ایا جهان هستی دارای بهترین نظام ممکن است جرا؟

ایا جهان هستی دارای بهترین نظام ممکن است جرا؟

از نگاه حکما ، خداوند متعال علّت تامّه ی عالم هستی است و با وجود علّت تامّه ، وجود معلول حتمی و اجتناب ناپذیر است . همچنین همانطور که معلول در اصل وجود خود بند به علّت تامّه ی خود بوده بنده ی آن است ، در چگونگی وجودش نیز تابع وجود علّت تامّه ی خویش می باشد. لذا نظام خلقت غیر از اینکه هست نمی توانست باشد. چون فرض عالم خلقت ، متفاوت با آنچه که هست ، مساوی است با فرض تغییر در ذات خدا ؛ که امری است محال ؛ چون تغییر ، علامت حدوث بوده با واجب الوجود بودن نمی سازد.

حکما بر همین مبنا گفته اند:عالم خلقت و چگونگی آن ، لازمه ی ذات خدا و اقتضای ذات اوست و چون رابطه ی علّی و معلولی ، رابطه ای محکم ، ضروری و خلل ناپذیر است، لذا نظام موجود محکمترین و استوارترین نظام مفروض بوده، مستحکمتر از آن ذاتاً ممکن نیست ؛ لذا نظام هستی نظامی محکم و حکیمانه و خالق آن نیز حکیم است.

همچنین از آن جهت که ذات باری تعالی کمال مطلق است ، عالم خلقت نیز کاملترین معلول ممکن می باشد ؛ لذا نظام موجود نظام اکمل است و کاملتر از آن فرض ندارد.

همچنین خداوند متعال حسن و جمال مطلق است؛ لذا معلول او (عالم خلقت ) نیز زیباترین نظام ممکن بوده نظام احسن است و زیباتر از آن فرض ندارد.