علمای اخلاق برای مبارزه و خنثی نمودن تمایلات و هواهای نفسانی، راه های مختلفه ای را پیشنهاد کرده اند، از جمله (مرابطه).
یکی از حساس ترین مسیر سالکان الی الله(مرابطه) است که بدون عبور از این نقطه، راه تکامل به بن بست منتهی می شود.
مرابطه در لغت به معنای(به یکدیگر پیوستن) و در اصطلاح اهل سلوک به معنای(به خودپیوستن ) و نگران احوال خویشتن بودن است.
(مرابطه)دارای چهار حالت یا چهار مرحله است: مشارطت، مراقبت، محاسبت و معاینت.
مشارطه: آن است که با خود عهد کند و پیمان ببندد که در انجام وظایف کوتاهی نکرده و از دستورهای شرع تجاوز ننماید. این عهد و پیمان در صورتی مؤثر است که هر روز تجدید شود، تا آن گاه که به صورت ملکه در آید. بهترین ساعات برای مشارطه صبحگاهان بعد از ادای فریضه است.
مراقبت: آن است که وقتی انسان با خود عهد پیمان بست، باید در تمام احوال مراقب و نگران خود باشد، مبادا دراثر غفلت عهدی را که با خدا بسته بشکند.
محاسبت: سالکان راه خدا همان طور که در صبحگاهان با خود عهد و پیمان می بندند که از وظایف محوّله سرپیچی نکرده و از فرامین الهی تجاوز نکنند، ساعتی را برای محاسبه و بازنگری در اعمال روزانه در نظر می گیرند، تا بنگرند در طول شبانه روز چند کار مثبت و چند کار منفی انجام داده اند.
آیا کارهای مثبت بیش تر است یا خدای ناکرده کارهای منفی؟ و نگاه کنند که روز گذشته اش با امروز یکی است یا تفاوت دارد؟ اگر تفاوت دارد، جنبهء خیرش بیش تر بوده یا شرش؟
امام صادق (ع)فرمود:(اگر کسی دو روزش با هم مساوی باشد، مغبون است و در عمرش ضرر کرده است. اگر فردایش بدتر از گذشته باشد، ملعون است. کسی که خوبی های زیادتری در خود نبیند، بداند که دارد به طرف نقصان می رود و به آن نزدیک می شود. کسی که به سوی نقصان برود یعنی خوبی های روز بعدش کم تر از روز قبلش باشد مرگ برای او بهتر از زنده بودن است).[1]
معاینت: سالک بعد از فراغت از محاسبه و بازنگری اعمال روزانه و محاکمه و مقصر دانستن خویش، باید ازخود انتقاد کند: چرا فلان کار زشت و قبیح را انجام دادی و فلان کار زیبا و حَسَن را ترک کردی؟ اگر مرگ به سراغت بیاید، چه جوابی داری و با چه رویی می خواهی در پیشگاه خدا و اولیای گرامی اسلام حاضر شوی؟!
[1]. محمد باقر مجلسی , بحارالانوار, ج 68 ص 173 حدیث 5.
