در مورد سوره شمس توضیح مختصر دهید و بگویید چرا به این شناخته شده است‌؟ - پرسش و پاسخ

سوره شمس

سوره شمس از سوره‌های مکی قرآن کریم، سوره نود و یکم به ترتیب کتابت و بیست و ششم به ترتیب نزول است که بعد از سوره قدر (و به نقل برخی بعد از سوره حج) در سال دوم بعثت نازل شده است. این سوره از نظر حجم از گروه سوره‌های مفصلات به شمار می‌رود. چون در آغاز آن به شمس سوگند یاد شده، نام شمس را بر خود دارد. این سوره بر موضوع اخلاقی تزکیه و تهذیب نفس تاکید دارد و به داستان صالح(ع) و ناقه صالح و پِی شدن آن به دست قوم ثمود و سرنوشت این قوم اشاره می‌کند.

سوره

سوره در اصطلاح قطعه ای از قرآن است که از انسجام محتوایی برخوردار بوده و دارای مطلع و مقطع است. قرآن کریم ۱۱۴ سوره دارد که اول آن فاتحه و آخر آن سوره ناس است.

شمس

شمس ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • سوره شمس، نود و یکمین سوره قرآن کریم• شمس و قمر، سیاره مخصوص در مرکز منظومه شمسی

دفتر تبلیغات

دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم نهادی تبلیغی، آموزشی، پژوهشی و فرهنگی در حوزه علمیه قم است که بعد از انقلاب اسلامی ایران، ابتدا با نام «دایره تبلیغات امام» و سپس «دفتر تبلیغات امام» شروع به کار کرد و سرانجام به «دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم» تغییر نام داد. در سال ۱۳۶۱ امکانات دارالتبلیغ اسلامی متعلق به آیت‌الله شریعتمداری به این دفتر واگذار شد. پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، دانشگاه باقرالعلوم(ع)، بوستان کتاب، مرکز ملی پاسخ‌گویی به سؤال‌های دینی از مراکز وابسته به این مرکز است. دفتر تبلیغات شعبه‌ها و نمایندگی‌هایی در تهران، خراسان، اصفهان، خوزستان و ایرانشهر دارد. این مرکز ۲۱ نشریه منتشر می‌کند. رئیس و هیئت امنای این مرکز توسط رهبر جمهوری اسلامی ایران منصوب می‌شوند. آیت الله سید علی خامنه‌ای این مرکز را نماد روشنفکری حوزه معرفی کرده است.

مکارم شیرازی

ناصر مَکارِم شیرازی (زاده ۱۳۰۵ش)، از مراجع تقلید شیعیان و یکی از استادان درس خارج فقه و اصول در قم. او یکی از هفت مرجع معرفی شده از سوی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در سال ۱۳۷۳ شمسی بوده است. مکارم شیرازی از جوانی تألیفاتی داشته و تا دهه ۱۳۹۰ شمسی، نزدیک به صد اثر از وی منتشر شده است. وی از مدیران مجله مکتب اسلام به ویژه پیش از پیروزی انقلاب اسلامی بوده، و همچنین تفسیر نمونه، یکی از مهمترین تفاسیر معاصر از قرآن، حاصل کار گروهی به سرپرستی وی است.

مجمع البیان

مجمعُ البیان فی تفسیر القُرآن ، از مهم‌ترین تفاسیر قرآن کریم نوشته فضل بن حسن طبرسی (متوفای ۵۴۸ ق) عالم دینی و مفسر شیعی. این تفسیر را دانشمندان شیعه و سنی ستوده و از آن به عنوان یکی از منابع قدیم تفسیری یاد کرده‌اند. پژوهشگران، اهمیت مجمع البیان را در جامعیت، اتقان و استحکام مطالب، ترتیب دقیق، تفسیر روشن و سودمند و انصاف در نقد و بررسی آرا دانسته‌اند.

