شخصیت حقوقی
شخصیت حقوقى به شخصیتی اعتباری و غیر حقیقی گفته می شود
آیا برای مال موقوفه شخصیت حقوقی قائل شدن صحیح است؟
بسمه تعالی: در وقف، عین و مالیّت هر دو وقف است و نمی توان عینی را تبدیل به عین دیگر کرد مگر در مواردی که استثنا شده است ولی در شخصیت حقوقی مانند هلال احمر و نظائر آن مالیت متعلقات آن وقف است نه اعیان آن وقف، و لذا تبدیل آن به عین دیگر در موارد مصلحت اشکالی ندارد. والله العالم
بسمه تعالی: در وقف، عین و مالیّت هر دو وقف است و نمی توان عینی را تبدیل به عین دیگر کرد مگر در مواردی که استثنا شده است ولی در شخصیت حقوقی مانند هلال احمر و نظائر آن مالیت متعلقات آن وقف است نه اعیان آن وقف، و لذا تبدیل آن به عین دیگر در موارد مصلحت اشکالی ندارد. والله العالم
پاسخ:
بسمه تعالی: در وقف، عین و مالیّت هر دو وقف است و نمی توان عینی را تبدیل به عین دیگر کرد مگر در مواردی که استثنا شده است ولی در شخصیت حقوقی مانند هلال احمر و نظائر آن مالیت متعلقات آن وقف است نه اعیان آن وقف، و لذا تبدیل آن به عین دیگر در موارد مصلحت اشکالی ندارد. والله العالم
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا نماینده ارگان های دولتی و شرکت های که شخصیت حقوقی دارند می تواند از طرف ارگان مربوطه وکالت بپذیرد و در دادگاه حاضر شود واز طرف مقابل خواه شخص حقیقی و یا حقوقی باشد به حکم قاضی در خواست سوگند کند؟
- آیا می توان متولّی موقوفه ای را بدون خیانت از دخالت در موقوفه مذکور منع کرد؟
- آیا فروختن بعضی از موقوفه برای هزینه تعمیر و اجرت متولی موقوفه جایز است؟
- شخصی در منزل یا مغازه موقوفه زندگی یا کسب می کند ولی اجاره موقوفه را نمی پردازد آیا درآمدی که بدست می آورد حلال است؟
- آیا زمان خاصی را برای اجرای رجم قائل هستید؟
- برخی از افراد موقوف علیهم مدعی هستند که متولی موقوفه به جهت کِبَر سن قادر به اداره موقوفه نیست آیا ادعای آنان مسموع است؟ و آیا بین وقف عام و وقف خاص فرقی است؟
- آیا حقوقی که کارمند بانک از بانک دریافت می کند، حلال است؟
- آیا هزینه تعمیر و نگهداری موقوفه بر اجرت متولی مقدم است؟
- استفاده از آب موقوفه مسجد جهت شرب در حد دو یا سه گالن اشکال دارد ؟
- آیا در صورت فروش موقوفه، باید مماثل را خریداری نماید یا هر چه مصلحت است را می توان خریداری نمود؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] جمهوری اسلامی ایران برای مخالفین خود چه حقوقی قایل است؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا صندوق قرض الحسنه شخصیت حقوقی مستقلی دارد؟ اگر داشته باشد، آیا به سود حاصل، خمس تعلّق می گیرد؟ اگر شخصیت حقوقی مستقلی نداشته باشد، کیفیت پرداخت خمس آن چگونه است؟
