پاسخ مثبت دادن به این سؤال ساده نخواهد بود، اما آنچه که می‌شود گفت این است که شورای امنیت سازمان ملل متحد در قطعنامه‌ی 598 از تداوم جنگ و خسارات مادی و غیر مادی وارد به طرفین در این جنگ ابراز نگرانی عمیق کرده و در بند 6 و 7 آن لزوم شناسایی متجاوز و بازسازی پس از جنگ را تأیید کرده است. به این صورت که شورا در بند 6 قعطنامه از دبیر کل در خواست می‌نماید با مشورت ایران و عراق مسئله‌ی واگذاری تحقیق درباره مسئولیت درگیری به یک هیئت بی‌طرف را بررسی کند و هر چه زودتر آن را به شورای امنیت سازمان ملل گزارش بدهد تا ضمن آن متجاوز معین گردد. این امر خود به خود به معنی این است که هر وقت متجاوز تعیین شد، تجاوزگر ملزم به پرداخت غرامت به طرف مقابل می‌باشد. شورای امنیت در بند 7 قطعنامه مذکور ابعاد عظیم خسارات وارده در حین جنگ و نیاز به تلاش‌های بین‌ المللی مناسب برای بازسازی پس از پایان درگیری را تصدیق می‌کند و در این زمینه نیز از دبیر کل درخواست می‌نماید که یک گروه کارشناسی برای مطالعه موضوع بازسازی به شورای امنیت معرفی نماید. خلاصه اینکه از مفاد بندهای 6 و 7 قطعنامه چنین بر می‌آید که سازمان ملل قصد داشته است که علی الظاهر متجاوز را شناسایی و مسئولیت تجاوز را معین نماید که این امر طبق اصول حقوق بین‌الملل پرداخت غرامت به وسیله تجاوزگر را به دنبال دارد. دیگر آنکه شورای امنیت در این قطعنامه لزوم بازسازی را نیز تصدیق کرده است. حال آیا شورای امنیت در این قطعنامه منظورش این بوده است که به ایران خسارات مادی پرداخت شود؟ یا خیر؟ به نظر می‌رسد که جواب مثبت ندارد زیرا در هر دو بند مذکور سازمان خسارات وارده به هر دو کشور را گوشزد کرده و لزوم بازسازی هر دو کشور را یادآوری می‌کند و متجاوز را نیز معلوم نکرده که بتوان گفت بر مبنای آن ایران باید از عراق غرامت جنگی دریافت می‌کرد. با وجود این، در گزارشی که دبیر کل سازمان ملل بعد از آتش بس منتشر کرد، عراق به عنوان متجاوز معرفی شده که خود به خود طبق اصول حقوق بین‌المللی، ملزم به پرداخت غرامت به ایران می‌باشد و براساس بند 7 قطعنامه 598 نیز شورای امنیت تأکید می‌کند که تلاش‌های بین‌ المللی برای بازسازی طرفین جنگ سازمان دهد ولی تا به حال هیچ اقدامی در این باره صورت نگرفته است. منبع: جنگ ایران و عراق، پرسشها و پاسخها، فرهاد درویشی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ
پاسخ مثبت دادن به این سؤال ساده نخواهد بود، اما آنچه که میشود گفت این است که شورای امنیت سازمان ملل متحد در قطعنامهی 598 از تداوم جنگ و خسارات مادی و غیر مادی وارد به طرفین در این جنگ ابراز نگرانی عمیق کرده و در بند 6 و 7 آن لزوم شناسایی متجاوز و بازسازی پس از جنگ را تأیید کرده است. به این صورت که شورا در بند 6 قعطنامه از دبیر کل در خواست مینماید با مشورت ایران و عراق مسئلهی واگذاری تحقیق درباره مسئولیت درگیری به یک هیئت بیطرف را بررسی کند و هر چه زودتر آن را به شورای امنیت سازمان ملل گزارش بدهد تا ضمن آن متجاوز معین گردد. این امر خود به خود به معنی این است که هر وقت متجاوز تعیین شد، تجاوزگر ملزم به پرداخت غرامت به طرف مقابل میباشد.
شورای امنیت در بند 7 قطعنامه مذکور ابعاد عظیم خسارات وارده در حین جنگ و نیاز به تلاشهای بین المللی مناسب برای بازسازی پس از پایان درگیری را تصدیق میکند و در این زمینه نیز از دبیر کل درخواست مینماید که یک گروه کارشناسی برای مطالعه موضوع بازسازی به شورای امنیت معرفی نماید.
خلاصه اینکه از مفاد بندهای 6 و 7 قطعنامه چنین بر میآید که سازمان ملل قصد داشته است که علی الظاهر متجاوز را شناسایی و مسئولیت تجاوز را معین نماید که این امر طبق اصول حقوق بینالملل پرداخت غرامت به وسیله تجاوزگر را به دنبال دارد. دیگر آنکه شورای امنیت در این قطعنامه لزوم بازسازی را نیز تصدیق کرده است. حال آیا شورای امنیت در این قطعنامه منظورش این بوده است که به ایران خسارات مادی پرداخت شود؟ یا خیر؟ به نظر میرسد که جواب مثبت ندارد زیرا در هر دو بند مذکور سازمان خسارات وارده به هر دو کشور را گوشزد کرده و لزوم بازسازی هر دو کشور را یادآوری میکند و متجاوز را نیز معلوم نکرده که بتوان گفت بر مبنای آن ایران باید از عراق غرامت جنگی دریافت میکرد.