ترتیب مصحف

ترتیب مصحف ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • ترتیب مصحف امام صادق، ترتیب چینش سوره‌ها در مصحف منسوب به امام صادق علیه‌السّلام• ترتیب مصحف ابی بن کعب، ترتیب سوره‌ها در مصحف ابی بن کعب• ترتیب مصحف عبدالله بن عباس، ترتیب سوره‌ها در مصحف ابن عباس• ترتیب مصحف عبدالله بن مسعود، ترتیب سوره‌ها در مصحف ابن مسعود

خلقت انسان

خلقت انسان از خاک است که اولین موجود -حضرت آدم- با آن ساخته شده هست، و خلقت انسان‌هایی از نسل او به وسیله نطفه؛ که در ذیل به این موضوع پرداخته می‌شود.

حوزه علمیه

حوزه علمیه، عنوانی متأخر برای سازمان‌ها، نهادها و مراکز آموزش نظام‌مند علوم دینی در میان شیعه امامیه می‌باشد.

تهذیب نفس

انسان سه ساحت وجودي دارد. هويت طبيعي و حيواني، هويت عقلاني و انساني و هويت الهي و عرفاني. انسان ابتدا يک موجود طبيعي است و حيوانيت بالفعل دارد و بايد براي رسيدن به کمال خودسازي کند؛ يعني از نفسانيت به سوي احياي عقل و انسانيت و سپس تقويت بعد عرفاني و هويت الهي خويش مهاجرت نمايد. بنابراين خودسازی باعث مي‌شود که انسان از حيوانيت خارج، و با علم و تفکر عقل خود را کامل و در يک مرحله بالاتر پس از تکميل کمال انسانی و عقلاني به وادي عشق و عرفان قدم بگذارد و به کمال نهايي خود که هويت الهي است، برسد.

ناقه صالح

ناقه صالح یا معجزه حضرت صالح، شتری که برای تایید صالح پیامبر، از دل کوه بیرون آمد. قرآن از این ناقه به «ناقة الله» تعبیر می‌کند. بنابر روایات، این شتر به درخواست مشرکان و با اعجاز الهی نمایان شد.

ایت الله

آیَتُ اللّه، یا آیة الله به معنای نشانه خداوند، عنوانی عام برای نشان دادن جایگاه علمی فقیهان طراز اول و دوم شیعه از اوایل قرن چهاردهم است.

سوره بلد

سوره بلد از سوره های مکی قرآن کریم، نودمین سوره به ترتیب کتابت و سی و پنجمین سوره به ترتیب نزول و همچنین هفدهمین سوره از سوره‌های سوگنددار است. چون در آغاز با سوگند به بلد (مکه) آغاز می‎گردد به همین نام مشهور است. این سوره بعد از ذکر سوگندهای پرمعنا به این حقیقت می‎پردازد که زندگی انسان در عالم دنیا پیوسته با رنج عجین است و در بخش دیگر با شمردن پاره ای از نعمت ها به ناسپاسی انسان در مقابل این نعمت ها اشاره دارد.

سوره شمس

سوره شمس از سوره‌های مکی قرآن کریم، سوره نود و یکم به ترتیب کتابت و بیست و ششم به ترتیب نزول است که بعد از سوره قدر (و به نقل برخی بعد از سوره حج) در سال دوم بعثت نازل شده است. این سوره از نظر حجم از گروه سوره‌های مفصلات به شمار می‌رود. چون در آغاز آن به شمس سوگند یاد شده، نام شمس را بر خود دارد. این سوره بر موضوع اخلاقی تزکیه و تهذیب نفس تاکید دارد و به داستان صالح(ع) و ناقه صالح و پِی شدن آن به دست قوم ثمود و سرنوشت این قوم اشاره می‌کند.

سوره لیل

سوره لیل از سوره‌های مکی قرآن کریم، نود و دومین سوره به ترتیب کتابت و نهمین سوره به ترتیب نزول است. چون در آغاز سوره به لیل (شب) سوگند یاد شده، آن را «‌لیل‌» می‌نامند. این سوره از انفاق کنندگان باتقوا و بخیلان منکر قیامت و عاقبت آنان سخن می گوید و به ذکر اوصاف، به معرفی کسانی می پردازد که از آتش دوزخ نجات یافتند و یا در آن گرفتار شدند.