- [آیت الله مظاهری] آیا شرکت ها و شخصیت های حقوقی مشمول خمس می شوند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] برخی از متصرّفین موقوفات،افرادی بی بضاعت و فقیر عیالوار و بعضاً از خانواده محترم شهدا و ایثارگران هستند، آیا اجازه می فرمایید اداره اوقاف در این رابطه در غیر جهت نظر واقف در مال الاجاره موقوفه تخفیفی قائل شود؟
- [آیت الله نوری همدانی] مفهوم شخصیت حقوقی که در قانون موضوعه بخصوص در حقوق تجارت داریم آیا در فقه چنین عنوان یا مفهومی یافت می شود؟
- [آیت الله بروجردی] مسجدیست که خودش موقوفه برای تعمیرات دارد، لکن کسی که موقوفه در دست اوست مال موقوفه را به مصرف مسجد نمیرساند، آیا می‌شود از مال زکات به مصرف تعمیر آن مسجد رسانید یا خیر؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر کسی در ملک موقوفه ساختمانی را با پول خود بنا کرد و آن را اجاره داد، آیا مال الاجاره از آنِ موقوفه است یا خود شخص؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا در زمین موقوفه، ساختن مدرسه صحیح است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا بیع و شرای اراضی موقوفه صحیح است؟
- [سایر] خداوند متعال در هر رابطه ای برای دو طرف حقوقی را قائل شده است. با این تصور بین پزشک و بیمارش چه حقوق متقابلی را می توان بر اساس شرع اسلام متصور شد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر مال میت از بدهی و حج واجب و حقوقی که مثل خمس و زکات و مظالم بر او واجب است زیاد بیاید، چنانچه وصیت کرده باشد که ثلث یا مقداری از ثلث را به مصرفی برسانند، باید به وصیت او عمل کنند و اگر وصیت نکرده باشد، آنچه می ماند مال ورثه است.
- اگر انسان مال کسی را بدون اجازه او بفروشد چنانچه صاحب مال اجازه دهد معامله صحیح است.
- اگر دیوانه و بچه، مال خود را عاریه بدهند صحیح نیست، اما اگر ولی بچه مصلحت بداند که مال او را عاریه دهد و بچه آن مال را به گفته ولی به عاریه کننده برساند اشکال ندارد.
- کسی که گاهی عاقل و گاهی دیوانه است، تصرفی که موقع دیوانگی در مال خود می کند صحیح نیست.
- آدم سفیهی که مال خود را در کارهای بیهوده مصرف می کند، نذرهای مربوط به مالش صحیح نیست.
- وقف کننده باید مکلف و عاقل و با قصد و اختیار باشد و شرعاً بتواند در مال خود تصرف کند، بنابر این چون سفیه، حق ندارد در مال خود تصرف نماید اگر چیزی را وقف کند صحیح نیست.
- انسان مالی را می تواند گرو بگذارد که شرعاً بتواند در آن تصرف کند. و اگر مال کس دیگر را گرو بگذارد، در صورتی صحیح است که صاحب مال بگوید به گرو گذاشتن راضی هستم.
- صیغه طلاق خلع و مبارات باید به عربی صحیح خوانده شود ولی اگر زن برای آن که مال خود را به شوهر ببخشد مثلاً به فارسی بگوید برای طلاق، فلان مال را به تو بخشیدم اشکال ندارد.
- وقف کننده باید مکلف و عاقل و با قصد و اختیار باشد و شرعاً بتواند در مال خود تصرف کند، بنابر این چون سفیه، حق ندارد در مال خود تصرف نماید اگر چیزی را وقف کند صحیح نیست.
