"تفسیر" در لغت به معنای شرح، بیان، توضیح و تبیین، اظهار معنا و به تعبیری دیگر به معنای برگرفتن نقاب از چهره و کنار زدن پرده‌ها و روشن کردن عبارات و جمله‌ها می‌باشد.( ر.ک: مفردات الفاظ قرآن، راغب اصفهانی،ص 394، دارالکتب العربی،بیروت. ) برخی از مفسران تفسیر را به "علم فهم قرآن" تعریف کرده‌اند و بعضی دیگر از مفسران گفته‌اند:"تفسیر به معنای روشن کردن و پرده برداری از چهرة کلمه یا کلامی است که براساس قانون محاوره و فرهنگ مفاهمه ایراد شده باشد و معنای آن آشکار و واضح نباشد."( ر.ک: تفسیر تسنیم، آیة الله جوادی آملی، ج 1، ص 52، مؤسسة نشر اسرأ. )
"تأویل" از مادّة "أوْل" و به معنای رجوع و بازگشت دادن چیزی است.( ر.ک: مفردات الفاظ قرآن،همان، ص 27. ) تأویل در عرف قرآن، بیان حقیقتی را می‌گویند که امری از امور و معنایی از معانی از قبیل احکام و یا معارف و یا قصص و... به آن حقیقت تکیه دارند.( ر.ک: المیزان فی تفسیر القرآن، علامه طباطبایی، ج 3، ص 46، 47 و 49. )
بنابراین، هر کار و یا سخنی را که به هدف نهایی برسانیم تأویل نامیده می‌شود، مثلاً اگر کسی اقدامی کند و هدف اصلی اقدام او روشن نباشد و در پایان آن را مشخص کند، این کار را "تأویل" می‌گویند; چنان که در سرگذشت حضرت موسی‌و آن مرد دانشمند(حضرت خضر) آمده که " ... ذَلِکَ تَأویل‌ُ ما لَم تَسطِع عَلَیه‌ِ صَبرا; (کهف/18،82) ... این بود راز کارهایی که نتوانستی در برابر آنها شکیبایی به خرج دهی!"
eporsesh.com
