دین زردشتی به عنوان دین الهی پذیرفته شده است پس چرا در این باره اختلاف نظر وجود دارد؟

زردشتیان به نبوت از زردشت اعتقاد دارند و کتاب اوستا را از او می‌دانند. بنابر روایات و اخبار خودشان زردشت در قرن ششم پیش از میلاد مسیح در شرق و یا در غرب ایران تولد یافته و در 30 سالگی از جانب اهورا مزدا به پیغمبری برگزیده شده و آیین خود را در آن عصر انتشار داده است[1].
توجه به همین کلام استاد مطهری می‌تواند در این راستا و آن که آیین زردشتی آیا از ادیان الهی است ما را راهنمایی کند.[2]
برحسب آن چه تاریخ نشان می‌دهد نژاد آریا پس از استقرار در سرزمین ایران به پرستش مظاهر طبیعت و... البته مظاهر موت طبیعت از قبیل آتش ،خورشید، باران و خاک می پرداختند. آن چه در ایران قدیم وجود داشته، اعتقاد به دو آفریدگار بوده است، نه دو گانه پرستی یعنی ایرانیان قایل به شرک در خالقیت بوده‌اند نه شرک در عبادت.
بعدها زردشت ظهور کرد. از نظر تاریخ به روشنی معلوم نیست که آیا آیین زردشت در اصل، آیینی توحیدی بوده است یا آیین ثنویی؟ (اوستا) موضوع این ابهام را رفع نمی‌کند، زیرا قسمت‌های مختلف این کتاب، تفاوت فاحشی با یکدیگر دارد. بخش (وندیداد) اوستا صراحت در ثنویت دارد. ولی از بخش (گاتاها) چندان دوگانگی فهمیده نمی‌شود، بلکه برحسب ادعای برخی از محققین از این بخش یکتایی استنباط می‌گردد. به علت همین تفاوت و اختلاف بزرگ است که اهل تحقیق معتقدند اوستائی که در دست است،‌ اثر یک نفر نیست بلکه هر بخش از آن از یک شخص است. تحقیقات تاریخی در این جا نارسا است، ولی ما برحسب اعتقادات اسلامی که درباره مجوس دارم می‌توانم دین زردشت را در اصل یک شریعت توحیدی بدانیم، زیرا بر حسب عقیده اکثر علمای اسلام زردشتیان از اهل کتاب محسوب می‌گردند، محققین از مورخین نیز همین عقیده را تأیید می‌کنند و می‌گویند: نفوذ ثنویت در آیین زردشت، از ناحیه سوابق عقیده دو خدایی در نزد آریا قبل از زردشت بوده است. البته تنها از طریق تعبد یعنی از راه آثار اسلامی می‌توانیم شریعت زردشت را یک شریعت توحیدی بدانیم. اما از نظر تاریخی یعنی از نظر آثاری که به زردشت منسوب است، هرچند بخواهم فقط (کاتها) را ملاک قرار دهم، نمی‌توانم آیین زردشتی را آیین توحیدی بدانم، زیرا حداکثر آن چه محققان درباب توحید زردشت به استناد (گاتها) گفته‌اند این است که زردشت طرفدار توحید ذاتی بوده است... زردشت برای درخت هستی بیش از یک ریشه قایل نبوده است.... ولی برای این که یک آیین توحیدی باشد علاوه بر توحید ذاتی و توحید در عبادت توحید در خالقیت هم لازم است و آیین زردشت به حسب مدارک تاریخی از نظر خالقیت کاملاً ثنوی بوده است.... اگر (گاتها) را که اصیل‌ترین و معتبرترین و توحیدی‌ترین اثری است که از زردشت باقی مانده است، ملاک قرار دهم زردشت را در شش و پنج خیر و شر و این که نظام موجود نظام احسن نیست، و با حکمت بالغه جور نمی‌آید گرفتار می‌بینم این جهت او را از پیامبران آسمانی کاملاً جدا می‌کند... .
در حقیقت باید گفت دین زردشت نتوانسته است ریشه شرک و ثنویت را حتی در حدود تعلیمات گاتها از دل ایرانیان برکند، خودش نیز مغلوب این عقیده خرافی گشته و تحریف شده است.
