهارت، صلات، حج، امر به معروف و نهی از منکر، تجارت، دین و نکاح سخن رفته است.
چرا خداوند فرشته‌ها را آفرید؟ مگر نه اینکه خداوند به هیچ‌کس نیاز ندارد؛ پس این مسئله چه دلیلی می‌تواند داشته باشد؟
اصل آفرینش فرشتگان مانند دیگر موجودات، براساس فیض خداوند بوده است؛ یعنی از آن‌جا که خداوند دارای علم و قدرت بی‌نهایت در خلق عالَم می‌باشد، تمام پدیده‌هایی که امکان خلقت در مورد آنها بوده، از جانب خداوند آفریده شده‌اند. خداوند متعال، برای عطا کردن از ناحیه خودش، هیچ محدودیتی ندارد، و هر چیز که لایق عطا شدن باشد، عطا می‌کند. اما در مقابل هر جا که عطا نمی‌کند، به دلیل محدودیت پذیرنده است، و تقصیری و کاستی در عطا کننده وجود ندارد.[1] فرشتگان نیز از این قاعده مستثنا نبوده و از آن‌جا که قابلیت حیات و وجود را داشتند؛ خداوند این نعمت را به آنها داد. علاوه بر این باید توجه داشت؛ خداوند، این جهان و موجودات آن‌را نیکو آفرید،[2] همچنین خداوند نظام هستی را براساس قانون علت و معلول و رعایت ترتیب میان سلسله علل، خلق نموده است. امام صادق(ع) در این زمینه فرموده‌اند: «خداوند اشیاء و حوادث را تنها از طریق سبب‌هایشان جاری می‌کند».‏[3] براساس حکمت الهی و اراده و خواست خداوند، ربط بین نظام عالم با خداوند - در حالی‌که خداوند عاری از هرگونه ویژگی عالم ماده است- با واسطه‌ها انجام می‌شود. این واسطه در بسیاری مواقع فرشتگان هستند. سنت الهی بر این است که به وسیله واسطه‌هایی؛ نظیر فرشتگان، فیوضات پروردگار را به عالم ماده برساند و در عالم ماده هم واسطه‌های زیادی در رسیدن آنها به دست ما وجود دارد. در همین رابطه جایگاه وجود فرشتگان در نظام آفرینش تعریف می‌شود. با تمام آنچه گفته شد؛ ممکن است علت اصلی خلقت فرشتگان چیز دیگری باشد که بر ما پوشیده است. همچنین می‌توان احتمال داد که عبادت فرشتگان، یک عبادت محض نیست بلکه برای کل عالم امکان و نیز عالم ماده، ثمراتی دارد. به بیان دیگر؛ عبادت آنها سوای بحث تکلیف داشتن یا نداشتن ایشان؛ اثراتی را بر همه مخلوقات و جهان هستی دارد و همین امر می‌تواند از علت‌های خلقت آنان باشد. [1] . ر. ک: 76؛ هدف خلقت [2] . سجده، 7: «او همان کسی است که هر چه را آفرید، نیکو آفرید». [3] . کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 1، ص 183، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق؛ صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد(ص)، محقق، مصحح، کوچه باغی، محسن بن عباسعلی،‏ ج 1، ص 6، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، چاپ دوم، 1404ق.
اصل آفرینش فرشتگان مانند دیگر موجودات، براساس فیض خداوند بوده است؛ یعنی از آن‌جا که خداوند دارای علم و قدرت بی‌نهایت در خلق عالَم می‌باشد، تمام پدیده‌هایی که امکان خلقت در مورد آنها بوده، از جانب خداوند آفریده شده‌اند. خداوند متعال، برای عطا کردن از ناحیه خودش، هیچ محدودیتی ندارد، و هر چیز که لایق عطا شدن باشد، عطا می‌کند. اما در مقابل هر جا که عطا نمی‌کند، به دلیل محدودیت پذیرنده است، و تقصیری و کاستی در عطا کننده وجود ندارد.[1] فرشتگان نیز از این قاعده مستثنا نبوده و از آن‌جا که قابلیت حیات و وجود را داشتند؛ خداوند این نعمت را به آنها داد. علاوه بر این باید توجه داشت؛ خداوند، این جهان و موجودات آن‌را نیکو آفرید،[2] همچنین خداوند نظام هستی را براساس قانون علت و معلول و رعایت ترتیب میان سلسله علل، خلق نموده است. امام صادق(ع) در این زمینه فرموده‌اند: «خداوند اشیاء و حوادث را تنها از طریق سبب‌هایشان جاری می‌کند».‏[3] براساس حکمت الهی و اراده و خواست خداوند، ربط بین نظام عالم با خداوند - در حالی‌که خداوند عاری از هرگونه ویژگی عالم ماده است- با واسطه‌ها انجام می‌شود. این واسطه در بسیاری مواقع فرشتگان هستند. سنت الهی بر این است که به وسیله واسطه‌هایی؛ نظیر فرشتگان، فیوضات پروردگار را به عالم ماده برساند و در عالم ماده هم واسطه‌های زیادی در رسیدن آنها به دست ما وجود دارد. در همین رابطه جایگاه وجود فرشتگان در نظام آفرینش تعریف می‌شود. با تمام آنچه گفته شد؛ ممکن است علت اصلی خلقت فرشتگان چیز دیگری باشد که بر ما پوشیده است. همچنین می‌توان احتمال داد که عبادت فرشتگان، یک عبادت محض نیست بلکه برای کل عالم امکان و نیز عالم ماده، ثمراتی دارد. به بیان دیگر؛ عبادت آنها سوای بحث تکلیف داشتن یا نداشتن ایشان؛ اثراتی را بر همه مخلوقات و جهان هستی دارد و همین امر می‌تواند از علت‌های خلقت آنان باشد. [1] . ر. ک: 76؛ هدف خلقت [2] . سجده، 7: «او همان کسی است که هر چه را آفرید، نیکو آفرید». [3] . کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 1، ص 183، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق؛ صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد(ص)، محقق، مصحح، کوچه باغی، محسن بن عباسعلی،‏ ج 1، ص 6، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، چاپ دوم، 1404ق.
