قبل از پاسخ، نکتة قابل تذکر این است که بر طبق آیات قرآن در قیامت همة انسانها مورد شفاعت قرار نمی‌گیرند; بلکه بعضی از انسانها شفاعت می‌شوند; قرآن از سخن بعضی در آن روز خبر داده و می‌فرماید:
"فَمَا لَنَا مِن شََفِعِین;(شعرا،100) ]افسوس که امروز[ شفاعت‌کنندگانی برای ما وجود ندارد." و نسبت به برخی دیگر می‌فرماید:
"شفاعت شفاعت‌کنندگان به حال آنها سودی نمی‌بخشد."(مدثر،48)
نکته دیگر این که تمامی شفاعت‌کنندگان، به "اذن الهی" در آن روز از این مقام برخوردارند; امّا با توجّه به قرآن کریم و گفتار معصومین: مقام شفاعت برای چند گروه ثابت می‌باشد. رسول خدا9 در آن روز، جزء بزرگ شفیعان درگاه الهی است. قرآن می‌فرماید: " وَلَسَوْف‌َ یُعْطِیکَ رَبُّکَ فَتَرْضَی‌َ; (الضحی‌َ،5) به زودی پروردگارت آن قدر به تو عطا می‌کند که خشنود شوی"; بدون شک خشنودی پیامبر تنها در نجات خویش نیست، بلکه زمانی است که شفاعتش دربارة امتش، پذیرفته شود. از سوره‌ها و آیاتی نظیر مریم، 87 / زخرف، 86 / اسرأ،79، نیز شفاعت حضرتش استفاده می‌شود. و همة انبیای الهی نیز جزء شفاعت‌کنندگان هستند; پیامبراکرم9 می‌فرماید:"همة پیامبران، برای کسانی که از روی اخلاص به یگانگی خدا گواهی می‌داده‌اند، شفاعت می‌کنند.(مسند احمد، احمدبن حنبل، ج 3، ص 12، به نقل از: شفاعت در قلمرو عقل، قرآن و حدیث، آیت اللّه جعفر سبحانی، دارالکتب الاسلامیة.)
دیگر از شفاعت‌کنندگان اهل‌بیت عصمت و طهارت: هستند. در ذیل آیة "مَن ذَا الَّذِی یَشْفَع‌ُ عِندَه‌ُ إِلآ بِإِذْنِه;(بقره،255) کیست آن کس که جز به اذنش در پیشگاهش شفاعت کنند؟" مرحوم علامه طباطبایی می‌فرماید: "مراد از شفاعت‌کنندگان، امامان معصوم هستند."(المیزان، علامه طباطبایی;، ج 19، ص 291، اسماعیلیان.) "فرشتگان" نیز یکی دیگر از شفاعت‌کنندگانند.(نجم،26)
"شهدای راه خدا" ، "دانشمندان و علمای دین"، "متعلمان و حافظان قرآن"، "برخی از افراد با ایمان و شیعیان"، "خویشاوندان" و "همسایگان" نیز جزو کسانی هستند که خداوند در روز قیامت اذن به شفاعت به آنان داده است.
با توجّه به این که عبادت و اطاعت خدا و به طور کلی تمامی اعمال انسان، به غیر از صورت ظاهری خود، "ملکوت" و باطنی نورانی نیز دارد، در بسیاری از احادیث از آنان با کلمة "شفیع" یاد شده است که از آن جمله است: "توبه"، "استغفار"، "روزه"، "نمازها" و همچنین است خود "قرآن مجید" که در روز قیامت برای اصحاب خود شفاعت می‌کنند.
مافوق تمامی شفاعت‌کنندگان ذات خداوند متعال است که می‌فرماید: "قُل‌ْ لِّلَّه‌ِ الشَّفََعَة‌ُ جَمِیعًا لَّه‌ُ مُلْکُ السَّمََوَ َت‌ِ وَ الاْ ?َرْض;(زمر،44) بگو: تمام شفاعت از آن‌ِ خداست ]زیرا[ حاکمیت آسمان‌ها و زمین از آن اوست." و در واقع شفاعت‌کنندگان نیز از جانب او شفاعت می‌کنند، که بر اساس روایاتی، بعد از شفاعت شفیعان خداوند شفاعت خاص خود را اعمال می‌کند.(ر.ک: شفاعت در قلمرو عقل، قرآن و حدیث، همان،ص 381396 / میزان الحکمة، محمدی ری‌شهری، ج 5، ص 121، دفتر تبلیغات اسلامی حوزة علمیه قم / پیام قرآن، آیت‌اللّه مکارم شیرازی و دیگران، ج 6، ص 505544، دارالکتب الاسلامیة.)
جانبازان عزیز نیز، چنانچه با ایمان از دنیا بروند اگر خدا بخواهد مانند دیگر شفیعان حق شفاعت خواهند داشت.
www.eporsesh.com