قوم ثمود

بعد از وفات حضرت هود علیه‌السلام،نسل پیروان او نیز به سرای باقی شتافت و نسل‏های جدیدی پا به جهان گذاشتند و اندک‏اندک رشد کردند. به تدریج، نیرنگ، شرک و کفر در آنان کارگر افتاد و شیطان توانست آنان را بفریبد. فرمان‏های شیطان را به خوبی اجرا کردند و سرسپرده او شدند، قبیله «ثمود» از همین نسل‏های جدید بنیان نهاده شد.

راه خدا

هر کار خیر و نیک داراى‌مصلحت براى اسلام يا مسلمانان را سبيل اللَّه گویند. اين عنوان در باب زکات و به مناسبت در باب وقف و وصیت آمده است.

استعداد

آمادگى به آماده شدن و آماده بودن برای انجام کار یا روی دادن حالتی اطلاق می شود.

البیان

البیان ممکن است عنوان برای کتاب‌های ذیل باشد: • البیان‌ شهید اول، تألیف شمس الدین ابو عبدالله محمد بن محمد بن حامد بن مکی جزینی عاملی، معروف به شهید اول (م ۷۸۶ ق)• البیان فی تفسیرالقرآن، کتابی مهم در تفسیر و علوم قرآنی، اثر فقیه شیعی معاصر، آیت الله سیدابوالقاسم خویی (متوفی ۱۳۷۱ ش)• البیان (باقلانی)، کتابی به زبان عربی درباره معجزات پیامبران (علیهم‌السلام)، تألیف ابوبکر محمدبن طیب باقلانی متکلم اشعری مذهب قرن چهارم• البیان فی اخبار صاحب الزمان، اثر گنجی شافعی درباره امام مهدی (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف)• البیان فی علوم القرآن‌، تالیف ادیب العلاف، پیرامون مباحث علوم قرآن• البیان فی اعراب القرآن، نام دیگر کتاب التبیان فی اعراب القرآن، تالیف ابوالبقاء ،عبدالله بن حسين عكبرى• البیان المفید فی شرح الحلقة الثالثه، اثر ایاد منصوری به زبان عربی، در شرح حلقه سوم از کتاب دروس فی علم الاصول از شهید صدر

شیرازی

شیرازی، صفتِ نسبت به شهر شیراز است و ممکن است به یکی از این افراد اشاره کند:

سرنوشت

قضا و قدر از عقاید قطعى اسلامى است که در کتاب و سنت وارد شده و دلایل عقلی نیز آن را تأیید مى‌کند.

خورشید

خورشید به معنای آفتاب است. از آن در بابهای طهارت، صلات و نکاح سخن رفته است.

داستان

داستان، تصویری عینی از چشم‌انداز و برداشت نویسنده از زندگی است.

مجازات

عقوبت یا مجازات عبارت است از جزای عمل بد انسان. مجازات یکی از قدیمی‌ترین نهادهای بشری است و در بیشتر ادیان، جایگاهی محکم و دیرینه دارد. از این مسأله در ابواب مختلفی در فقه اسلامی نیز بحث شده است.

معارف

«معارف»، مجموعه‌ای از مواعظ و سخنان سلطان العلماء ، بهاء الدین، محمد بن حسین خطیبی بلخی، مشهور به بهاءولد، به زبان فارسی است. به طوری که از مطالعه کتاب معلوم می‌شود، غالب مطالب آن، تقریر افکار و اندیشه‌های مؤلف است که از مطالعه و تفکر در آیات قرآنی و احادیث نبوی و یا تامل در ملک و ملکوت بدان‌ها رسیده است.

هدایت

هدایت، شناختن درست و صحیح هدف ، انتخاب راه و طریق صحیح برای رسیدن به هدف و پایداری در مسیر است.

