اختلاف
اختلاف ضد اتفاق است.
لطفاً بفرمایید وجه اختلاف این تعبیرها چیست؟ با اینکه در مقام عمل، بعضی از اینها با بعض دیگر فرقی ندارد؟
وجه اختلاف تعبیرها، اختلاف ادله و فهم و استنباط فقیه از مفاد آنها است، مثلاً در جایی که دلالت ادلّه بر حکمِ مسأله، صریح و قطعی نیست، اما به نظر فقیه حکم آن روشن و دلالتِ دلیل بر آن قوی است، تعبیر به (اقوی) می کند; و در جایی که حکم مسأله واضح و روشن است، به گونه ای که فقیه را متمایل به اظهار فتوا می کند (هر چند که دلالت دلیل قوی نیست) در چنین مواردی تعبیر به (بعید نیست) یا تعبیر به (ظاهراً چنین است) می کند. در جایی که دلالت ادلّه بر حکم، بطوری ظهور دارد که فقیه را در مرز فتوا قرار می دهد (گرچه حتمی نیست) اما شبهه قوی بر وجوب یا حرمت وجود دارد، در این موارد تعبیر به (احتیاط واجب...) می کند و اگر شبهه قوت ندارد، تعبیر به (احوط) یا (احتیاط) (به نحو مطلق) می کند و هکذا.
وجه اختلاف تعبیرها، اختلاف ادله و فهم و استنباط فقیه از مفاد آنها است، مثلاً در جایی که دلالت ادلّه بر حکمِ مسأله، صریح و قطعی نیست، اما به نظر فقیه حکم آن روشن و دلالتِ دلیل بر آن قوی است، تعبیر به (اقوی) می کند; و در جایی که حکم مسأله واضح و روشن است، به گونه ای که فقیه را متمایل به اظهار فتوا می کند (هر چند که دلالت دلیل قوی نیست) در چنین مواردی تعبیر به (بعید نیست) یا تعبیر به (ظاهراً چنین است) می کند. در جایی که دلالت ادلّه بر حکم، بطوری ظهور دارد که فقیه را در مرز فتوا قرار می دهد (گرچه حتمی نیست) اما شبهه قوی بر وجوب یا حرمت وجود دارد، در این موارد تعبیر به (احتیاط واجب...) می کند و اگر شبهه قوت ندارد، تعبیر به (احوط) یا (احتیاط) (به نحو مطلق) می کند و هکذا.
عنوان سوال:
لطفاً بفرمایید وجه اختلاف این تعبیرها چیست؟ با اینکه در مقام عمل، بعضی از اینها با بعض دیگر فرقی ندارد؟
پاسخ:
وجه اختلاف تعبیرها، اختلاف ادله و فهم و استنباط فقیه از مفاد آنها است، مثلاً در جایی که دلالت ادلّه بر حکمِ مسأله، صریح و قطعی نیست، اما به نظر فقیه حکم آن روشن و دلالتِ دلیل بر آن قوی است، تعبیر به (اقوی) می کند; و در جایی که حکم مسأله واضح و روشن است، به گونه ای که فقیه را متمایل به اظهار فتوا می کند (هر چند که دلالت دلیل قوی نیست) در چنین مواردی تعبیر به (بعید نیست) یا تعبیر به (ظاهراً چنین است) می کند. در جایی که دلالت ادلّه بر حکم، بطوری ظهور دارد که فقیه را در مرز فتوا قرار می دهد (گرچه حتمی نیست) اما شبهه قوی بر وجوب یا حرمت وجود دارد، در این موارد تعبیر به (احتیاط واجب...) می کند و اگر شبهه قوت ندارد، تعبیر به (احوط) یا (احتیاط) (به نحو مطلق) می کند و هکذا.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- بعضی در مورد غسل وجه در وضو تصریح کرده اند که سفیدی دو طرف جلو سر که نزعتان باشد از حدّ وجه خارج است، بفرمایید این مطلب اتفاقی است یا مانند دخول عارض در وجه مورد خلاف است؟
- در یکی از شهرها اختلاف شدیدی در معنای مرتد و احکام آن بوجود آمده است. استدعا دارد در این رابطه توضیحی مرقوم بفرمائید تا اختلاف برطرف شود و اطرافیان شخص متّهم، وظیفه خود را بدانند و عمل کنند.
