الحق
حق، از اسماء حسنای خدا و یکی از معانی مشهور آن می‌باشد. حق به عنوان نام خدا ده بار در قرآن تکرار شده است.
«وَ مَعْرِفَةٍ یَفْرُقُ بِهَا بَیْنَ الْحَقِّ وَ الْبَاطِل» یعنی چه؟
جمله: (وَ مَعْرِفَةٍ یَفْرُقُ بِهَا بَیْنَ الْحَقِّ وَ الْبَاطِل)،[1] قسمتی از خطبه اول نهج البلاغه است که امام علی(ع) در چگونگی خلقت حضرت آدم(ع) آن‌را بیان فرمود. معنای سخن آن‌حضرت این است که خداوند شناختی به حضرت آدم(ع) عنایت فرمود که به وسیله آن حق را از باطل شناسایی کند. امام علی(ع) در این‌جا به وجه امتیاز انسان بر حیوانات اشاره میکند؛ یعنی (قوه عاقله) در وجود انسان. خداوند پس از آن‌که کار خلقت انسان را از نظر ظاهر به پایان رساند، در وجودش قوه عاقله را قرار داد، و آن چیزی است که حیوانات فاقد آن هستند. این قوه عاقله همان چیزی است که انسان با آن کلیات را درک میکند و به وسیله آن حق و باطل را تشخیص می‌‌دهد. پی نوشت: [1]. شریف الرضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، ص 42، صالح، صبحی، هجرت، قم، چاپ اول، 1414ق.
جمله: (وَ مَعْرِفَةٍ یَفْرُقُ بِهَا بَیْنَ الْحَقِّ وَ الْبَاطِل)،[1] قسمتی از خطبه اول نهج البلاغه است که امام علی(ع) در چگونگی خلقت حضرت آدم(ع) آن‌را بیان فرمود. معنای سخن آن‌حضرت این است که خداوند شناختی به حضرت آدم(ع) عنایت فرمود که به وسیله آن حق را از باطل شناسایی کند. امام علی(ع) در این‌جا به وجه امتیاز انسان بر حیوانات اشاره میکند؛ یعنی (قوه عاقله) در وجود انسان. خداوند پس از آن‌که کار خلقت انسان را از نظر ظاهر به پایان رساند، در وجودش قوه عاقله را قرار داد، و آن چیزی است که حیوانات فاقد آن هستند. این قوه عاقله همان چیزی است که انسان با آن کلیات را درک میکند و به وسیله آن حق و باطل را تشخیص می‌‌دهد. پی نوشت: [1]. شریف الرضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، ص 42، صالح، صبحی، هجرت، قم، چاپ اول، 1414ق.
عنوان سوال:
«وَ مَعْرِفَةٍ یَفْرُقُ بِهَا بَیْنَ الْحَقِّ وَ الْبَاطِل» یعنی چه؟
پاسخ:
جمله: (وَ مَعْرِفَةٍ یَفْرُقُ بِهَا بَیْنَ الْحَقِّ وَ الْبَاطِل)،[1] قسمتی از خطبه اول نهج البلاغه است که امام علی(ع) در چگونگی خلقت حضرت آدم(ع) آن‌را بیان فرمود. معنای سخن آن‌حضرت این است که خداوند شناختی به حضرت آدم(ع) عنایت فرمود که به وسیله آن حق را از باطل شناسایی کند.
امام علی(ع) در این‌جا به وجه امتیاز انسان بر حیوانات اشاره میکند؛ یعنی (قوه عاقله) در وجود انسان. خداوند پس از آن‌که کار خلقت انسان را از نظر ظاهر به پایان رساند، در وجودش قوه عاقله را قرار داد، و آن چیزی است که حیوانات فاقد آن هستند. این قوه عاقله همان چیزی است که انسان با آن کلیات را درک میکند و به وسیله آن حق و باطل را تشخیص می‌‌دهد.
پی نوشت:
[1]. شریف الرضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، ص 42، صالح، صبحی، هجرت، قم، چاپ اول، 1414ق.
- [سایر] (وَ مَعْرِفَةٍ یَفْرُقُ بِهَا بَیْنَ الْحَقِّ وَ الْبَاطِل) یعنی چه؟
- [سایر] فرق بین «یَهْدی للحقّ» و «یَهْدی الی الحقّ» چیست؟
- [سایر] معنی «انا الحق» منصور حلاج چیست؟
- [سایر] پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله) فرمودند: «التوحید ثمن الجنَّه» بهشت را به بها میدهند نه به بهانه این جمله به چه معنی است؟
- [سایر] پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله) فرمودند: «التوحید ثمن الجنَّه» بهشت را به بها میدهند نه به بهانه این حدیث به چه معنی است؟
- [سایر] تفاوت میان کلمات «خوف»، «خشیت»، «وجل»، «فزع»، «روع»، «شفق»، «حذر» و «رهب» چیست؟
- [سایر] از نظر استعمال قرآنی، چه فرقی بین «إنّ» و «أنّ»،«مودّت» و «محبّت»، «مُلک» و «ملکوت» وجود دارد؟
- [سایر] فرق کلمه های «الریف»، «القریة» و «الضیعة» چیست؟
- [سایر] ماهیت «بیعت» چیست؟ آیا «قرارداد» است یا «پذیرش»؟
- [سایر] محتوای سورة «احزاب» و «روم» و «نور» و «سجده» چه چیزی می باشد؟
- [آیت الله جوادی آملی] .در داد و ستد نسیه، مدت تحویل بها باید معلوم باشد و در صورت ابهامِ تاریخ آن، باطل است ; مانند آن‌که کالایی را بفروشد که خریدار , بهای آن را هنگام رسیدن محصول بپردازد.