با وجود این، در گزارشی که دبیر کل سازمان ملل بعد از آتش بس منتشر کرد، عراق به عنوان متجاوز معرفی شده که خود به خود طبق اصول حقوق بینالمللی، ملزم به پرداخت غرامت به ایران میباشد و براساس بند 7 قطعنامه 598 نیز شورای امنیت تأکید میکند که تلاشهای بین المللی برای بازسازی طرفین جنگ سازمان دهد ولی تا به حال هیچ اقدامی در این باره صورت نگرفته است.
منبع: جنگ ایران و عراق، پرسشها و پاسخها، فرهاد درویشی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ
- [سایر] چرا ایران برخلاف عکس العملهای اولیه، پس از جنگ هشت ساله و با وجود خسارات مالی و جانی فراوان، سرانجام قطعنامة 598 را در سال 1367 پذیرفت؟
- [سایر] واکنش ایران و عراق در قبال تصویب قطعنامه 598 شورای امنیت چه بود؟
- [سایر] مفاد قطعنامه 598 شورای امنیت در مورد جنگ ایران و عراق چه بود؟
- [سایر] اهداف قطعنامه 598 و واقعیات مربوط به آن چه بود؟
- [سایر] برخی از کارشناسان نظامی و سیاسی معتقد بودند ادامه جنگ به شکست نظامی ایران منجر خواهد شد، آیا چنین تحلیلی مبنای قبول قطعنامه 598 بود؟
- [سایر] برآورد خسارات مادی ایران در جنگ تحمیلی هشت ساله چه میزان است؟
- [سایر] چه عواملی در تصویب قطعنامه 598 شورای امنیت سازمان ملل متحد مؤثر بوده است ؟
- [سایر] چرا جنگ این گونه و با پذیرش قطعنامه 598 شورای امنیت سازمان ملل تمام شد؟
- [سایر] علت پذیرش قطعنامه 598 توسط حضرت امام (ره) و واقعیات و مصالح مربوط به آن چه بود؟
- [سایر] چرا تاکنون خسارات وارده به ایران از طرف عراق و یا سازمان های بین المللی جبران نشده است؟
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر عامل بر مالک شرط کند که خسارت وارد بر سرمایه از سود جبران نشود شرط صحیح است و از سهم عامل کسر نمی شود
- [امام خمینی] لازم نیست در قرار بیمه میزان خسارت تعیین شود پس اگر قرار بگذارند که هر مقدار خسارت وارد شد، جبران کنند صحیح است.
- [آیت الله اردبیلی] لازم نیست در قرارداد بیمه میزان خسارت تعیین شود؛ پس اگر قرار بگذارند که هر مقدار خسارت وارد شد جبران کنند، صحیح است، ولی در عقد بیمه باید تعهدات طرفین عرفا معلوم و معین باشد.
- [آیت الله مظاهری] توبه از اعانت بر گناه پشیمانی از گذشته و تصمیم بر ترک و اصلاح خود است، و اگر ضرری از اعانت او بر کسی یا بر اسلام وارد شده، اگر میتواند باید جبران نماید.
- [آیت الله سیستانی] اگر عدّهای با سرمایهای که از اموال مشترک خویش فراهم آوردهاند، شرکتی تأسیس کنند و هر یک از آنان ضمن قراردادِ شرکت، بر دیگران شرط کند که در صورت وقوع حادثهای نسبت به شخص خود و یا اموالش که نوع آن را طی شرط معین میکند شرکت موظف به جبران خسارات وارده به او از سرمایه شرکت یا سود آن باشد، مادام که قرارداد باقی است، واجب است به این شرط عمل شود.
- [آیت الله اردبیلی] صورت عقد بیمه چند نحو است: یکی آن که بیمهگزار بگوید: (به عهده من است فلان مبلغ را در فلان تعداد قسط هر کدام به مبلغ فلان بدهم، در مقابل اگر خسارتی به مغازه من، مثلاً از ناحیه حریق یا دزدی وارد شود، جبران نمایی) و طرف هم قبول کند، یا بگوید: (بر عهده من است خسارتی را که به مغازه شما از ناحیه حریق یا دزدی وارد میشود در مقابل آن که فلان مقدار بدهی جبران نمایم) و باید تمام قیودی که در مسأله سابق ذکر شد معلوم و قرارداد شوند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر سود را قسمت کنند و بعد از قسمت خسارتی بر سرمایه وارد شود وسودی بعد از ان حاصل شود وکمتر از خسارت نباشد ان خسارت به ان سود جبران می شود وچنانچه کمتر از خسارت باشد عامل باید ان خسارت رابه سودی که به قسمت گرفته جبران نماید پس اگر خسارت کمتر از سود باشد زاید بر خسارت برای اومی ماند واگر بیشترباشد مقدار زاید برسود برعهده عامل نیست
- [آیت الله سبحانی] اگر تخم مال زارع باشد و بعد از زراعت بفهمند که مزارعه باطل بوده، چنانچه مالک و زارع راضی شوند که با اجرت یا بی اجرت زراعت در زمین بماند اشکال ندارد و در غیر این صورت، مالک باید صبر کند تا زراعت چیده شود، و زارع باید اجرت زمین را بپردازد و اگر خسارتی هم به زمین وارد شده جبران کند.
- [آیت الله وحید خراسانی] در مضاربه خسارت و ضرر بر مالک است و اگر شرط شود که خسارت بر عامل یا هر دو باشد شرط باطل است ولی اگر شرط شود که عامل خسارتی را که در معامله بر مالک وارد می شود جبران کند و از مال خود به مالک ببخشد شرط صحیح است
- [آیت الله سبحانی] اگر زارع زراعت نکند، چنانچه زمین در تصرف او بوده و مالک در آن تصرفی نداشته است، باید اجاره آن مدت را به مقدار معمول به مالک بدهد و نقصی که بر زمین به خاطر ترک زراعت وارد شده جبران نماید.