نفس واحده در آیه 1 سوره نساء به چه معناست؟

در آیه اول سوره نساء آمده است:
(یا أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّکُمُ الَّذِی خَلَقَکُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ وَ خَلَقَ مِنْها زَوْجَها وَ بَثَّ مِنْهُما رِجالاً کَثِیراً وَ نِساءً وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِی تَسائَلُونَ بِهِ وَ الْأَرْحامَ إِنَّ اللَّهَ کانَ عَلَیْکُمْ رَقِیباً)؛
(ای مردم! از (مخالفت) پروردگارتان بپرهیزید، همان کسی که همه شما را از یک انسان آفرید، و همسر او را نیز، از جنس او خلق کرد، و از آن دو، مردان و زنان فراوانی (در روی زمین) منتشر ساخت. و از خدای بپرهیزید که (همگی به عظمت او معترفید و) هنگامی که چیزی از یک دیگر می خواهید، نام او را می برید. و (نیز، از قطع رابطه با) خویشاوندان خود، پرهیز کنید! زیرا خداوند، مراقب شماست).
برخی مفسران ر.ک: درس های تفسیر آیةاللَّه جوادی آملی، سوره نساء. با دقت در این آیه شریفه گفته اند:
(نفس واحده) یک (مفهوم) عام دارد که بیانگر حقیقت واحد و مشترک همه انسان هاست و یک (مصداق) خاص دارد که بیانگر حضرت آدم علیه السلام به عنوان پدر همه انسان هاست. به همین جهت این آیه از یک سو به حقیقت مشترک همه انسان ها اشاره دارد که (حوا) نیز از همان حقیقت مشترک می باشد و نشان از آن دارد که زن و مرد از یک گوهر مشترک می باشند.
از سوی دیگر در این آیه شریفه یک لطافت عاطفی و تربیتی نیز وجود دارد و آن اینکه همگی انسان ها را متوجه سرآغاز وجودشان کرده که همگی از یک ریشه و از یک پدر و مادر هستند لذا دلیلی ندارد که اختلاف داشته باشند بلکه لازم است تقوای الهی را رعایت کنند.
علامه طباطبایی نیز فرموده است که این آیه در صدد بیان این نکته است که همسر حضرت آدم از جنس خود او آفریده شده است و هر دو تشابه در نوعیت دارند، ولی این که همسر حضرت آدم از بدن و عضو او آفریده شده باشد، هرگز آیه بر آن دلالت ندارد. طباطبایی، همان، ص 136- 137. بنابراین نه تنها در این آیه نقش زن نادیده گرفته نشده است، بلکه با صراحت و روشنی تمام، بعد از بیان خاستگاه خلقت آدم و حوّا و گسترش نسل انسانی توسط زن و مرد، در ذیل آیه ضمن اشاره به (ارحام) به نقش ممتاز زن در تولید نسل تأکید می ورزد چون (ارحام) اشخاصی هستند که از طریق (رحم)، به یکدیگر مرتبط می باشند که در فارسی به آن خویشاوند می گوییم. بنابراین هم از دلالت انفرادی آیه اول نساء و هم از دلالت مجموعی آیات مشابهه به دست می آید که هرگز قرآن نقش زن را در گسترش نسل بشر نادیده نگرفته است. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 14/500038)