الحق
حق، از اسماء حسنای خدا و یکی از معانی مشهور آن می‌باشد. حق به عنوان نام خدا ده بار در قرآن تکرار شده است.
(وَ مَعْرِفَةٍ یَفْرُقُ بِهَا بَیْنَ الْحَقِّ وَ الْبَاطِل) یعنی چه؟
جمله: «وَ مَعْرِفَةٍ یَفْرُقُ بِهَا بَیْنَ الْحَقِّ وَ الْبَاطِل»،[1] قسمتی از خطبه اول نهج البلاغه است که امام علی(ع) در چگونگی خلقت حضرت آدم(ع) آن‌را بیان فرمود. معنای سخن آن‌حضرت این است که خداوند شناختی به حضرت آدم(ع) عنایت فرمود که به وسیله آن حق را از باطل شناسایی کند. امام علی(ع) در این‌جا به وجه امتیاز انسان بر حیوانات اشاره می‌کند؛ یعنی «قوه عاقله» در وجود انسان. خداوند پس از آن‌که کار خلقت انسان را از نظر ظاهر به پایان رساند، در وجودش قوه عاقله را قرار داد، و آن چیزی است که حیوانات فاقد آن هستند. این قوه عاقله همان چیزی است که انسان با آن کلیات را درک می‌‎ کند و به وسیله آن حق و باطل را تشخیص می‌‎ دهد. [1] . شریف الرضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، ص 42، صالح، صبحی، هجرت، قم، چاپ اول، 1414ق.
جمله: «وَ مَعْرِفَةٍ یَفْرُقُ بِهَا بَیْنَ الْحَقِّ وَ الْبَاطِل»،[1] قسمتی از خطبه اول نهج البلاغه است که امام علی(ع) در چگونگی خلقت حضرت آدم(ع) آن‌را بیان فرمود. معنای سخن آن‌حضرت این است که خداوند شناختی به حضرت آدم(ع) عنایت فرمود که به وسیله آن حق را از باطل شناسایی کند. امام علی(ع) در این‌جا به وجه امتیاز انسان بر حیوانات اشاره می‌کند؛ یعنی «قوه عاقله» در وجود انسان. خداوند پس از آن‌که کار خلقت انسان را از نظر ظاهر به پایان رساند، در وجودش قوه عاقله را قرار داد، و آن چیزی است که حیوانات فاقد آن هستند. این قوه عاقله همان چیزی است که انسان با آن کلیات را درک می‌‎ کند و به وسیله آن حق و باطل را تشخیص می‌‎ دهد. [1] . شریف الرضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، ص 42، صالح، صبحی، هجرت، قم، چاپ اول، 1414ق.
عنوان سوال:
(وَ مَعْرِفَةٍ یَفْرُقُ بِهَا بَیْنَ الْحَقِّ وَ الْبَاطِل) یعنی چه؟
پاسخ:
جمله: «وَ مَعْرِفَةٍ یَفْرُقُ بِهَا بَیْنَ الْحَقِّ وَ الْبَاطِل»،[1] قسمتی از خطبه اول نهج البلاغه است که امام علی(ع) در چگونگی خلقت حضرت آدم(ع) آن‌را بیان فرمود. معنای سخن آن‌حضرت این است که خداوند شناختی به حضرت آدم(ع) عنایت فرمود که به وسیله آن حق را از باطل شناسایی کند.
امام علی(ع) در این‌جا به وجه امتیاز انسان بر حیوانات اشاره می‌کند؛ یعنی «قوه عاقله» در وجود انسان. خداوند پس از آن‌که کار خلقت انسان را از نظر ظاهر به پایان رساند، در وجودش قوه عاقله را قرار داد، و آن چیزی است که حیوانات فاقد آن هستند. این قوه عاقله همان چیزی است که انسان با آن کلیات را درک می کند و به وسیله آن حق و باطل را تشخیص می دهد. [1] . شریف الرضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، ص 42، صالح، صبحی، هجرت، قم، چاپ اول، 1414ق.
- [سایر] «وَ مَعْرِفَةٍ یَفْرُقُ بِهَا بَیْنَ الْحَقِّ وَ الْبَاطِل» یعنی چه؟
- [سایر] در آیه 35 سوره یونس آمده است: (قُلْ هَلْ مِنْ شُرَکائِکمْ مَنْ یَهْدی إِلَی الْحَقِّ قُلِ اللّهُ یَهْدی لِلْحَقِّ). در تفسیر آمده که (یهدی للحقّ) به معنای همان (یهدی الی الحقّ) است. امّا اگر هیچ فرقی نمیکند، پس تفاوت تعبیر برای چیست؟ یعنی فرق بین (للحقّ) و (الی الحقّ) چیست؟ خصوصاً با توجّه به اینکه در ادامه آیه نیز باز تعبیر الی الحقّ شده است: (أَفَمَنْ یَهْدی إِلَی الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ یُتَّبَعَ...).