- برخی از لطیفه و مزاحها به بعض طوایف مانند ترک، لر، عرب نسبت داده می شود و در بسیاری از موارد قصد سویی هم نیست. ولی گاهی موجب بروز اختلاف و غیره می گردد، حکم چیست؟
- ما حکم صلاة المرأة التی یبرز بعض شعرها فی الاثناء ثم علمت قبل الفراغ او بعده؟
- در مسأله قبل، آیا فرقی بین إعسار مستأجر و عدم اعسار او وجود دارد؟
- آیا فرقی بین جنون ادواری و جنون دائمی در فرض فوق وجود دارد؟
- آیا بعد از طواف باید برای خواندن نماز در پشت مقام صبر کند تا خلوت شود؟ یا می تواند بلافاصله کمی دورتر از مقام با رعایت الاقرب فالاقرب نماز را بخواند؟
- هنگامی که مسجدالحرام خلوت است، آیا نماز طواف حتماً باید نزدیک مقام خوانده شود، یا اگر در فاصله دورتری بخواند، و مقام ابراهیم(علیه السلام) بین او و کعبه قرار گیرد کافی است؟
- آیا صحیح است که شخصی در قسمتی از اعمال خود از یک مجتهد تقلید کند و در بعض اعمال دیگر از مجتهد دیگر تقلید کند؟
- نایب پس از عقد اجاره بلافاصله از انجام بعض اعمال معذور شد، آیا نیابت او صحیح است؟ و از مصادیق عذر طاری است یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] درباره وجه تسمیه قرآن مجید توضیحاتی ارائه بفرمایید؟
- [سایر] در مورد مقام معنوی بابا رکن الدین چیزی بفرمائید.
- [سایر] چند خاطره از زندگی شخصی مقام معظم رهبری را بفرمایید؟
- [سایر] در باب تساهل و تسامح بهاییت توضیح بفرمایید، و بفرمایید به جز این چه فرقی با اسلام دارد؟
- [سایر] ضمن توضیح علت اختلاف بین انسان ها، بفرمایید آیا اگر این اختلاف ها و تفاوت ها نبود، انسان ها همدیگر را نمی شناختند!(لتعارفوا)؟
- [سایر] ضمن توضیح علت اختلاف بین انسان ها، بفرمایید آیا اگر این اختلاف ها و تفاوت ها نبود، انسان ها همدیگر را نمی شناختند!(لتعارفوا)؟
- [سایر] لطفاً درباره اختلاف روش شیعه و سنی در نماز توضیح بفرمایید؟
- [سایر] با توجه به این که مراجع، احکام شرعی را از قران و احادیث بیان می¬کنند، چرا در مقام فتوا اختلاف نظر دارند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورتی که میان فقهاء در یک مورد اختلاف فتوی باشد، آیا این مورد برای قاضی در مقام قضاوت می تواند از مصادیق شبهه دارئه مجازات باشد؟
- [آیت الله نوری همدانی] لطفاً بفرمائید آیا (جایز نیست) با (حرام است) مترادف است یا نه؟ در صورت اختلاف توضیح دهید.
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر بعض رؤسای ممالک اسلامی یا بعض مسئولین موجب بسط نفوذ اجانب شود چه نفوذ سیاسی یا اقتصادی یا نظامی که مخالف مصالح اسلام و مسلمانان است، بواسطه این خیانت، از مقامی که دارد هر مقامی باشد منعزل است. اگر فرض شود که احراز آن مقام به حق بوده، و بر مسلمانان لازم است به هر نحو که ممکن شود آنان را با رعایت موازین شرعی مجازات نمایند.
- اگر کسی از دیگری طلبی دارد که وزنی و پیمانه ای نیست می تواند آنرا به شخص بدهکار یا دیگری به کمتر فروخته و وجه آنرا نقداً بگیرد بنابر این در زمان حاضر برات یا سفته هائی که طلبکار از بدهکار گرفته است می تواند آنها را به بانک یا به شخص دیگر به کمتر از طلب خود بفروشد و وجه آن را نقداً بگیرد زیرا که اسکناسهای معمولی با وزن و پیمانه معامله نمی شود.
- اگر میت هم برادر و خواهر پدری داشته باشد و هم برادر و خواهر پدری و مادری برادر و خواهر پدری ارث نمی برند و فرقی نمی کند که برادر و خواهر مادری داشته باشد یا نداشته باشد.
- اکر وارث متوفی فقط چند عمه یا چند عمو باشند اموال متوفی بین آنان بالسویه تقسیم می شود و در این فرض فرقی نمی کند که همه پدری باشند یا مادری یا پدر و مادری.
- اوّل ماه به چند چیز ثابت می شود: اوّل: آنکه خود انسان ماه را ببیند. دوّم: عدّه ای که از گفته آنان یقین پیدا می شود بگویند ماه را دیده ایم و همچنین است هر چیزی که بواسطه آن یقین پیدا شود. سوّم: سی روز از اول ماه شعبان بگذرد که بواسطه آن اوّل ماه رمضان ثابت می شود یا سی روز از اوّل رمضان بگذرد که بواسطه آن اوّل ماه شوال ثابت می شود. چهارم: دو مرد عادل بگویند که: در شب، ماه را دیده ایم، ولی اگر صفت ماه را بر خلاف یکدیگر بگویند، یا شهادتشان خلاف واقع باشد مثل اینکه بگویند: داخل دائره ماه طرف اُفق بود، اوّل ماه ثابت نمی شود. امّا اگر در تشخیص بعض خصوصیّات اختلاف داشته باشند مثل آنکه یکی بگوید ماه بلند بود، و دیگری بگوید نبود، بگفته آنان اول ماه ثابت می شود. پنجم: مجتهد جامع الشرائط حکم کند که اوّل ماه است.
