تلازم میان دین و مسئولیت را و اینکه دین برای [پرورش روحیه مسئولیت در] انسان است[، نمی توان انکار کرد.] فلسفه بعثت پیامبران [نیز] این است که بشر را متوجه مسئولیت هایش بکند. دین نیامده است که به بشر تأمین بدهد و از او رفع مسئولیت [کند]، بلکه برعکس، آمده است تا مقام مسئولیت او را به خودش ارائه دهد. دینِ منهای مسئولیت، دینِ منهای دین است. هر چیزی آفتی دارد و آفت بزرگ دین این است که به نام آن، تعلیماتی رسوخ کند که نتیجه اش رفع مسئولیت است؛ مثل آنچه مسیحیان درباره فادی بودن مسیح گفتند که فدا شد، برای اینکه جرم امت را به گردن بگیرد و از آنها نفی مسئولیت کند. یا آنچه عوام می گویند نماز همه را مولی خواند. مسئولیت، فرع بر چند چیز است: آگاهی، آزادی، توانایی [شرایط عامه تکلیف]. ناآگاه [به شرط آنکه ناآگاهی اش تقصیر نباشد] و همچنین [برده] و مجبور[، مسئول نیست]. همچنین ناتوان نیز مسئول نیست. [البته] ما دو نوع ناتوانی داریم: ناتوانی به قصور و ناتوانی به تقصیر. ناتوانی به تقصیر، سلب مسئولیت نمی کند. برخی قدرت ها در اصطلاح اصولیون، قدرت های تقویت شده است؛ مثل کسی که در بیابان آب دارد[، ولی] می ریزد تا تکلیفش ساقط شود. می گویند برخی قدرت ها شرط وجوب و شرط تکلیف است، ولی برخی قدرت ها شرط وجود است و لازم است ایجاد شود. منبع: یادداشت های استاد مطهری، ج 3، ص 132.
دین چگونه و با چه شرایطی مسئولیت را در انسان پدید می آورد؟
تلازم میان دین و مسئولیت را و اینکه دین برای [پرورش روحیه مسئولیت در] انسان است[، نمی توان انکار کرد.] فلسفه بعثت پیامبران [نیز] این است که بشر را متوجه مسئولیت هایش بکند. دین نیامده است که به بشر تأمین بدهد و از او رفع مسئولیت [کند]، بلکه برعکس، آمده است تا مقام مسئولیت او را به خودش ارائه دهد. دینِ منهای مسئولیت، دینِ منهای دین است. هر چیزی آفتی دارد و آفت بزرگ دین این است که به نام آن، تعلیماتی رسوخ کند که نتیجه اش رفع مسئولیت است؛ مثل آنچه مسیحیان درباره فادی بودن مسیح گفتند که فدا شد، برای اینکه جرم امت را به گردن بگیرد و از آنها نفی مسئولیت کند. یا آنچه عوام می گویند نماز همه را مولی خواند.
مسئولیت، فرع بر چند چیز است: آگاهی، آزادی، توانایی [شرایط عامه تکلیف]. ناآگاه [به شرط آنکه ناآگاهی اش تقصیر نباشد] و همچنین [برده] و مجبور[، مسئول نیست]. همچنین ناتوان نیز مسئول نیست. [البته] ما دو نوع ناتوانی داریم: ناتوانی به قصور و ناتوانی به تقصیر. ناتوانی به تقصیر، سلب مسئولیت نمی کند. برخی قدرت ها در اصطلاح اصولیون، قدرت های تقویت شده است؛ مثل کسی که در بیابان آب دارد[، ولی] می ریزد تا تکلیفش ساقط شود.
می گویند برخی قدرت ها شرط وجوب و شرط تکلیف است، ولی برخی قدرت ها شرط وجود است و لازم است ایجاد شود.
منبع: یادداشت های استاد مطهری، ج 3، ص 132.