سوگند

یَمین به معنی قَسم و سوگند است که در جمیع ابواب منازعات و در کتاب قضاء و شهادات و هم چنین در کتاب أیمان در مورد کسی که چیزی را بواسطه قسم خوردن بر خود واجب یا حرام می‌کند از آن بحث می‌شود.

ترتیب

ترتیب به معنای قرار دادن چیزهایی که بین آنها نسبت تقدیم و تأخیر وجود دارد در جای خود است. در فقه اسلامی، رعایت ترتیب در اجزای اعمالی مثل وضو، غسل، نماز و حج واجب است. درباره ترتیب در کتاب‌های فقهی در باب‌های طهارت، نماز، حج، کفّارات، ارث و دیات سخن رفته است.

تهذیب

تهذیب الاَحکام، عنوان مجموعه‌ای حدیثی است از ابوجعفر محمد بن حسن طوسی (د۴۶۰ق /۱۰۶۸م) معروف به شیخ الطائفه. این کتاب از معتبرترین مجموعه‌های روایی و جزو کتب اربعه امامیه است و شیخ طوسی آن را قبل از کتاب الاستبصار نگاشته است. تهذیب الاحکام فقط حدیث‌هایی را در برمی‌گیرد که احکام شرعی را بیان می‌کنند.

اوایل

الاوائل ممکن است عنوان برای کتاب‌های ذیل باشد: • الاوایل (شوشتری)، اثر محمدتقی شوشتری، درباره اولین‌ها در امور مختلف، با استفاده از احادیث اهل بیت (علیه‌السّلام) و اخبار و تاریخ، به زبان عربی• الأوائل‌ (ابوهلال عسکری)، نوشته ابو هلال عسکری، حسن بن عبدالله بن سهل (وفات - ۳۹۵ ه) شاعر، ادیب، لغت‌شناس در موضوع اوائل و به زبان عربی• اوائل (سرآغازها)، آگاهی درباره سرآغاز یا نخستین‌ها، عشق‌ به‌ آگاهی‌ از سرآغاز پدیده‌های جهان‌• اوائل المقالات (شیخ مفید)، تالیف شیخ مفید از مهمترین کتب کلامی شیعه

تطهیر

از آن جهت كه دین اسلام يك برنامه كامل براى زندگی بشر بوده و تمام جنبه‌هاى حيات مادی و معنوى او را در نظر دارد و از جهتى بهداشت يكى از ابعاد مهم زندگى بشر است، اسلام عزيز نسبت به مسأله طهارت و بهداشت عنايت شايانى دارد.

اسرار

سرّ، به کسره سین و تشدید راء، به معنی آنچه کتمان مى‏شود و مخفی کردن مطلبی در دل است که معادل فارسی آن "راز" می‌باشد. در قرآن کریم در بعضی موارد به معنای مخفی کردن چیزی و همچنین به معنای انجام دادن پنهانی کاری استعمال شده است. از آن به مناسبت در بابهاى طهارت، جهاد و تجارت سخن گفته‌اند.

اشاره

حرکت سر و دست و مانند آن برای نشان دادن یا فهماندن مطلبی را اشاره گویند. از آن در باب‌های صلات، صوم، حج، تجارت، اجاره، وصیّت، نکاح، طلاق، لعان و قضاء سخن رفته است.

سوره

سوره در اصطلاح قطعه ای از قرآن است که از انسجام محتوایی برخوردار بوده و دارای مطلع و مقطع است. قرآن کریم ۱۱۴ سوره دارد که اول آن فاتحه و آخر آن سوره ناس است.

