علم لدنی
توحید معاد نبوت عدل (شیعه) • 
علم لدنی پیامبر (ص) را توضیح دهید؟
اگر به حقیقتِ علم غیب موهبتی و لدنّی پیامبران و امامان و از جمله حضرت رسول اکرم(ص) توجه شود، هیچ منافاتی میان آن علم و آن پرسشگری وجود نخواهد داشت. باید توجه داشت که علم رسول خدا، محصول درجه برتری وجود اوست؛ و از این رو چون این کمال وجودی را به موهبت الهی به دست آورد، نه در سایه پرورش و آموزش دیگران؛ علم و معرفت او هم از درون خودش جوشیده، از مقام ولایت و قرب او سرچشمه دارد. و به این جهت علم او دارای خواص و لوازم زیر است: 1. علم پیامبر همیشگی و مستمر است. این دانش پیوسته با سرچشمه غیبی خود در ارتباط بوده، مدام قوّت می‌پذیرد و افزایش می‌یابد و این افزایش دانش و معرفت رسول گرامی، لازمه اتصال وجودی وی به جهان غیب و ربوبیت است و از همین روست که رسول گرامی(ص) مدام می‌فرمودند (پروردگارا علم مرا افزون فرما). 2. رسول خدا هرگاه بخواهد چیزی را بداند، خداوند او را می‌آموزد؛ و در واقع حضرت حق با این کار رسول خدا را مورد حمایت و عنایت مستمر خویش قرار می‌دهد. 3. علم پیامبر به دور از خطا و خلاف است؛ چرا که علم او چون علم حصولی نیست، بلکه یک علم لدنّی و شهودی است؛ و معرفت شهودی هم مصون از خطا و نسیان می‌باشد. در شب معراج، حضرت رسول خواست بداند؛ و خداوند با نشان دادن حقایقی او را آموخت. حضرت با معرفت شهودی خود آن وقایع را مشاهده نمود و یافت و با مواجهه با آنها و پرسشگری از جبرئیل، علم خود را افزون ساخت و این‌ها هیچ یک با علم لدنّی رسول خدا بر اساس آنکه علم پیامبر مستمر و پویا بوده نه مطلق و ایستا و دائماً در حال افزایش و قوّت است، منافات ندارد؛ زیرا، افزایش کمی و کیفی لازمه ذات علم لَدنّی است و نباید پنداشت که علم لدّنی یعنی علمی که قابلیّت افزایش و قوت در او نیست. علاوه بر آنکه با حصول چنین رخدادی - یعنی شهود بواطن عالم هستی و وقوف به حقایق، آثار و ویژگی‌های آن بر اثر شدت اتصال وجودی به جهان غیب - حضرت از علمی برخوردار شدند که برای دیگران امکان دسترسی به آن در این حد و گستردگی و عمق وجود ندارد.
اگر به حقیقتِ علم غیب موهبتی و لدنّی پیامبران و امامان و از جمله حضرت رسول اکرم(ص) توجه شود، هیچ منافاتی میان آن علم و آن پرسشگری وجود نخواهد داشت. باید توجه داشت که علم رسول خدا، محصول درجه برتری وجود اوست؛ و از این رو چون این کمال وجودی را به موهبت الهی به دست آورد، نه در سایه پرورش و آموزش دیگران؛ علم و معرفت او هم از درون خودش جوشیده، از مقام ولایت و قرب او سرچشمه دارد. و به این جهت علم او دارای خواص و لوازم زیر است: 1. علم پیامبر همیشگی و مستمر است. این دانش پیوسته با سرچشمه غیبی خود در ارتباط بوده، مدام قوّت می‌پذیرد و افزایش می‌یابد و این افزایش دانش و معرفت رسول گرامی، لازمه اتصال وجودی وی به جهان غیب و ربوبیت است و از همین روست که رسول گرامی(ص) مدام می‌فرمودند (پروردگارا علم مرا افزون فرما). 2. رسول خدا هرگاه بخواهد چیزی را بداند، خداوند او را می‌آموزد؛ و در واقع حضرت حق با این کار رسول خدا را مورد حمایت و عنایت مستمر خویش قرار می‌دهد. 3. علم پیامبر به دور از خطا و خلاف است؛ چرا که علم او چون علم حصولی نیست، بلکه یک علم لدنّی و شهودی است؛ و معرفت شهودی هم مصون از خطا و نسیان می‌باشد. در شب معراج، حضرت رسول خواست بداند؛ و خداوند با نشان دادن حقایقی او را آموخت. حضرت با معرفت شهودی خود آن وقایع را مشاهده نمود و یافت و با مواجهه با آنها و پرسشگری از جبرئیل، علم خود را افزون ساخت و این‌ها هیچ یک با علم لدنّی رسول خدا بر اساس آنکه علم پیامبر مستمر و پویا بوده نه مطلق و ایستا و دائماً در حال افزایش و قوّت است، منافات ندارد؛ زیرا، افزایش کمی و کیفی لازمه ذات علم لَدنّی است و نباید پنداشت که علم لدّنی یعنی علمی که قابلیّت افزایش و قوت در او نیست. علاوه بر آنکه با حصول چنین رخدادی - یعنی شهود بواطن عالم هستی و وقوف به حقایق، آثار و ویژگی‌های آن بر اثر شدت اتصال وجودی به جهان غیب - حضرت از علمی برخوردار شدند که برای دیگران امکان دسترسی به آن در این حد و گستردگی و عمق وجود ندارد.