- اگر با عین مالی که برای زکات کنار گذاشته برای خودش تجارت کند صحیح نیست، و اگر با اجازه حاکم شرع برای مصلحت زکات تجارت کند، تجارت صحیح و نفعش مال زکات است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله جوادی آملی] .داد و ستدِ با لفظ یا فعل، گاهی بین دو فرد , زمانی بین دو نهاد (شخصیت حقوقی) و گاهی بین فرد و نهاد است و در همهّ این موارد, صحیح است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] 44 شخصیتهای حقیقی و حقوقی هر دو مالک می شوند و می توانند طرف معامله واقع گردند، بنابراین هر مؤسسه خیریه یا انتفاعی که تأسیس گردد و دارای شخصیت حقوقی شود، با اشخاص حقیقی از این نظر تفاوت نمی کند.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر مال حلال کسی با مال حرام مخلوط شد و مالک مال حرام است, همچنین اگر مال حلال مخلوط به حرام با یکی از عنوانهای دیگر خمس مانند معدن, غوص, گنج و... جمع شود, شخصیّت حقوقی است؛ نظیر آن که زکات یا خمس یا مال وقفی در مال او مخلوط شده باشد، در این صورت, حکم مالکِ معلومی را دارد که مقدار مال او معلوم نیست، بنابراین باید با اولیای زکات یا خمس یا وقف مصالحه کند. خمس مال حرام تصرف شده
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی، با دو عنوان، خمس بدهکار باشد , مانند اینکه به عنوان مال حلال مخلوط به حرام و ارباح مکاسب به مالش خمس تعلق گرف ت, در این صورت, دو بار باید خمس مالش را بپردازد : 1 .به عنوان مال مخلوط به حرام . 2 . به عنوان ارباح مکاسب و در این مسأله، نخست به عنوان ارباح مکاسب با حاکم شرع مصالحه می کند، چون سود سالانه اش به جهت مخلوط شدن با مال حرام مشخّص نیست; سپس برپایه مال مخلوط به حرام خمس بپردازد. شخصیت حقوقی بودن مالک مال
- [آیت الله جوادی آملی] .دریافت کننده خمس، امام ( ع)و در غیبت آن , فقیه جامع الشرایط و حاکم شرع است و مکلف , بدون اجازه از آنان نمی تواند آن را به موارد مصرف برساند . به تعبیر دیگر , همه خمس , اعم از سهم امام ( ع) و سهم سادات, در اختیار منصب امامت (شخصیت حقوقی) است. در زمان غیبت حضرت ولیّ عصر (عج) ،فقیه جامع الشرایط, جانشین شخصیت حقوقیِ امامت است، بنابراین در زمان غیبت باید تمام خمس را به فقیه جامع الشرای ط تحویل داد و هرگونه دخل و ت صرف در خمس (سهم امام( ع) و سهم سادات) باید با اجازه او باشد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هنگام خواندن صیغه معامله باید دو طرف قصد انشاء داشته باشند یعنی مقصودشان از گفتن این دو جمله خرید و فروش باشد، همچنین در جایی که داد و ستد عملی جانشین صیغه لفظی می شود باید قصد انشاء وجود داشته باشد. ضمناً شخصیّتهای حقیقی و حقوقی هر دو مالک می شوند و می توانند طرف معامله واقع گردند، بنابراین هر موسّسه خیریّه یا انتفاعی که تأسیس گردد و دارای شخصیّت حقوقی شود، با اشخاص حقیقی از این نظر تفاوت نمی کند.
- [آیت الله بهجت] کسی که مالی را وقف میکند، بنابر اظهر میتواند شرط کند که تا مدتی و یا تا وقتی زنده است خودش و یا متعلقین او از مال موقوفه، استفاده نمایند و منافع آن مال به آن‌ها برسد.
- [آیت الله مظاهری] مؤسّساتی که دارای شخصیت حقوقی است اگر افرادی که آن مؤسّسه را تشکیل دادهاند آن را از ملک خود بیرون کنند، و یا چیزی را به آن مؤسّسه تملیک کنند، ملک آن مؤسّسه می‌شود و باید مطابق اساسنامه آن مؤسّسه عمل شود و وقف نیست و احکام وقف را ندارد.
- [آیت الله مظاهری] معدن خواه روی زمین باشد یا در زیر زمین، در زمین ملکی باشد یا در جایی که مالک ندارد، استخراج کننده مسلمان باشد یا کافر، شخص باشد یا افراد، شرکت و مؤسّسه باشد )شخصیت حقوقی( یا فرد معین، باید خمس آن پرداخته شود.
- [آیت الله اردبیلی] هرگاه بین کسانی که مالی را برای آنان وقف کردهاند به گونهای اختلاف پیدا شود که اگر مال وقفی را نفروشند، گمان آن برود که مال یا جانی تلف شود، میتوانند آن مال را بفروشند و بین موقوفعلیهم تقسیم نمایند، ولی چنانچه اختلاف تنها با فروختن و تهیّه مال دیگر برطرف شود، لازم است آن موقوفه به مال دیگری تبدیل و یا با پول فروش آن، مال دیگری خریداری شود و به جای مال اوّل و در همان منظور وقف اوّل وقف گردد.