آیین ایرانیان قبل از اسلام زردشت بود. آنچه در مورد اقلیّت ها در آیین زردشت[1] به دست می آید این است که به جز مزداپرستان[2] (پیروان زردشت) دیگران دارای حقوق انسانی نبوده اند، و جنگ و تضّاد بین خوبی ها و بدی ها (نور و ظلمت) ایدئولوژی آنها را تشکیل می داده و تضّاد بین پیروان خوبی (مزداپرستان) و پیروان بدی (همه ی انسان های دیگر) را نیز جدّی گرفته و جنگ بین آن دو اجتناب ناپذیر بود; به طوری که در کتاب یسنا آمده است:
آنچه را من برای خود آرزو می کنم باید کاملاً قانونی باشد و تجاوز از این حدود را مجازات بسیار شدیدی قایل خواهم بود.
(ژان وارن) اوستا[3]شناس فرانسوی می نویسد:
تنها مسئله ی مسلّم، رسمیّت یافتن آیین زردشت در دوران ساسانیان است. این رسمیت هم به طوری که می دانیم به قدری گسترش داشت که دولت وقت، بسیاری از مسیحیان و مادودیان را در کشور خود به نام کفّار و خارج از دین به قتل می رسانید.
در نظر آنها چنین وانمود می شد که کلیساهای مسیحی یا سایر ملل، استقلال آنان را تهدید می کند. (کاری) که یکی از وزرای متعصّب در دوره ی ساسانی بود، در زمان اردشیر و شاپور با تعصّب تمام رفتار می کرد. او دستور دست گیری مانی را صادر کرد و او را به قتل رساند. جانشین او (آتوریات) در زمان شاپور دوم چنان تعصّبی نشان می داد که سرهای قربانیان مسیحی را در قدم آهورامزدا به زمین می ریخت.
زردشت گفته بود: شریران باید قتل عام شوند; و سازمان اجرای عدالت ساسانیان با سختی تمام دستورات او را به موقع به اجرا می گذاشتند. در عهد فیروز، پادشاه ساسانی، در اثر تحریک مؤبدان به خاطر یک افترای واهی، مبنی بر این که یهودیان اصفهان دو مؤبد را کشته اند، فرمان قتل عام یهودیان این شهر صادر گردید و بیش از نیمی از یهودیان را به قتل رسانیدند و اطفال را نیز ربودند و این رویه در سراسر ایران تا بابل سرایت کرد و بعضی نیز، علّت مهاجرت یهودیان به عربستان و هندوستان را همین امر دانسته اند.[4]
از مطالب فوق بی اساس بودن ادّعای بعضی از نویسندگان که مدّعی شده اند در ایران قبل از اسلام آزادی مذهبی وجود داشته و حقوق اقلیّت ها رعایت می شده است، نیز روشن می گردد.[5]
پی نوشتها:
[1]. دین زرتشتی را مزدیسنی Mazde - Yasni هم می گویند. این کلمه مرکّب از دو کلمه ی مزده و یسنی است. مزده یا مزدا به معنای خدای بزرگ و دانا و یسنی به معنای پرستش است. به این ترتیب، معنای واژه ی اوستایی مزدیسنی، خداپرستی یا پرستش خدای بزرگ و داناست. موبد اردشیر آذرگشسب، مراسم مذهبی و آداب زرتشتیان، ص2.
[2]. اهورامزدا Ahura _ Mazda از دو واژه ی اهورا به معنای هستی بخش و مزدا به معنای بزرگ و داناست و معنی ترکیبی آن هستی بخش بزرگ و دانا یا خداوند جان و خرد است. نویسنده بر آن عقیده است که چکامه سرای نامدار ایران، فردوسی طوسی در بیت زیر معنای دقیق و درست اهورامزدا را گنجانیده است.
به نام خداوند جان و خرد کز آن برتر اندیشه برنگذرد
(موبد اردشیر آذرگشسب، همان).
[3]. اوستا به معنای اساس، بنیان و متن اصلی است. اوستای کنونی به چهار بخش تقسیم شده است که عبارت اند از: یسنا، یشت ها، ویسپرد، و خرده اوستا. ر.ک: مهربان خداوندی، شناسایی زرتشت، ص 21.
[4]. حبیب لوی، تاریخ یهود در ایران، ج 2، ص 270.
[5]. سیدباقر عطیفه، پناهندگی سیاسی، ص 21.
منبع: اسلام و اقلیّت های مذهبی، محمد باقر طاهری، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم (1384).