عنوان سوال:
علم لدنی پیامبر (ص) را توضیح دهید؟
پاسخ:
اگر به حقیقتِ علم غیب موهبتی و لدنّی پیامبران و امامان و از جمله حضرت رسول اکرم(ص) توجه شود، هیچ منافاتی میان آن علم و آن پرسشگری وجود نخواهد داشت. باید توجه داشت که علم رسول خدا، محصول درجه برتری وجود اوست؛ و از این رو چون این کمال وجودی را به موهبت الهی به دست آورد، نه در سایه پرورش و آموزش دیگران؛ علم و معرفت او هم از درون خودش جوشیده، از مقام ولایت و قرب او سرچشمه دارد. و به این جهت علم او دارای خواص و لوازم زیر است: 1. علم پیامبر همیشگی و مستمر است. این دانش پیوسته با سرچشمه غیبی خود در ارتباط بوده، مدام قوّت می‌پذیرد و افزایش می‌یابد و این افزایش دانش و معرفت رسول گرامی، لازمه اتصال وجودی وی به جهان غیب و ربوبیت است و از همین روست که رسول گرامی(ص) مدام می‌فرمودند (پروردگارا علم مرا افزون فرما). 2. رسول خدا هرگاه بخواهد چیزی را بداند، خداوند او را می‌آموزد؛ و در واقع حضرت حق با این کار رسول خدا را مورد حمایت و عنایت مستمر خویش قرار می‌دهد. 3. علم پیامبر به دور از خطا و خلاف است؛ چرا که علم او چون علم حصولی نیست، بلکه یک علم لدنّی و شهودی است؛ و معرفت شهودی هم مصون از خطا و نسیان می‌باشد. در شب معراج، حضرت رسول خواست بداند؛ و خداوند با نشان دادن حقایقی او را آموخت. حضرت با معرفت شهودی خود آن وقایع را مشاهده نمود و یافت و با مواجهه با آنها و پرسشگری از جبرئیل، علم خود را افزون ساخت و این‌ها هیچ یک با علم لدنّی رسول خدا بر اساس آنکه علم پیامبر مستمر و پویا بوده نه مطلق و ایستا و دائماً در حال افزایش و قوّت است، منافات ندارد؛ زیرا، افزایش کمی و کیفی لازمه ذات علم لَدنّی است و نباید پنداشت که علم لدّنی یعنی علمی که قابلیّت افزایش و قوت در او نیست. علاوه بر آنکه با حصول چنین رخدادی - یعنی شهود بواطن عالم هستی و وقوف به حقایق، آثار و ویژگی‌های آن بر اثر شدت اتصال وجودی به جهان غیب - حضرت از علمی برخوردار شدند که برای دیگران امکان دسترسی به آن در این حد و گستردگی و عمق وجود ندارد.
- [سایر] علم غیب پیامبر چگونه است؟
- [سایر] ارتباط آیه 188 سوره اعراف با ((علم غیب))پیامبراکرم(ص) چگونه توجیه می شود؟
- [سایر] چرا پیامبر اکرم(ص) بر طبق علم غیب خود عمل نکردند و با عایشه ازدواج کردند؟
- [سایر] علم لدنی چیست و آیا مختص ائمه معصومین(ع) باشد یا انبیا هم دارا بودند؟
- [سایر] با توجه به این که پیامبراکرم(ص) علم لدنی و غیب داشتند، چرا عدهای مبلغ رافرستادند که به فاجعه رجیع و بعد بئر معونه منجر شود؟
- [سایر] چرا علیرغم آنکه قرآن علم غیب را فقط برای خدا می داند، می گویید پیامبر و ائمه (علیهم السلام) هم غیب می دانستند؟
- [سایر] اگر پیامبر گرامی اسلام(ص) علم غیب داشت، چرا اسامه بن زید را فرستاد تا آن جنایت صورت گیرد؟ پس از آن، چه کیفری برای اسامه در نظر گرفت؟
- [سایر] اگر امام علم غیب دارد، پس چرا قرآن علم غیب را از بشر نفی می کند؟
- [سایر] آیا ائمه علم غیب داشتند؟
- [سایر] اگر پیامبر اکرم(ص) علم لدنّی داشتند، پس چرا در شب معراج، از جبرئیل در مورد پدیدههای آن جا سؤال کردند؟
- [آیت الله مظاهری] کسی که مشغول تحصیل علم است و اگر تحصیل نکند میتواند برای معاش خود کسب کند گرچه آن علم، علم دینی نباشد، می‌شود به او زکات داد.