عنوان سوال:
چرا خداوند فرشته‌ها را آفرید؟ مگر نه اینکه خداوند به هیچ‌کس نیاز ندارد؛ پس این مسئله چه دلیلی می‌تواند داشته باشد؟
پاسخ:
اصل آفرینش فرشتگان مانند دیگر موجودات، براساس فیض خداوند بوده است؛ یعنی از آنجا که خداوند دارای علم و قدرت بی‌نهایت در خلق عالَم می‌باشد، تمام پدیده‌هایی که امکان خلقت در مورد آنها بوده، از جانب خداوند آفریده شده‌اند. خداوند متعال، برای عطا کردن از ناحیه خودش، هیچ محدودیتی ندارد، و هر چیز که لایق عطا شدن باشد، عطا می‌کند. اما در مقابل هر جا که عطا نمی‌کند، به دلیل محدودیت پذیرنده است، و تقصیری و کاستی در عطا کننده وجود ندارد.[1] فرشتگان نیز از این قاعده مستثنا نبوده و از آنجا که قابلیت حیات و وجود را داشتند؛ خداوند این نعمت را به آنها داد.
علاوه بر این باید توجه داشت؛ خداوند، این جهان و موجودات آن‌را نیکو آفرید،[2] همچنین خداوند نظام هستی را براساس قانون علت و معلول و رعایت ترتیب میان سلسله علل، خلق نموده است. امام صادق(ع) در این زمینه فرموده‌اند: «خداوند اشیاء و حوادث را تنها از طریق سبب‌هایشان جاری می‌کند».[3] براساس حکمت الهی و اراده و خواست خداوند، ربط بین نظام عالم با خداوند - در حالی‌که خداوند عاری از هرگونه ویژگی عالم ماده است- با واسطه‌ها انجام می‌شود. این واسطه در بسیاری مواقع فرشتگان هستند. سنت الهی بر این است که به وسیله واسطه‌هایی؛ نظیر فرشتگان، فیوضات پروردگار را به عالم ماده برساند و در عالم ماده هم واسطه‌های زیادی در رسیدن آنها به دست ما وجود دارد. در همین رابطه جایگاه وجود فرشتگان در نظام آفرینش تعریف می‌شود.
با تمام آنچه گفته شد؛ ممکن است علت اصلی خلقت فرشتگان چیز دیگری باشد که بر ما پوشیده است. همچنین می‌توان احتمال داد که عبادت فرشتگان، یک عبادت محض نیست بلکه برای کل عالم امکان و نیز عالم ماده، ثمراتی دارد. به بیان دیگر؛ عبادت آنها سوای بحث تکلیف داشتن یا نداشتن ایشان؛ اثراتی را بر همه مخلوقات و جهان هستی دارد و همین امر می‌تواند از علت‌های خلقت آنان باشد. [1] . ر. ک: 76؛ هدف خلقت [2] . سجده، 7: «او همان کسی است که هر چه را آفرید، نیکو آفرید». [3] . کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 1، ص 183، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق؛ صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد(ص)، محقق، مصحح، کوچه باغی، محسن بن عباسعلی، ج 1، ص 6، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، چاپ دوم، 1404ق.
