در پاسخ به مطلب توجه کنید :
اختلاف قرائت وتفاوت لهجه ها ،مشکلی ایجاد نمی کند زیرا اصل متن محفوظ است ،کیفیت ادا متفاوت است ،ولی نص واحدی را همگی بیان می کنند.
در تعریف اصطلاحی قرائت گفته شده: هرگاه تلاوت قرآن به گونهای باشد که از نص وحی الهی حکایت کند و بر حسب اجتهاد یکی از قرّاء معروف استوار باشد، قرائت قرآن تحقق یافته است. بنابراین قرائت عبارت است علم به کیفیت ادای کلمات قرآن و اختلاف این کیفیت به ناقل و راوی آن منسوب است. از سوی دیگر، قرائت قرآن دانشی است کاملاً نقلی و هدف این علم دستیابی به قرائت رسول الله و چگونگی ادای کلمات توسط آن حضرت است، و چنان که گفته شده تنها راه رسیدن بدین هدف سماع و نقل از راویان ثقه است. از این رو، قرائت در صورتی قابل اخذ و معتبر خواهد بود که درباره هیچ یک از راویان و ناقلان آن طعن و خدشهای از سوی علما مشاهده نگردد.
با قطع نظر از عوامل اختلاف قرائات، که قرآن پژوهان به آن اشاره کردهاند، باید توجه کرد که این اختلافات میان قراء بر سر به دست آوردن و رسیدن به نص واحدی است که پیامبر(ص) با آن قرائت نمودهاند. بنابراین اختلاف در قرائت مبیّن این امر است که هر قاری کیفیت خاصی را در تلفظ کلمات قرآن داشته و بدان معتقد بوده است و به نظر او این کیفیت همان تلفظی است که از زبان مبارک رسول الله جاری شده است امّا مهم اثبات این استناد است که باید به شکل نقل همگانی در هر دوره و طبقه از زمان رسول الله به اثبات برسد. نظر غالب قرآن پژوهان شیعه این است که اثبات تواتر قرائتها از پیامبر(ص) امری محال مینماید.
افزون بر آن، به نظر آنان قرائت قرآن کریم به یک صورت در میان همه مسلمانان متداول بوده و در نسلهای متوالی به تواتر رسیده است و اختلافی که در قرائتها نقل می گردد بر این صورت متداول تأثیر نداشته و چهره واحد آن را از بین نبرده است. ما شیعیان از ناحیه پیشوایان معصوم مأموریت یافتهایم که قرآن را بر طبق عموم مسلمین قرائت کنیم.
این اختلافات غالبا مسائلی است که پس از نزول وحی,مقداری از آنها از طرز نگارش قرآن پدید آمده است,چون در اوائل نگارش قرآن,حروف کلمات متشابه,از هم ممتاز نبوده است ,زیرا تشخیص حروف وکلمات بوسیله نقطه گذاری ممکن است ودر آغاز نگارش قرآن نه نقطه داشته ونه اعراب,وهمین مطلب موجب اختلاف قرائتها گردید.
بخش دیگری از اختلاف در قرائتها,به مطالبی بر می گردد که به متن قرآن مربوط نیست بلکه اضافات وحواشی وتوضیحاتی است که برخی حافظان ونویسندگان اضافه نموده اند,چون می دیدند معنی کلمه درست مفهوم نمی گردد شرح و تفسیری برآن نوشتند وبعدها به صورت متن قرآن واختلاف قرائت تلقی شد,چون بنابر بعضی ازروایات, نگارش تفسیر همراه با متن قرآن ,جایز بوده است.
در نتیجه ما موظفیم قرائت رسمی قرآن را که مورد اتفاق شیعه وسنی می باشدملاک عمل قرار دهیم وآنچه زائد بر آن است را بعنوان شرح وتفسیرکلمات بدانیم واین موضوع جدیدی نیست که بعد از گذشت قرنها تازه کشف شود. موارد اختلاف قرائت در کتابهای علوم قرآنی ثبت شده است.
چهارده روایت همان قرائتهای هفت قاری مشهور است. هر یک از قاریان هفتگانه دو نفر راوی داشتهاند بعضی قرائت آنان توسط دو نفراز شاگردانشان روایت شده که در برخی موارد دارای اختلاف است که مجموع این قرائتها چهارده روایت و قرائت میشود. در بین این قرائتها هفت قرائت مشهور است یعنی از دو نفر راوی که هر کدام از قراء دارند قرائت یکی مشهورتر است و در بین این هفت قرائت قرائت حفص از عاصم از همه مشهورتر است و قرآنهای فعلی هم همین قرائت است. قرآن کریم به یک شکل و یک قرائت بر پیامبر اکرم(ص) نازل شده. در برخی روایات آمده است قرآن یکی است و از سوی خداوند یگانه نازل شده ولی نبودن اعراب در قرآن های اولیه، ابتدائی بودن خط آن و اختلاف لهجه ها موجب اختلاف در کیفیت قرائت بعضی از کلمات قرآن شده در بین قرائت های مختلف قرائت هفت قاری معروف است. روایت و نقل از هر یک از قاریان هفت گانه توسط دو نفر انجام شده است که چهارده روایت می شود. نظر به این که غالب این روایت ها تغییری در معنی ایجاد نمی کند. بنا به آنچه در روایات آمده و به تبع آن در فتاوای فقها قرائت قرآن به هر یک از قرائت های معروف جایز است. از باب نمونه در سوره حمد قرائت مالک و ملک، صراط و سراط هر دو صحیح است و معنای آن هم تفاوت چندانی ندارد. قابل ذکر است قرآن های فعلی قرائت عاصم به روایت حفص است و گفته می شود قرائت عاصم از ابی عبد الرحمن سلمی از امیرالمؤمنین(ع) است. (البیان، 151/168)
جهت اطلاع بیشر ر.ک.به:دکتر سید محمد باقر حجتی ,پژوهشی در تاریخ قرآن کریم ,ص301
فضلی، عبدالهادی، مقدمهای بر تاریخ قرائات قرآن کریم، ترجمه دکتر سیدمحمدباقر محبتی، ص 103 انتشارات اسوه، تیر 1365.
علامه خوئی، البیان، ص 175، مطبعه علمیه قم.
سعیدی روشن، محمدباقر علوم قرآن، ص 176، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 8/100130182)
