تعریف نماز در سایر ادیان (غیر اسلام) چیست؟

برای روشن شدن زوایای بحث مقدمه‌ای را بیان می‌کنیم؛ نماز قدیمی‌ترین نیایش خداست و مظهر خداپرستی و گرایش به حق می‌باشد. بر همین اساس ابراهیم علیه‌السّلام که در میان همة ملل مذهبی به عنوان قهرمان یکتاپرستی لقب گرفته، پس از آن‌که همسرش هاجر را با اسماعیل کنار کعبه در بیابان خشک و سوزان دور از حکومت‌های بت‌پرست قرار می‌دهد به خدا عرض می‌کند (پروردگارا! آنان را در این نقطة بی‌آب و علف آوردم تا نماز بگذارند.[1] برای روشن شدن مطلب نخست نماز و معنای آن در فارسی آنگاه نماز ادیان از نظر قرآن و بعد نماز از نظر ادیان دیگر بررسی می‌شود.
نماز چیست؟ لغت‌نامه دهخدا نماز را چنین معنی می‌کند، نماز یعنی خدمت، بندگی، طاعت، پرستش، در نماز آمدن: یعنی سجده کردن، تعظیم کردن،‌ نماز آوردن: یعنی اظهار بندگی و اطاعت نمودن.
چو نزدیک رستم فراز آمدند به پیشش همه در نماز آمدند[2]
فردوسی
تشریع نماز در ادیان حقه از نظر قرآن: در سورة مریم ‌آیة سی و یکم از قول مسیح آمده است: (وَ أَوْصانِی بِالصَّلاةِ وَ الزَّکاةِ ما دُمْتُ حَیًّا) و همچنین در همین سوره در ضمن مدح اسماعیل صادق الوعد می‌گوید: اهل خود را به نماز فرمان داد) و در سوره آل‌عمران هنگامی که از قصه زکریا سخن به میان می‌آید و بیان می‌شود که چگونه زکریا از خداوند، ذریه طیبه خواست، بشارت تولد یحیی در حالی به زکریا از جانب فرشتگان ندا می‌شود که او ایستاده در محراب به گزاردن نماز مشغول است. علاوه بر تشریع نماز در ادیان حقه، حتی بت‌پرستان در برابر بتان اَورادِی می‌خوانده‌اند و کارهایی به عنوان عبادت انجام می‌داده‌اند.[3]
خلاصه: مسیحیان، یهودیان، زرتشتیان، قبل از اسلام هر کدام نمازی داشته.[4] امّا این‌که چگونه و به چه صورت بوده است و چه تعریفی از نماز داشته‌اند بطور کلّی می‌توان گفت: نماز یکنوع عبادتی است که ارتباط بنده را با معبود برقرار می‌سازد و وسیله راه یافتن به جهان ماوراء طبیعت است و فارغ ساختن خود از مخلوق و فانی شدن در خالق است، کسی که در شبانه‌روز پنج بار در برابر خداوند قرار می‌گیرد وبا او به راز و نیاز می‌پردازد، در حقیقت اظهار بندگی و اطاعت می‌نماید.
با توجه به معنای لغوی نماز و تعبیرات که در تفسیر معنا و مفهوم نماز بکار رفته است بدست می‌آید که در همة ادیان الهی مراد از نماز همان معنا و مفهوم لغوی آن باشد. از این جهت همین تعریف و حقیقت نماز در اسلام و سایر ادیان دیگر ممکن است ماهوی وجود نداشته باشد. و تفاوت به نحوه و کیفیت این عبادت بازمی‌گردد که هر دینی طبق دستورات کیفیتی خودش از پیروان خود خواسته است. چنانکه پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله به امت خویش فرمود: (صلّوا کما رأیتُمُونی اَصلِّی) نماز بخوانید همان‌گونه که من را می‌بینید نماز می‌خوانم.)[5]
حقیقت نماز در ادیان دیگر: حالا می‌پردازیم به بررسی نماز در ادیان دیگر:
نماز تنها برای گواهی دادن به این است که خدا از همه چیز والاتر است این‌گونه نماز را برخی نماز پرستش می‌نامند عبادت‌های دیگری نیز برای شکرگزاری بنده از خدایش وجود دارد که به او زندگانی بخشید. تا آزادی خویش را به کار بندد و با پیروی از ایمان خویش به خدایش به رستگاری می‌رسد این‌گونه نماز را مسیحیان نماز رحمت نامند.
متداول‌ترین نماز و دعاها برای طلب چیزی از خداوند است. عیسوی نماز که می‌خواند معتقد است که نماز گفت گویی است که در آن دیدار با عیسی مسیح روی می‌دهد، نماز گوهر دین و آدم را به خدا می‌پیوندد.[6]
نماز در یهودی‌گری: یک یهودی پرهیزگار هر روز سه بار نماز می‌گذارد: بامداد، بعد از ظهر، شامگاه نماز فرصتی است برای یهودی که به خدای خویش نزدیک شود. امّا یهودیان باور دارند که هر کنش دیگری هم که از آدم سر زند یک نماز به شمار می‌رود در دین یهود: نماز عبادت از ستایش و سپاس خداوند است.[7]
نماز در مذهب هندوئی (آئین روزانه پوژا): کاربست این آئین به فراخور کاستی که هندو به آن وابسته است و خدائی که او را برتر می‌دانند برای او پنج بار در روز نماز می‌گذارند. به عقیده این‌ها نماز عبارت از نیایش و کرنش در برابر خدا یا خدایان است.[8]
جمع‌بندی: نماز در ادیان غیر اسلامی (ادیان دیگر) عبارت است از: نیایش، کرنش، گفت‌گوئی با خدا، شکرگذاری از خدا، ستایش و سپاس خداوند است؛ که خود نوعی پرستش و عبادت است.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . محمد محمدی اشتهاردی، نماز از دیدگاه قرآن و عترت، نشر نبوی، چاپ سوّم، 1374، ص .
[2] . علی‌اکبر دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، دانشگاه تهران، 1348 ه‌ ش.
[3] . عزیزالله محمدی، نماز معراج خاکیان، سازمان تبلیغات اسلامی، قم، 1377، نوبت اوّل، ص 16.
[4] . همان.
[5] . محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج 85، ص 279، باب 24، حدیث 154، به نقل از کامپیوتر.
[6] . مشیل مالرب، انسان و ادیان، مترجم مهران توکّلی، تهران، 1379، چاپ مهدی، نوبت اوّل صص 278284، و ص 158159.
[7] . مشیل مالرب، انسان و ادیان، مترجم مهران توکّلی، تهران، 1379، چاپ مهدی، نوبت اوّل صص 278284، و ص 158159.
[8] . مشیل مالرب، انسان و ادیان، مترجم مهران توکّلی، تهران، 1379، چاپ مهدی، نوبت اوّل صص 278284، و ص 158159.