- [سایر] با اینکه خداوند انسان را در «احسن تقویم» آفرید؛ چرا او را پستتر از حیوانات بلکه بدتر میداند؟
- [سایر] با اینکه خداوند انسان را در احسن تقویم آفرید؛ چرا او را پستتر از حیوانات بلکه بدتر میداند؟
- [سایر] چرا خداوند ما را آفرید؟
- [سایر] خداوند چرا انسان را آفرید؟
- [سایر] چرا خداوند جهنم را آفرید؟
- [سایر] چرا خدا انسان را آفرید؟
- [سایر] چرا خداوند انسان را آفرید؟
- [سایر] چرا خداوند خشکی و بیابان را آفرید؟
- [سایر] روایتی شنیدم مبنی بر اینکه نفرین مرد بر همسرش مستجاب نمیشود؟ 1. آیا صحیح است یا خیر؟ 2. چه دلیلی می‌تواند داشته باشد؟ آیا می‌توان گفت به دلیل حق بزرگی که مرد بر همسرش دارد... خداوند نفرین او را مستجاب نمی‌کند؛ زیرا که به دلیل این حق بزرگ این نفرین به استجابت بسیار نزدیک است و خداوند مانع این موضوع شده است؟
- [سایر] چرا خداوند برای انسان ها دشمن آشکار(شیطان) را آفرید؟
- [آیت الله مظاهری] هرگاه چیزهایی که در مسئله سابق گفته شد پیدا نشود می‌تواند به فرش و لباس و مانند اینها که غباردار باشند تیمّم کند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] فقیری که خرج سال خود و عیالاتش را ندارد، اگر خانهای دارد که ملک اوست و در آن نشسته یا وسیله سواری دارد، چنانچه به آنها نیاز داشته باشد، اگر چه برای حفظ آبرویش باشد، می‌تواند زکات بگیرد و همچنین است اثاث خانه و ظرف و لباس تابستانی و زمستانی و چیزهایی که به آنها احتیاج دارد و فقیری که اینها را ندارد، اگر به اینها نیاز داشته باشد، می‌تواند از زکات خریداری نماید.
- [آیت الله مظاهری] برگرداندن نیّت از نماز قضا به نماز ادا و از نماز مستحب به نماز واجب جایز نیست. مسئله 616 - اگر وقت نماز ادا وسعت داشته باشد، انسان می‌تواند در بین نماز نیّت را به نماز قضا برگرداند.
- [آیت الله بهجت] اگر کسی عمداً و به ناحق دیگری را بکشد، ولیّ مقتول می‌تواند قاتل را عفو کند یا بکشد، یا به مقداری که در مسئله بعد گفته می‌شود از او دیه بگیرد، امّا اگر از روی خطا بکشد، ولیّ مقتول حق ندارد او را بکشد، امّا می‌تواند دیه بگیرد.
- [آیت الله بهجت] اگر شخصی نتواند خرج سال خود را تأمین کند و سر سال پول و یا چیزهایی از مئونه در خانه زیاد بیاید، می‌تواند آنها را در مخارج مورد نیاز صرف کند و خمس ندارد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر وسایل و لوازمی را که برای کشاورزی نیاز دارد، بخرد و به سبب زراعت، آنها به کلّی از بین بروند، می‌تواند قیمت آنها را جزء مخارج حساب نماید و اگر از بین نروند، نمیتواند قیمت آنها را از مخارج حساب نماید، ولی همان گونه که گفته شد، می‌تواند کرایه آنها را جزء مخارج زراعت به حساب آورد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] نذر آن است که انسان برای خدا چیزی را در عهده خود قرار دهد و آن چیز می‌تواند انجام یا ترک کاری باشد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر بدهکار غیر از خانهای که در آن نشسته و از شؤون وی بیشتر نیست و چیزهای مورد نیاز دیگر همچون اثاثیّه منزل چیز دیگری نداشته باشد، طلبکار نمیتواند طلب خود را از او مطالبه کند، ولی اگر چیزهای مورد نیاز همچون خانه و اثاثیه را گرو گذاشته، طلبکار - به شکلی که در مسأله قبل گذشت - می‌تواند آن را بفروشد و طلب خود را بردارد.
- [آیت الله خوئی] آشامیدن شراب، حرام است و در بعضی از اخبار بزرگترین گناه شمرده شده است، و اگر کسی آن را حلال بداند کافر است. از حضرت امام جعفر صادق علیه‌السلام روایت شده است که فرمودند: شراب ریش بدیها، و منشأ گناهان است، و کسی که شراب میخورد، عقل خود را از دست میدهد و در آن موقع خدا را نمیشناسد و از هیچ گناهی باک ندارد، و احترام هیچ‌کس را نگه نمیدارد، و حق خویشان نزدیک را رعایت نمی‌کند، و از زشتیهای آشکار، رو نمیگرداند، و روح ایمان و خداشناسی از بدن او بیرون می‌رود و روح ناقص خبیثی که از رحمت خدا دور است، در او میماند و خدا و فرشتگان و پیغمبران و مؤمنین، او را لعنت میکنند، و تا چهل روز نماز او قبول نمیشود، و روز قیامت روی او سیاه است، و زبان از دهانش بیرون می‌آید، و آب دهان او به سینهاش میریزد و فریاد تشنگی او بلند است.
- [آیت الله مظاهری] قسم خوردن به مقدسات دینی غیر از اسمهای خداوند در صورت اوّل و دوّم (که در مسئله قبل گفته شد) اثر و فایدهای ندارد و در قسم سوّم اگر راست باشد مکروه و اگر دروغ باشد از گناهان بزرگ است ولی کفّاره ندارد.