مصحف

مُصْحَف، واژه ای عربی، به معنای نوشته‌هایی است که در یک مجلد جای گرفته است. مصحف به معنای کتاب و کتاب آسمانی به کار می رود. مصحف همچنین از نام های قرآن است. در ادبیات فارسی نیز مصحف‌ گاه مترادف با قرآن به کار رفته است. در فرهنگ و هنر اسلامی، مراد از مصحف یاقوت، قرآن به خط یاقوت (خوشنویس قرن ۷ق) است، و مراد از مصحف امام، قرآن و مصحفی است که به نام عثمان معروف است.[۱]

ثمود

بعد از وفات حضرت هود علیه‌السلام،نسل پیروان او نیز به سرای باقی شتافت و نسل‏های جدیدی پا به جهان گذاشتند و اندک‏اندک رشد کردند. به تدریج، نیرنگ، شرک و کفر در آنان کارگر افتاد و شیطان توانست آنان را بفریبد. فرمان‏های شیطان را به خوبی اجرا کردند و سرسپرده او شدند، قبیله «ثمود» از همین نسل‏های جدید بنیان نهاده شد.

هجرت

هجرت به مدینه، مهاجرت پیامبر اکرم(ص) و مسلمانان از مکه به یثرب (مدینه) در سال سیزدهم بعثت است. علت اصلی مهاجرت مسلمانان به یثرب، فشار و آزارهای مشرکان مکه و بیعت عقبه اهالی یثرب با پیامبر(ص) برای دفاع از مسلمانان در صورت هجرت ایشان به این شهر بود. در زمان خلافت خلیفه دوم به صورت رسمی مبدأ تاریخ مسلمانان شد.

صدقه

صدقه چیزی است که انسان آن را به قصد قُربَت (نزدیک‌شدن به خداوند) از مالش خارج می‌کند، مثل زکات؛ ولی واژه «صدقه» را برای صدقهٔ مستحب و «زکات» را برای صدقهٔ واجب به کار می‌برند.[۱] دادن مال در راه خدا را «تصدّق» و مال داده شده را «صدقه» می‌نامند.

صراط

صِراط پلی بر روی جهنم که همه انسان‌ها در قیامت از آن عبور می‌کنند. بر اساس برخی از احادیث بر روی صراط مواقفی (ایستگاه‌هایی) وجود دارد که اعتقادات و اعمال فرد در آن‌ها حساب‌رسی می‌شود. سرعت گذر انسان‌ها از روی صراط متناسب با اعمال آن‌ها در دنیاست، برخی به سرعت از آن می‌گذرند و برخی هزاران سال بر روی آن گرفتار خواهند بود و برخی از آن سقوط کرده، به جهنم می‌افتند. به اعتقاد شیعیان مهم‌ترین سوال بر روی صراط سوال از ولایت امامان است.

خلقت

آنچه در این مقاله بدان توجه خواهیم کرد، چگونگی شکل‌گیری طبیعت در ابتدای خلقت است و اینکه خداوند طبیعت را از چه خلق کرده است می باشد. حضرت علی (علیه السلام) در نهج البلاغه به تفضیل به این موضوع پرداخته، که در ادامه بدان خواهیم پرداخت.

سقوط

سقوط در اصطلاح بر طرف شدن تکلیف یا حق و در لغت فروافتادن را گویند.

حوزه

حوزه علمیه، عنوانی متأخر برای سازمان‌ها، نهادها و مراکز آموزش نظام‌مند علوم دینی در میان شیعه امامیه می‌باشد.

حرکت

حرکت در دو معنی و در دو علم، در معانی مختلف به کار رفته است.۱. حرکت (فقه): حرکت به این معنی در فقه در دو معنا استعمال شده است.‌۲. حرکت (فلسفه): حرکت به این معنی در فلسفه و به معنای خروج تدریجی شیء از قوه به فعل می ‌باشد.

ناقه

شتر حیوانی معروف است و از آن در ابواب مختلف فقهی، مانند طهارت، صلات، زکات، حج، جهاد، تجارت، اطعمه و اشربه و دیات نام برده‌اند.

صالح

یکی از پیامبرانی که در قرآن از او نام برده شده است، حضرت صالح (ع) است.

قوم

قومیت و ناسیونالیسم در قالب اختلافات قومی و مذهبی منبع بی‌ثباتی ساختار‌های سیاسی و موجب بروز بحران‌ها و خشونت‌های شدید در جوامع گردیده است.

