آیا حرکت انسان به سوی خدا در قیامت ادامه دارد یا با ملاقات با پروردگار پایان می پذیرد؟
اولا: منظور از ملاقات با پروردگار ویا لقاء اللَّه در آیات قرآن چیست؟
تعبیر به لقاء اللَّه در قرآن مجید کرارا آمده است، و همه به معنی حضور در صحنه قیامت می‌باشد. برای شاهد، دو آیه را به عنوان مثال می آوریم :
آیه اول : سوره البقرة آیه 46 الَّذِینَ یَظُنُّونَ أَنَّهُمْ مُلاقُوا رَبِّهِمْ وَ أَنَّهُمْ إِلَیْهِ راجِعُونَ
بدیهی است منظور از لقاء و ملاقات خداوند ملاقات حسی، مانند ملاقات افراد بشر با یکدیگر نیست، چه اینکه خداوند نه جسم است و نه رنگ و مکان دارد که با چشم ظاهر دیده شود، بلکه منظور یا مشاهده آثار قدرت او در صحنه قیامت و پاداشها و کیفرها و نعمتها و عذابهای او است، چنان که گروهی از مفسران گفته‌اند و یا به معنی یک نوع شهود باطنی و قلبی است، زیرا انسان گاه به جایی می‌رسد که گویی خدا را با چشم دل در برابر خود مشاهده می‌کند، به طوری که هیچگونه شک و تردیدی برای او باقی نمی‌ماند.
این حالت ممکن است بر اثر پاکی و تقوا و عبادت و تهذیب نفس در این دنیا برای گروهی پیدا شود، چنان که در نهج البلاغه می‌خوانیم: یکی از دوستان دانشمند علی ع به نام ذعلب یمانی از امام ع پرسید هل رایت ربک: آیا خدای خود را دیده‌ای؟! امام ع فرمود:
( ا فاعبد ما لا اری : آیا خدایی را که نبینم پرستش کنم؟! و هنگامی که او توضیح بیشتر خواست امام اضافه کرد:لا تدرکه العیون بمشاهدة العیان و لکن تدرکه القلوب بحقائق الایمان)
چشمهای ظاهر هرگز او را مشاهده نکنند، بلکه قلبها بوسیله نور ایمان او را درک می‌نمایند
ولی این حالت شهود باطنی در قیامت برای همگان پیدا می‌شود، چرا که آثار عظمت و قدرت خدا در آنجا آن چنان آشکار است که هر کوردلی هم ایمان قطعی پیدا می‌کند.
آیه دوم :در آیه سوره کهف (فَمَنْ کانَ یَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ فَلْیَعْمَلْ عَمَلًا صالِحاً).
لقای پروردگار، که همان مشاهده باطنی ذات پاک او با چشم دل و بصیرت درون است گر چه در این دنیا هم برای مؤمنان راستین امکان‌پذیر است اما از آنجا که این مساله در قیامت به خاطر مشاهده آثار بیشتر و روشنتر و صریحتر جنبه همگانی و عمومی پیدا می‌کند، این تعبیر در لسان قرآن معمولا در مورد روز قیامت به کار رفته است.
اما ثانیا؛ آیا حرکت انسان به سوی خدا در قیامت ادامه دارد یا با ملاقات با پروردگار پایان می پذیرد؟
اکنون که روشن شد منظور از ملاقات پروردگار ، حضور در صحنه قیامت و مشاهده و درک باطنی خداوند است ، دلیلی وجود نداردکه این مشاهده درونی و درک باطنی برای انسان ( که نوعی از رشد و تهذیب و تکامل را در پی دارد)، متوقف بماند .
به بعضی از آیات واحادیث که در این زمینه رسیده است دقت فرمایید :
1- بقره (2)، آیه 174. (إِنَّ الَّذِینَ یَکْتُمُونَ ...وَ لا یُکَلِّمُهُمُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ وَ لا یُزَکِّیهِمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ) : (حقیقت این است که کسانی که آنچه خداوند از کتاب نازل کرده، پنهان می‌دارند و بدان بهای ناچیزی به دست می‌آورند،... خدا روز قیامت با آنان سخن نخواهد گفت و پاکشان نخواهد کرد و عذاب دردناکی خواهند داشت). مفهوم این آیه ، آن است که تزکیه در قیامت، درباره انسان هایی به خصوص است و شامل کسانی که احکام خدا را در مقابل پول و ریاست می‌فروشند و از حکم خدا در می‌گذرند، نخواهد شد.
