جبران
جبران و تدارک کردن را تلافی گویند و از آن در باب صلات سخن گفته شده است.
جبران تصرّفات غاصبانه در اموال مردم
. با صرف نمودن مبلغ مذکور در راه خیر، ذمّه‌ی او بری نشده و باید آن را به خودش و یا ورثه‌ی او پرداخت نماید و لازم نیست واقعیت را به آنان بگوید و یا خودش به صورت مستقیم به ایشان بپردازد، بلکه به هر عنوان که پول به آنان رسانده شود، هر چند که در قالب هدیه، عیدی یا غیر آن باشد و یا توسط فرد ثالثی انجام گیرد، کافی است و در صورتی که به هیچ وجه به صاحب آن یا ورثه‌ی او دسترسی ندارد از طرف ایشان به فقیر صدقه دهد و تنزل ارزش پول را نیز به حساب آورد.
. با صرف نمودن مبلغ مذکور در راه خیر، ذمّه‌ی او بری نشده و باید آن را به خودش و یا ورثه‌ی او پرداخت نماید و لازم نیست واقعیت را به آنان بگوید و یا خودش به صورت مستقیم به ایشان بپردازد، بلکه به هر عنوان که پول به آنان رسانده شود، هر چند که در قالب هدیه، عیدی یا غیر آن باشد و یا توسط فرد ثالثی انجام گیرد، کافی است و در صورتی که به هیچ وجه به صاحب آن یا ورثه‌ی او دسترسی ندارد از طرف ایشان به فقیر صدقه دهد و تنزل ارزش پول را نیز به حساب آورد.
پاسخ:
. با صرف نمودن مبلغ مذکور در راه خیر، ذمّه‌ی او بری نشده و باید آن را به خودش و یا ورثه‌ی او پرداخت نماید و لازم نیست واقعیت را به آنان بگوید و یا خودش به صورت مستقیم به ایشان بپردازد، بلکه به هر عنوان که پول به آنان رسانده شود، هر چند که در قالب هدیه، عیدی یا غیر آن باشد و یا توسط فرد ثالثی انجام گیرد، کافی است و در صورتی که به هیچ وجه به صاحب آن یا ورثه‌ی او دسترسی ندارد از طرف ایشان به فقیر صدقه دهد و تنزل ارزش پول را نیز به حساب آورد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- به مالکیت در آوردن قبرستان عمومی مسلمانان و ساختن ساختمانهای شخصی در آن و ثبت آن بعنوان ملک به نام اشخاص چه حکمی دارد؟ و آیا قبرستان عمومی مسلمانان وقف محسوب می شود؟ و آیا تصرّف شخصی در آن غصب است؟ و آیا تصرّف کنندگان در آن باید اجرت المثل تصرّفات خود را بپردازند؟ و بر فرض ضمان اجرت المثل، آن اموال در چه موردی باید مصرف شوند؟ و ساختمان هایی که در آن ساخته شده اند چه حکمی دارند؟
- فروش اموال وقفی مسجد
- تصرف در اموال کسی که وجوهات نمیدهد
- تصرف پدر در اموال فرزند بالغ خود
- صلح اموال به شرط داشتن حق تصرف
- . بانک اگر پولی را تحت یکی از عقود اسلامی به شخصی بپردازد, گیرنده حق واگذاری آن را به دیگری ندارد و تمام تصرفات نفر سوم فضولی است و موقوف به اجازهی بانکِ پرداخت کنندهی وجه است.
- استفاده از اموال پدری که وجوهات نمیدهد یا ربا میخورد
- استفاده شخصی از امکانات دولتی و اموال عمومی
- تصرف در اموال میت قبل از پرداخت خمس
- استفاده از اموال کسی که مالش مخلوط به حرام است
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] آیا ورثه می توانند در اموال میتی که زکات بر آن ها واجب شده، تصرّف کنند؟ در صورت تصرّف آیا بر ذمّه آن ها است که جبران کنند؟
- [آیت الله بهجت] در سن 1314 سالگی مقدار کمی بدهکاری بر ذمّه ی من قرار گرفت، با توجّه به این که صاحبان اموال را نمی شناسم، چگونه می توانم جبران کنم؟
- [سایر] اگر سه خلیفهی اول مسیر اسلام را تغییر دادند و غاصبانه حکومت کردند، چرا حضرت علی 25 سال سکوت فرمود؟
- [آیت الله سبحانی] تصرفات وصی منصوب از جانب حاکم شرع در چه مواردی صحیح می باشد؟
- [آیت الله سبحانی] با توجه به اینکه امور کیفری مثل قصاص، نسبت به امور مدنی مثل اموال صغیر، از اهمیت بیشتری برخوردار است چگونه ممکن است شارع در امور مدنی عدم رشد را مانع تصرفات مالی بداند ولی در امور کیفری تنها بلوغ کافی برای اجراء امور کیفری است؟
- [آیت الله بروجردی] نهر آبیست از بعض خانهها میگذرد که بعض از آن موقوفه و به مصرف وقف نمیرسانند. مثلاً، در هر هشت شبانه روزی یک شبانه روز موقوفه است، آیا در قسمت موقوفه آن، تصرّفات از قبیل وضو و غسل و غیر هما چه صورت دارد؟ و در صورت عدم جواز تصرّفات مزبوره هر گاه به مقدار تصرّف وجهی صرف روضه خوانی بنمایند در محلّی که خود واقف معیّن نموده یا در محل دیگر، این تصرّفات جایز می‌شود یا نه؟