مرحوم استاد داود الهامی محقق ونویسنده درباره زردشت می‌گوید[3] اختلاف عجیبی به چشم می‌خورد. اغلب مورخان اسلامی مانند طبری (ج 1، ص 282) و بلعمی، ‌ابن اثیر و میر خواند زردشت را پیامبر نخوانده و او را شاگرد شاکر ارمیای نبی و یا عزیر نبی دانسته‌اند.
دکتر معین می‌گوید: (موبدان کوشش داشتند موسس دین خود را با پیغمبران مورد قبول مسلمانان و نصاری و یهود تطبیق کنند، تا هم اهل کتاب شمرده شوند و هم کمتر مورد طعن قرار بگیرند).[4]
ایشان زردشت را اختلافی‌ترین چهره تاریخ هم از نظر زمان و هم از نظر آیین و هم از نظر محل تولد معرفی می‌کند.[5] با این وصف علت این که این همه تناقض و تضاد در تاریخ (و آیین) زردشت این است که وی تاریخ درستی ندارد و ردپایی این شخصیت ایرانی در تاریخ گم شده است و در هیچ یک از روایات اسلامی و قرآن مجید و هم چنین در کتب مقدس چون انجیل و تورات ذکری از شخص و کتاب (اوستا) به میان نیامده است، بلکه هر جا که خواستند از دیانت کهن ایران نامی به میان آورند تنها به لفظ مجوس اکتفا کرده‌اند.
با این که در قرآن کریم علاوه بر پیامبران اولو العزم، نام عده‌ای از پیغمبران دیگر نیز آمده است و حتی به نام برخی از آنان سوره مستقل نازل شده است، اگر او واقعا پیغمبر و حتی به ادعای زردشتیان پیامبر اولو العزم بوده و صاحب شریعت بوده، پس چرا در قرآن و انجیل و تورات نامی از او به میان نیامده است؟ معلوم است این موضوع بیشتر باعث نگرانی زردشتیان شده، ‌و لذا خواسته‌اند پیامبر خود را با نام یکی از پیغمبران مسلم تطبیق بدهند.[6]
خلاصه و نتیجه این که، بنابر نظریه استاد شهید مطهری از کتاب مذکور، تنها از طریق تعبد یعنی از راه آثار اسلامی می‌توانم شریعت زردشت را یک شریعت و آیین توحیدی بدانیم، اما از نظر آثاری که به زردشت منسوب است و به حسب مدارک تاریخی نمی‌توانم آیین زردشتی را از آیین توحیدی بدانیم.
بنابه نظر مرحوم استاد الهامی، محقق این موضوع در دو اثر یاد شده زردشت از اختلافی‌ترین چهره تاریخ می‌باشد. اغلب مورخان اسلامی مانند طبری، بلعمی،‌ ابن اثیر، و میر خواند، زردشت را پیامبر نخوانده و او را شاگرد شاگرد ارمیای نبی و یا عزیر نبی دانسته‌اند.
علت اختلاف در تاریخ و آیین زردشتی این است که وی تاریخ درست ندارد و ردپایی از این شخصیت ایرانی در تاریخ گم شده است و در هیچ یک از روایات اسلامی و قرآن مجید و کتب مقدس چون انجیل و تورات ذکری از شخص او، و کتابش (اوستا) سخنی به میان نیامده است، بلکه هر جا خواسته‌اند از دیانت کهن ایرانی نامی به میان آورند، تنها به لفظ مجوس اکتفا کرده‌اند.
[1] . مجله تخصصی کلام، سال 8، مسلسل 31.
[2] . استاد شهید مطهری، مجموعه آثار؛ عدل الهی، ص 89، چ اول، مرداد 1368، ناشر انتشارات صدرا.
[3] . مجله تخصصی کلام، سال 8، مسلسل 31.
[4] . همان.
[5] . مجله تخصصی کلم، شماره 315، ص 41.
[6] . همان .
www.andisheqom.com





صفحه اول >> پاسخ به شبهات >>