- [سایر] کتاب (احقاق الحق) را معرفی کنید.
- [سایر] آیا جمله (اول العلم معرفة الجبار و آخر العلم تفویض الامر) حدیث است؟ معنا و منظور آن‌را توضیح دهید.
- [آیت الله بهجت] آیا جواب سلام در معرفه و نکره و مفرد و جمع بودن، باید مثل خود سلام باشد؟
- [سایر] معنای ذکر لا اله الا الله الملک الحق المبین چیست؟
- [سایر] نویسنده کتاب احقاق الحق و ازهاق الباطل کیست؟
- [سایر] معنی «انا الحق» منصور حلاج چیست؟
- [سایر] فرق بین «یَهْدی للحقّ» و «یَهْدی الی الحقّ» چیست؟
- [آیت الله سبحانی] آیا گرفتن شیر بها جایز است؟
- [آیت الله جوادی آملی] .در خرید و فروش نقدی , پس از تمام شدن مع امله، خریدار مالک کالا و فروشنده , مالک بها می شود و هر کدام حقّ مطالبه مال خود را دارد و بر دیگری تحویل مال او لازم است . تحویل کالا یا بها، به این است که کالا در اختیار کامل خریدار قرار گیرد و بهای آن در اختیار کامل فروشنده , واقع شود.
- [آیت الله جوادی آملی] .در داد و ستد نسیه, تحویل کالا بر فروشنده لازم است؛ ولی حق مطالبه بها را پیش از زمان مقرّر ندارد , هرچند خریدار می تواند بهای آن را پیش از تاریخ تعهّدشده بپردازد . البته قبول آن بر فروشنده لازم نیست و اگر خریدار نتواند بها را پرداخت کند و کالا موجود باشد, فروشنده میتواند معامله را به هم بزند و متاع خود را برگرداند.
- [آیت الله جوادی آملی] .خرید و فروش سلف , آن است که بها نقد و کالا در ذمّه باشد و لفظ خاص لازم نیست , چنان که با فعل هم حاصل می‌شود، پس هر کدام از صاحب کالا یا بها بگوید (فلان کالا را در برابر این پول می دهم یا این پول را میدهم در قبال کالای معیّن که در فلان زمان تحویل بگیرم ) و دیگری با لفظ یا فعلْ آن را قبول کند، صحیح است.
- [آیت الله جوادی آملی] .هرگاه فروشنده بفهمد بهایی که برای کالای فروخته خود گرفته قبلاً عیب داشت و این بها مالِ مشخّصی بوده, نه کلّی در ذمّه، میتواند یکی از سه کار یادشده در مسأله سابق را انجام دهد و اگر بها، کلّیِ در ذمّهّ خریدار بود, نمیتواند معامله را به هم بزند یا تفاوت گذشته را بگیرد, بلکه میتواند معیوب را رد کند و سالم را مطالبه نماید.
- [آیت الله جوادی آملی] .در داد و ستد نسیه، مدت تحویل بها باید معلوم باشد و در صورت ابهامِ تاریخ آن، باطل است ; مانند آن‌که کالایی را بفروشد که خریدار , بهای آن را هنگام رسیدن محصول بپردازد.
- [آیت الله جوادی آملی] .هرگاه اجاره دهنده مورد اجاره را در اختیار مستأجر قرار دهد, میتواند اجاره بها را طلب کند, هرچند مستأجر نخواهد آن را تحویل بگیرد; یا تا پایان مدت اجاره از آن استفاده نکند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر پیش از آن که مدّت اجاره تمام شود، ملک را به مستأجر بفروشد، اجاره به هم نمیخورد و مستأجر باید اجاره بها را به فروشنده بدهد و همچنین است اگر آن را به دیگری بفروشد.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر اجاره دهنده، پیش از تمام شدن مدت اجاره، ملک را به مستأجر یا به دیگری بفروشد، اجاره به هم نمیخورد و اجاره کننده باید اجاره بها را به فروشنده بدهد. در صورتی که خریدار ملک، شخص دیگری باشد و از اجاره آن آگاه نباشد, میتواند معامله را به هم بزند.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی اجیر شود کاری را با اجارهبهای معیّن انجام دهد و به صورت صریح یا ضمنی شرط مباشرت نشده باشد, میتواند آن کار را به دیگری واگذار نماید؛ ولی نمیتواند اجاره بها را کم کند, مگر آن‌که خودش مقداری از کار را انجام دهد, هرچند به صورت طرح نقشه، تهیّه وسائل و... باشد.
- [آیت الله جوادی آملی] .صحّت داد و ستد طلا به طلا یا به نقره, نیز نقره به طلا یا به نقره, مشروط به تحویل کامل کالا و بها، پیش از جدا شدن فروشنده و خریدار از یکدیگر است و بدون تحویل و تحوّل کامل , قبل از جدا شدن، معامله باطل است. البته معیار، جدا شدن از یکدیگر است; نه از مکان معامله.