- [آیت الله جوادی آملی] .اقامه نماز در مکان خاص که مستلزم معصیت باشد , حرام است؛ ولی نماز باطل نیست; مثلاً اگر اقامه نماز جلوتر از قبر پیامبر(ص) و امام معصوم(ع) به فاصله کم , موجب هتک حرمت آن ذوات قدسی شود, حرام است؛ ولی نماز باطل نیست و اقامه نماز در مکان محاذی و همسطح با قبر معصوم(ع) حرام نیست.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که مشغول تحصیل علم است و اگر تحصیل نکند می تواند برای معاش خود کسب کند، چنان چه تحصیل آن علم، واجب یا مستحب باشد، می شود به او زکات داد. ولی احتیاط برای اهل علم نگرفتن زکات است مگر در صورتی که از تحصیل مخارج عاجز باشند ولکن جایز است اشتغال به تحصیل علم هر چند باعث عجز از تحصیل نفقه بشود.
- [آیت الله بهجت] کسی که منکر خدا یا برای خدا شریک قائل است یا پیامبری حضرت خاتم الانبیاء محمّد بن عبداللّه صلی الله علیه و آله وسلم را قبول ندارد و همین طور کسی که ایمان به خدا و پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم نداشته باشد، کافر و نجس می باشد . همچنین کسی که یکی از ضروریّات دین اسلام مثل نماز یا روزه را با علم به اینکه ضروری دین است انکار نماید ، نجس می باشد . و اگر از روی تقصیر نداند و انکار نماید ، احتیاطا باید از او اجتناب کرد .
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که مشغول تحصیل علم است و اگر تحصیل نکند میتواند برای معاش خود کسب کند، چنانچه آن علم واجب یا مستحبّ باشد، می‌شود به او زکاْ داد، و اگر تحصیل آن علم واجب یا مستحبّ نباشد، زکاْ دادن به او اشکال دارد، بنابر احتیاط واجب نباید بگیرد.
- [آیت الله بروجردی] کسی که مشغول تحصیل علم است و اگر تحصیل نکند میتواند برای معاش خود کسب کند، چنانچه تحصیل آن علم واجب یا مستحب باشد، می‌شود به او زکات داد و اگر تحصیل آن علم واجب یا مستحب نباشد، زکات دادن به او اشکال دارد.
- [امام خمینی] کسی که مشغول تحصیل علم است و اگر تحصیل نکند می تواند برای معاش خود کسب کند، چنانچه تحصیل آن علم واجب یا مستحب باشد، می شود به او زکات داد و اگر تحصیل آن علم واجب یا مستحب نباشد، زکات دادن به او اشکال دارد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که مشغول تحصیل علم است و اگر تحصیل نکند میتواند برای معاش خود کسب کند، چنانچه تحصیل آن علم واجب یا مستحبّ باشد می‌شود به او زکات داد و اگر تحصیل آن علم واجب یا مستحبّ نباشد، زکات دادن به او اشکال دارد.
- [آیت الله نوری همدانی] کافر ، یعنی کسی که منکر خدا است یا برای خدا شریک قرار می دهد یا رسالت حضرت خاتم الانبیاء ، محمّد بن عبدالله (صلی الله علیه و آله ) را قبول ندارد مگر اهل کتاب که درآخر مساله ذکر می‌شود و هخمچنین است اگر در یکی از این‌ها شک داشته باشد و نیز کسی که ضروری دین ، یعنی چیزی را که مسلمانان جزء دین اسلام می دانند منکر شود ، چنانچه بداند آن چیز ضروری دین است و انکار آن چیزبرگردد به انکار خدا ، یا توحید ، یا نبوت ، نجس می باشد و اگر ضروری دین بودن آن را نداند ، به طوری که انکار آن به انکار خدا یا توحید یا نبوت برنگردد ، بهتر آن است که از او اجتناب کنند . کفاری که مانند یهود و نصاری اهل کتاب می باشند و تا هنگامی که علم به ملاقات بدن آنها با یکی از نجاسات که ذکر شد و می شود حاصل نشده است ، اجتناب لازم نیست .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که مشغول تحصیل علم است و اگر تحصیل نکند می تواند برای معاش خود کسب کند چنانچه تحصیل آن علم، واجب یا مستحب باشد می توان به او زکات داد و اگر تحصیل آن علم واجب یا مستحب نباشد، زکات دادن به او جایز نیست.