تزکیه (تطهیر و پاک ساختن)، همان حرکت تکاملی روحی است؛ چرا که موجود متحرّکی که در مسیری پیش می‌رود، نقایص، حجاب‌ها، پرده‌ها، رنگ‌ها و معایب را کنار زده، خود را از آن آلودگی‌ها و تعلق پاک می‌سازد.
2- حج (22)، آیه 23 و 24 (إِنَّ اللَّهَ یُدْخِلُ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ یُحَلَّوْنَ فِیها مِنْ أَساوِرَ مِنْ ذَهَبٍ وَ لُؤْلُؤاً وَ لِباسُهُمْ فِیها حَرِیرٌ وَ هُدُوا إِلَی الطَّیِّبِ مِنَ الْقَوْلِ وَ هُدُوا إِلی صِراطِ الْحَمِیدِ)
(حقیقت این است خداوند کسانی را که ایمان آورده و کارهای شایسته کردهاند، در باغ‌ها و [ بهشت‌هایی] که از زیر [ درختان] آن نهرها روان است، درآورده و [ داخل می‌گرداند]. در آنجا با دستبندهایی از طلا و مروارید آراسته می‌شوند و لباسشان در آنجا از حریر [ پرنیان] است. [ پس از قرار گفتن در چنین وضعیتی ]هدایت می‌شوند به گفتار پاک و [ پاکیزه] و به سوی راه خدای ستوده [ حمید ]هدایت می‌گردند).
این آیه به حقایقی اشاره دارد از جمله: این گفتار و سخن پاکیزه چیست؟ از ابن عباس نقل شده است: به شهادت (لا اله الا الله) هدایت می‌شوند. در بهشت به هر جا که نگاه می‌کند، می‌گوید: (لا اله اا الله). اما چه گفتنی و چه تبعات و آثاری پس از این گفتن و خواندن می‌آید؟ فقط اهلش می‌دانند و بس. از ابن زید نقل شده است: به این گفتار پاکیزه (الله اکبر) نیز اضافه می‌شودبحارالانوار، ج 8، ص 91. و اهل بهشت مدام (الله اکبر) می‌گویند و دائماً سیر صعودی و تکاملی را طیّ می‌کنند. حضرت رسول اکرم(ص) شاهد جمال حق بود و هر چه پیش می‌رفت و بیشتر می‌رسید، می‌فرمود: (الله اکبر)، باز بیشتر می‌دید و در می‌یافت که نمی‌توان خداوند را توصیف کرد و دوباره می‌فرمود: (الله اکبر).
3- در بعضی از احادیث که در فضیلت حافظین قرآن در اصول کافی آمده است؛ دستور به قرائت آیه ودر نتیجه بالا رفتن درجه وبه دست آوردن کمالات می کند: الکافی ج : 2 ص : 603 باَبُ فَضْلِ حَامِلِ الْقُرْآنِ
(وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع، قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: تَعَلَّمُوا الْقُرْآنَ فَإِنَّهُ یَأْتِی یَوْمَ الْقِیَامَةِ صَاحِبَهُ فِی صُورَةِ شَابٍّ جَمِیلٍ ... ثُمَّ یُقَالُ لَهُ اقْرَأْ وَ ارْقَهْ فَکُلَّمَا قَرَأَ آیَةً صَعِدَ دَرَجَةً وَ یُکْسَی أَبَوَاهُ حُلَّتَیْنِ إِنْ کَانَا مُؤْمِنَیْنِ ... )
(...قرآن را یاد بگیرید ،کسی که قرآن رافرا گرفته روز قیامت به صورت جوان خوش سیمایی محشور خواهد شد .... سپس از او دعوت به قرائت قرآن می شود، ودر مقابل هر آیه ای که می خواند درجه او بالاتر رفته وبه والدینش اگر مومن باشند،از زیور بهشتی می پوشانند...)