- [سایر] آیا دین، مردمسالاری را میپذیرد؟ با چه شرایطی؟
- [سایر] آیا انسان حتماً بایدازدواج کند و اگر ازدواج نکند چه مشکلاتی ممکن است پدید آید؟
- [سایر] آیا انسان حتما باید ازدواج کند و اگر ازدواج نکند، چه مشکلاتی ممکن است پدید آید؟
- [سایر] بفرمایید دین برای انسان است یا انسان برای دین؟
- [سایر] دین برای انسان است یا انسان برای دین؟
- [سایر] آیا دین برای انسان است یا انسان برای دین؟
- [سایر] نخستین مدرسه تفسیر در کجا پدید آمد؟
- [سایر] وسواس فکری چگونه پدید می آید؟
- [سایر] آیا دین، حق انسان است یا تکلیف انسان؟
- [سایر] انسان از معنویت به دین میرسد یا از دین به معنویت؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] روییدن موی درشت در صورت و پشت لب و در سینه و زیر بغل و درشت شدن صدا و مانند اینها نشانه بالغ شدن نیست، مگر انسان به واسطه اینها اطمینان یابد که یکی از سه چیزی که در مسأله قبل گفته شد، پدید آمده است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] سرمایهای که مورد نیاز انسان است و با کمتر از آن زندگی او در حدّ آبرو و شؤونش اداره نمیشود خمس ندارد، یعنی میتواند از درآمد خود برداشته و جزء سرمایه کند، همچنین است اموالی که برای تأمین مخارج آتیه زندگی خود، پسانداز میکند ولی اگر با پرداختن خمس این اموال، مشکلی در اداره زندگی او پدید نمیآید باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر انسان در زمینی که ملک کسی نیست گنجی پیدا کند، با رعایت شرایطی که در مسأله قبل گفته شد، گنج مال خود او میباشد و متعلّق خمس است.
- [آیت الله بهجت] عهد آن است که انسان با خداوند پیمان میبندد که کاری را انجام دهد یا ترک نماید و تمام شرایطی که برای صحیح بودن نذر بیان شد، در عهد نیز معتبر است.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که مسئولیّت انجام کار مشروعی را در سازمان یا مؤسّسهای قبول کرده است، در حقیقت امانتی را قبول نموده ولازم است مسئولیّت خود را به طور صحیح و کامل انجام دهد، در غیر این صورت علاوه بر این که گناه کرده، نسبت به حقوق و دستمزدی که دریافت نموده مدیون و ضامن میباشد.
- [آیت الله جوادی آملی] .نافله نماز ظهر , پیش از نماز ظهر انجام میشود و وقت فضیلت آن, از اول ظهر تا موقعی است که سایه پدید آمده از ظهر (نه اصل سایه ) به مقدار دو هفتمِ اندازه شاخص شود ; مثلاً اگر شاخصی هفت قدم (پا ) بود، سایهای که از اول ظهر پدید آمده به دو قدم (پا) برسد، وقت فضیلت آن زائل میشود; اما اصل وقت نافله, تا آخرین فرصت وقت نماز ظهر ادامه دارد.
- [آیت الله سیستانی] اگر انسان زکات را به پسرش بدهد که خرج زن و نوکر و کلفت خود نماید ، یا دین خود را ادا کند با داشتن سایر شرایط ، اشکال ندارد .
- [آیت الله شبیری زنجانی] نگاه کردن مرد به بدن زن نامحرم که نه سالش تمام شده و به موی آنان چه با قصد لذّت و چه بدون آن حرام است و نگاه کردن به صورت و دستها تا مچ اگر به قصد لذّت باشد یا بترسد به حرام بیفتد حرام است و احتیاط مستحبّ آن است که بدون این دو هم به آنها نگاه نکند. نگاه کردن زن بدون قصد لذّت به مواضعی از بدن مرد که معمولاً پوشیده است بنا بر احتیاط واجب حرام است و نگاه کردن به قصد لذّت به تمام مواضع مرد حرام است. لازم به توضیح است که مراد از لذّت در مسائل این فصل، لذّت شهوانی و جنسی است، که مرتبه شدید آن معمولاً در مقدّمات نزدیکی برای انسان پدید میآید، نه لذّتیست که مثل پدر و مادر از نگاه کردن به فرزند میبرند و یا لذّتی که از نگاه کردن به بناهای زیبا یا سبزهزار و گلستان و مانند آن برای انسان پدید میآید.
- [آیت الله جوادی آملی] .وقت نافله صبح که پیش از آن انجام میشود، از اول صبح صادق است تا پدید آمدن سرخی در طرف مشرق و می توان آن را به همراه نافله شب, بدون فاصله بهجا آورد.
- [آیت الله جوادی آملی] .نماز در مکانی که بر اثر ازدحام جمعیّت یا وزش باد تند و مانند آن، اطمینانی به حفظ آرامش بدن نیست، اگر به امید آرام بودن بدن شروع شود و تا پایان مانعی پدید نیاید, صحیح است.