کیفیت ارتباط ارواح با یکدیگر در عالم برزخ چگونه است؟

انسان علاوه بر بدن مادی، یک بدن مثالی و یک روح دارد. هنگام مرگ، بدن مادی را رها می‌کند، به عالم برزخ وارد می‌شود و با بدن مثالی خود در آن جا به حیات خویش ادامه می‌دهد، این بدن، تجسم حقیقت و باطن خود اوست که در حقیقت خود آن را زیبا یا زشت درست کرده است. این بدن مثالی، به هر شکلی که باشد، چون حقیقت وی است، هر کسی با مشاهده‌ی آن صاحب آن را تشخیص می‌دهد، همان گونه که ما در این دنیا افراد را از قیافه‌ی ظاهری آن‌ها تشخیص می‌دهیم.
مهم‌ترین تفاوت زندگی این دنیا و عالم برزخ، گذشته از این که در عالم برزخ ماده و لذا تغییر و تحول مادی نیست، به لحاظ زندگی اجتماعی و عدم آن است؛ یعنی انسان در دنیا چاره‌ای جز زندگی اجتماعی ندارد، و کارهای فرد در اجتماع تأثیر می‌گذارد، همان گونه که اجتماع نیز در فرد تأثیر می‌گذارد. به علاوه، نیکوکاران و بدکاران از هم جدا نیستند و نمی‌توان به باطن و واقعیت افراد پی برد )و ای بسا گرگ‌هایی در لباس میش(. اما با مرگ این وضعیت دگرگون می‌شود؛ یعنی دیگر در آن جا زندگی اجتماعی، همکاری، همیاری، آزار رساندن و اذیت شدن از دیگران وجود ندارد. اگر چه ارواح همدیگر را می‌بینند و همنشین یکدیگرند، اما اولا: هر کسی تکلیفش از دیگران جداست و بر خلاف دنیا که اگر به خاطر خطاهای عده‌ای، مصیبتی می‌رسید، خشک و تر را با هم می‌سوختند، در آن جا به حساب هر کس جداگانه رسیدگی می‌شود. ثانیا: نیکان و بدان از هم جدا شده‌اند و دیگر ریا و تظاهری در کار نیست. خوبان در جوار هم و بدان نیز در کنار هم هستند.
در این جا برای آشنایی بیش‌تر با کیفیت ارتباط ارواح بعد از مرگ،سراغ سخنان معصومان )ع( می‌رویم.
در حدیث مفصلی از امام صادق )ع( پس از بیان مطالبی درباره‌ی کیفیت قبض روح مؤمن آمده است:
)... این مؤمن وقتی روحش گرفته می‌شود، او را با بدن و صورتی نظیر صورتی که در دنیا داشت، به بهشت می‌برند. مؤمنان در آن جا می‌خورند و می‌نوشند، به طوری که اگر کسی از آشنایانشان از دنیا به نزدشان بیاید، او را می‌شناسند، چون به همان صورتی که در دنیا بودند، هستند.( (امالی، شیخ صدوق، ج 2، ص 33؛ به نقل از ترجمه‌ی تفسیر المیزان، ج 1، ص 547)
از عماد بن عثمان نقل شده است که گفت: )در محضر امام صادق )ع( سخن از ارواح مؤمنان به بیان آمد و آن جناب فرمود آن‌ها یکدیگر را دیدار می‌کنند.
من با تعجب پرسیدم: دیدار می‌کنند؟
فرمود: آری، از یکدیگر احوال می‌پرسند و یکدیگر را می‌شناسند، حتی وقتی تو یکی از ایشان را ببینی، می‌گویی که این، فلانی است.( (محاسن برقی، 178، حدیث 146؛ به نقل از منبع پیشین)
و باز از امام صادق )ع( روایت شده است که: )ارواح اموات در آن دنیا بدنی دارند که یکدیگر را می‌شناسند و حال همدیگر را می‌پرسند. چون روحی تازه از راه برسد، به یکدیگر می‌گویند: فعلا مزاحمش نشوید که از هول و وحشت عظیمی عبور کرده است. آن گاه از او می‌پرسند: فلانی چه کرد؟ فلانی چه شد؟ اگر در پاسخ بگوید: او در دنیا زنده بود که من آمدم، به انتظارش می‌نشینند و اگر بگوید مدتی است که از دنیا رفته، می‌فهمند که او بهشتی نبوده است و از روی ترحم می‌گویند: سقوط کرده سقوط کرده است.( (فروع کافی ج 3، ص 244؛ به نقل از منبع پیشین)