- اگر در حال سجده از خواب بیدار شود و شک کند که در سجده آخر نماز است یا در سجده شکر، باید آن نماز را دوباره بخواند. سوّم: از مبطلات نماز آن است که مثل بعض کسانی که شیعه نیستند دستها را روی هم بگذارد.
- هرگاه مالک و عامل در مقدار سهم عامل اختلاف داشته باشند، مثلاً مالک مدّعی ثلث باشد و عامل مدّعی نصف و بینه نداشته باشند قول مالک با قسم مقدم است.
- چنانچه مالک و عامل در صحت و فساد مضاربه واقع شده، اختلاف کنند و یکی مدّعی صحت و دیگری مدّعی بطلان باشد و بیّنه نداشته باشند قول مدّعی صحت، با قسم مقدم است.
- باقی ماندن بر تقلید میت جایز است در صورتیکه مجتهد میت و مجتهد حیّ مساوی در علم باشند. و چنانچه یکی از آن دو اعلم باشد تقلید از اعلم لازم است. و در باقی ماندن بر تقلید میت فرقی بین مسائلی که عمل نموده و مسائلی که عمل ننموده، وجود ندارد.
- اگر زنی که اولاد ندارد بمیرد و شوهر داشته باشد نصف تمام مال او به شوهر می رسد و بقیه مال او به ورثه دیگر طبق مسائل گذشته می رسد و در این مسئله فرقی نمی کند که شوهر اولاد داشته باشد یا نداشته باشد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [امام خمینی] اگر بعض رؤسای ممالک اسلامی یا بعض وکلای مجلسین موجب بسط نفوذ اجانب شود چه نفوذ سیاسی یا اقتصادی یا نظامی که مخالف مصالح اسلام و مسلمانان است، به واسطه این خیانت، از مقامی که دارد- هر مقامی باشد- منعزل است. اگر فرض شود که احراز آن مقام به حق بوده، و بر مسلمانان لازم است او را مجازات کنند به هر نحو که ممکن شود.
- [امام خمینی] آنچه اشخاص از بانکها میگیرند به عنوان معامله قرض یا غیر قرض، در صورتی که معامله به وجه شرعی انجام بگیرد حلال است و مانع ندارد، اگر چه بداند که در بانکها پولهای حرامی است و احتمال بدهد پولی را که گرفته است از حرام است، ولی اگر بداند پولی را که گرفته است حرام است، یا بعض از آن حرام است، تصرف در آن جایز نیست، و باید با اذن فقیه معامله مجهول المالک با آن بکند اگر مالک آن را نتواند پیدا کند، و در این مسأله فرقی میان بانکهای خارجی و داخلی و دولتی و غیر دولتی نیست.
- [امام خمینی] در مثل اسکناس و دینار کاغذی و سایر پولهای کاغذی مثل دلار و لیره ترکی، ربای غیر قرضی تحقق پیدا نمیکند، و جایز است معاوضه نقدی بعض آنها را با بعض به زیاده و کم، و در معاوضه نسیه بعض آنها را با بعض به زیاده و کم، در صورتی بیاشکال است که زیاده و کم به حساب مدت نسیه نباشد، و امّا ربای قرضی در تمام آنها تحقق پیدا میکند، و جایز نیست قرض دادن ده دینار به دوازده دینار.
- [آیت الله مکارم شیرازی] 18 فرقی میان شبهای مهتابی و غیرمهتابی نیست.
- [آیت الله اردبیلی] در مسأله وجوب یا عدم وجوب اجازه گرفتن از پدر یا جدّ پدری برای ازدواج دختر، فرقی بین ازدواج موقّت یا دائم نیست. همچنین فرقی نمیکند که در ازدواج موقّت شرط کنند که آمیزش صورت نگیرد یا چنین شرطی نکنند.
- [آیت الله علوی گرگانی] سفتههای وعدهای که به بانکها یا غیر بانکها فروخته می‌شود معمولاً در مقابل وجه نقد فروخته می‌شود و باید هم در مقابل وجه نقد فروخته شود زیرا که اگر در مقابل وجه نسیه ووعده فروخته شود بیع دین بدین شده ومعامله محلّ اشکال خواهد بود.
- [آیت الله خوئی] سفتههای وعدهای که به بانکها یا غیر بانکها فروخته می‌شود معمولًا در مقابل وجه نقد فروخته می‌شود و باید هم در مقابل وجه نقد فروخته شود زیرا اگر در مقابل وجه نسیه و وعده فروخته شود بیع دین بدین شده و معامله محل اشکال خواهد بود.
- [آیت الله مظاهری] تیمّم بدل از غسل و بدل از وضو با هم فرقی ندارند.
- [آیت الله سبحانی] هرگاه صلح را به قید نقد انجام دهد و یا قید نکند امّا رویکرد صلح این باشد که وجه را به طور نقد بپردازد، اگر در پرداخت وجه تأخیر کرد می تواند آن را به هم بزند.
- [آیت الله سبحانی] هرگاه صلح را به قید نقد انجام دهد و یا قید نکند امّا رویکرد صلح این باشد که وجه را به طور نقد بپردازد، اگر در پرداخت وجه تأخیر کرد می تواند آن را به هم بزند.