راه کشف و شهود را قرآن کریم این‌گونه مشخص کرد: ”کلاّ لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الیَقینِ لَتَرَوُنَّ الجَحیم“.(1) شما اگر معارف دین را با برهان و یقین بدانید و به آن عمل کنید، هم اکنون که در دنیا هستید جهنم را می‌بینید؛ بعد از مرگ کافران هم جهنم را می‌بینند و می‌گویند: ”ربّنا اَبْصَرْنا وَسَمِعْنا“(2).
افرادی مثل حارثة بن مالک که مرحوم کلینی در اصول کافی قصه آن را نقل می‌کند در محضر رسول اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می‌گفتند: گویا با ما عرش و بهشت و دوزخ و اهلشان را می‌بینیم. اگر ما واقعاً به آنچه که از حلال و حرام می‌دانیم عمل کنیم و چشم و گوش و دست و پا و غیره را تطهیر کنیم و علم همراه با عمل صالح داشته باشیم به اینجا می‌رسیم. خلاصه راه کشف و شهود، بندگی خداست.
پی‌بردن به اسرار مردم کار خوبی نیست، و آنهایی هم که به این مرحله رسیده‌اند مرتب از ذات اقدس اله مسئلت دارند که اسرار مردم را بر آنها بپوشاند.
( آیةالله جوادی آملی )
(1) سوره تکاثر، آیات 5 6.
(2) سوره سجده، آیه 12.