شمس

شمس ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • سوره شمس، نود و یکمین سوره قرآن کریم• شمس و قمر، سیاره مخصوص در مرکز منظومه شمسی

نفس

"ن ف س" در اصل لغت برخروج نسیم دلالت می‌کند و تنفس نیز به همین معنا می‌باشد. واژه نفس در کتابهای لغت، بیشتر به معنی ذات و حقیقت شی آمده است، "قتل فلان نفسه" یعنی ذات و حقیقت خودش را هلاک کرد. [۱] [۲]

لیل

لیل ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • سوره لیل، نود و دومین سوره قرآن• لیل، زمان بین غروب آفتاب تا طلوع فجر صادق و مقابل روز

ماه

قمر ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • سوره قمر، پنجاه و چهارمین سوره قرآن معروف به سوره اقتربت• شمس و قمر، سیاره آسمانی در حال گردش به دور کره زمین• شق القمر، یکی از معجزات پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله)

حزب

واژه حزب ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • حزب (فقه)، به معنای گروه و دارای کاربرد در فقه اسلامی• حزب (سیاست)، به معنای گروه، گردآورده برای اهداف سیاسی

سلم

سلم ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • آیه سلم، یا «آیه صلح» آیه ۶۱ سوره انفال• بیع سلم، یا بیع سلف، به معنای معامله‌ی کالای مدّت‌دار به بهای نقد• سلم (آشتی)، به معنای صلح و آشتی و تأکید شده در قرآن کریم

جزء

جزء یکی از معیارهای تقسیم قرآن. هر جزء معادل یک سی‌ام قرآن کریم و تقریباً معادل بیست صفحه از آن به خط عثمان طه است. هر جزء به چهار حزب و هر حزب به چهار ربع حزب تقسیم می‌شود. جزء سی‌ام با داشتن ۳۷ سوره بیشترین تعداد سوره را دارا است. در برخی فرهنگ‌ها، جزء‌های قرآنی را به نام شماره آن جزء یا به نام کلمه آغازکننده جزء می‌خوانند.

بلد

واژه بلد ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • سوره بلد، نام یکی از سوره‌های قرآن کریم• بلد (آبادی)، به معنای آبادی• شهر بلد، شهری واقع در کشور عراق

جلب

جَلَب به فتح جیم و باء به معنای استقرار فرد در محل متعلق زکات است که زکات را جمع آوری می کند.

مکه

مکه، مقدس‌ترین شهر مسلمانان و زادگاه اسلام و پیامبر اکرم(ص)، واقع در شبه جزیره عربستان. بکّه، بلدالحرام، بلدالامین و ام‌القری از نام‌های دیگر آن است.

قم

قُم یکی از مهم‎ترین شهرهای مذهبی ایران و از پایگاه‌های تشیع است. اگر چه قدمت آن به قبل از اسلام برمی‌گردد ولی اصل شهر در سال ۹۳-۸۳ق تاسیس شد. ورود خاندان اشعریون به قم باعث آبادانی آن گردید و از آنجا که آنان گرایش به اهل بیت داشتند، شهر قم از همان ابتدای تاسیس با تفکر شیعی درآمیخت. مهاجرت حضرت معصومه (س) و دفن وی در قم و به دنبال آن، مهاجرت دیگر امامزادگان و سادات، این شهر را به پایگاه تشیع تبدیل کرد. تاسیس حوزه علمیه در این شهر بر شهرت شیعی آن افزود. امروزه می‌توان این شهر را بزرگترین پایگاه تشیع در جهان نامید که از آن، معارف شیعی به نقاط مختلف جهان گسترده می‌شود.

شب

شب زمان بین غروب آفتاب تا طلوع فجر صادق و مقابل روز هست؛ و از احکام آن در بابهای زیادی نظیر طهارت، صلات، صوم، اعتکاف، حج، جهاد، نکاح، صید و ذباحه و اطعمه و اشربه سخن گفته‌اند.