- [آیت الله جوادی آملی] .هرگاه اجاره دهنده مورد اجاره را در اختیار مستأجر قرار دهد, میتواند اجاره بها را طلب کند, هرچند مستأجر نخواهد آن را تحویل بگیرد; یا تا پایان مدت اجاره از آن استفاده نکند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر پیش از آن که مدّت اجاره تمام شود، ملک را به مستأجر بفروشد، اجاره به هم نمیخورد و مستأجر باید اجاره بها را به فروشنده بدهد و همچنین است اگر آن را به دیگری بفروشد.
- [آیت الله جوادی آملی] .صحّت داد و ستد طلا به طلا یا به نقره, نیز نقره به طلا یا به نقره, مشروط به تحویل کامل کالا و بها، پیش از جدا شدن فروشنده و خریدار از یکدیگر است و بدون تحویل و تحوّل کامل , قبل از جدا شدن، معامله باطل است. البته معیار، جدا شدن از یکدیگر است; نه از مکان معامله.
- [آیت الله جوادی آملی] .اجاره زمین, جهت زراعت, در صورتی که اجاره بهای آن, محصول همان زمین قرار داده شود, باطل است و اگر اجاره بها محصولِ زمین دیگر باشد, یا کلّی در ذمّه قرار گیرد, اشکالی ندارد, هرچند آن را از حاصل همان زمین پرداخت کند.
- [آیت الله جوادی آملی] .کسی که چیزی را اجاره داد, حق ندارد پیش از تحویل آن به مستأجر، اجاره بها را بخواهد; نیز اگر برای انجام دادن کاری اجیر شد, نمیتواند پیش از انجام دادن آن کار، اجرت را درخواست کند, مگر در صورت شرط یا رسم پذیرفته شده.
- [امام خمینی] لانَعْلَمُ مِنها اِلاّ خَیْراً وَ اَنْتَ اَعْلَمُ بِهَا مِنَّا اَللّههُمَّ اِنْ کهانَتْ مُحْسِنَةً فَزِدْ فِی اِحْسهانِها وَ اِنْ کهانَتْ مُسِیئَةً فَتَجاوَزْ عَنْهَا وَ اغْفِرْلَهَا اَللّههُمَّ اجْعَلْهَا عِنْدَکَ فِی اَعْلَی عِلِّیِّینَ وَ اخْلُفْ عَلی اَهْلِهها فِی الْغهابِرِینَ وَ ارْحَمْهها بِرَحْمَتِکَ یها اَرْحَمَ الرَّاحِمینَ.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی با مال خمس نداده کالایی بخرد، تصرف در آن جایز نیست, بنابراین اگر خانه یا لباسی را با مال خمس نداده بخرد، نمی تواند در آن نماز بخواند، همچنین اگر آب بها را از پول غیر مخمّ س بپردازد، نمیتواند با آن آب وضو بگیرد یا غسل کند , مگر آن‌که وجوهی که پرداخت می شود, هزینه خدمات آبرسانی باشد; نه هزینه خود آب.
- [آیت الله جوادی آملی] .هرگاه شخصی در صحیح یا باطل بودن معامله ای شک کند نمیتواند آن را انجام دهد و در آن تصرف نماید، اگر حکم شرعی معامله ای را میدانست و بعد از انجام دادنش در صحیح بودن آن شک کرد، معامله صحیح است و تصرّف در کالا یا بها ی آن جایز است . اگر حکم شرعی معامله ای را نمیدانست و پس از انجام دادن آن، در صحیح بودنش شک کرد , نمی تواند بدون رضایت طرف داد و ستد، در کالا یا بهای آن تصرف کند.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر ملک مورد اجاره, پیش از زمان آن, به صورتی ویران شود که به هیچ وجه قابل بهره وری نباشد, اجاره باطل می‌شود; نیز اگر شرط شده بود که قابل استفاده باشد, ولی چنین نباشد، اجاره باطل می‌شود و در هر دو حال, اجاره بها به مستأجر برمی‌گردد و اگر ویرانی آن به گونه ای باشد که بهره اندکی از آن برابر شرط تعهّد شده ممکن باشد و ماندن چنین اجارهای سفیهانه نباشد، مستأجر میتواند اجاره را به هم بزند; و گرنه اجاره یادشده بدون به هم زدن از بین خواهد رفت.