- [آیت الله سیستانی] در صورتی که حریم مانع از تملک یا تصرفات دیگران شود تکلیف چیست؟
- [آیت الله بهجت] آیا تصرّفات و معاملات ورثه در ترکه میّت پیش از اخراج دیون یا وصیّت او نافذ است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا تصرّفات منجز مریض، تابع احکام وصیّت است و نفوذ زاید بر ثلث آن نیاز به اجازه وارثان دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا حجر معسر مطلق است یا محدود به تصرّفات مالی و آیا سایر اقدامات غیر مالی معسر مثل ازدواج، قبول هدایا، استیفای قصاص و عفو آن و ( نافذ است یا خیر و آیا حاکم میتواند بر حجر مالی او را از جمیع تصرّفات منع نماید یا خیر؟
مسائل مرتبط از این مرجع
مسئله مرتبط یافت نشد
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر میّت قرض نداشته باشد ولی بعضی از ورثه او صغیر یا دیوانه یا غائب باشند، فقط به مقدار مصارف متعارف (کفن و دفن) که اگر انجام نشود جنازه روی زمین می ماند می توان در اموال او تصرف کرد. ولی سایر تصرفات در آن اموال حرام و نماز خواندن در خانه او باطل است مگر بعد از تعیین قیم و عمل بر طبق صلاحدید وی.
- [آیت الله مظاهری] توبه مکر و خدعه اگر مربوط به اموال باشد علاوه بر توبه، باید حقّ دیگران را ادا کند و اگر مربوط به آبروی دیگران باشد و به گوش آنان رسیده باشد، باید از آن‌ها رضایت بطلبد، و اگر هیچیک نباشد، صرف پشیمانی کافی است، ولی اگر بتواند جبران خسارت کند، مثل تبلیغ دین در جایی که تضییع دین نموده باشد و یا تعریف افرادی که با آنان خدعه و مکر نموده است و دعا و استغفار برای آن‌ها، باید جبران کند. [1]. فاطر، 43.
- [آیت الله مظاهری] زمینهایی که معلوم نیست سابقاً چگونه بوده، ملک کسی است که زمین در دست اوست و خرید و فروش آن و سایر تصرّفات اشکال ندارد.
- [آیت الله مظاهری] وضو گرفتن و تصرّفات جزیی در نهرهای بزرگ یا کوچک اشکال ندارد گرچه صاحبان آن‌ها راضی نباشند یا صغیر و مجنون باشند.
- [آیت الله بهجت] اگر مقداری از مال مضاربه بدون کوتاهی عامل به سوختن یا دزدی و مانند آن از بین برود، در جبران کردن آن به سود حاصل، تأمل است و مقتضای قاعده عدم جبران است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر فرزندِ صغیری، خود اموال و دارایی داشته باشد، ولیّ او میتواند از اموال خود او مخارجش را تأمین نماید.
- [آیت الله جوادی آملی] .اموال منقولی که از میدان جنگ به عنوان غنیمت گرفته می‌شود, خمس دارد و اموال غیر منقول آن, خمس ندارد .
- [آیت الله اردبیلی] (صدقه) بر دو قسم است: اوّل:صدقه واجب، نظیر زکاتِ مال، زکات فطره، ردّ مظالم (یعنی جبران تجاوزات انسان به اموال مردم با جهل به صاحبان آن‌ها که به اجازه مجتهد جامعالشرایط صدقه داده می‌شود) و کفّارههای گوناگون. دوم:صدقه مستحب، یعنی احسان و اعانت مالی به دیگران یا تأسیس مؤسسه خیریه که منافع آن عاید عموم گردد که درباره خواص و آثار آن روایات زیادی وارد شده است.
- [آیت الله سیستانی] اگر عدّهای با سرمایهای که از اموال مشترک خویش فراهم آوردهاند، شرکتی تأسیس کنند و هر یک از آنان ضمن قراردادِ شرکت، بر دیگران شرط کند که در صورت وقوع حادثهای نسبت به شخص خود و یا اموالش که نوع آن را طی شرط معین می‌کند شرکت موظف به جبران خسارات وارده به او از سرمایه شرکت یا سود آن باشد، مادام که قرارداد باقی است، واجب است به این شرط عمل شود.
- [آیت الله اردبیلی] مبالغ معیّنی را که شرکتها یا بانکها به عنوان سود ثابت به سرمایهگذار میپردازند و گاهی پیش از شروع عمل پرداخت میکنند، به عنوان مضاربه صحیح نیست، مگر بدانند سهم سود سرمایه گذار، آن مقدار یا بیشتر خواهد بود یا سرمایهگذار شرط کند اگر سهم او کمتر از آن مقدار بود، بانک آن را از اموال دیگر خود جبران کند و همچنین اگر به عنوان علیالحساب مبلغی بپردازند تا در آخر مدّت با هم مصالحه کنند، مانعی ندارد.